الف- علمای علم اقتصاد، طراحان برنامه‌وبودجه یک واژه‌ای اختراع کرده‌اند که می‌تواند همه مشکلات و معضلات اقتصادی را تعریف، ترجمه و توجیه کند: «ناترازی»!
ناترازی چیست؟ ناترازی به وضعیتی گفته می‌شود که در آن منابع و مصارف یک بنگاه اقتصادی یا یک بنگاه خدماتی همخوانی نداشته باشد.
سؤال می‌شود چرا کسری بودجه داریم می‌گویند برای این‌که ناترازی وجود دارد.
سؤال می‌شود چرا مشکل انرژی وجود دارد می‌گویند ناترازی وجود دارد.
سؤال می‌شود چرا پول پرستاران، بازنشستگان و کشاورزان را نمی‌دهید می‌گویند ناترازی وجود دارد.
می‌پرسیم مشکل ناترازی چگونه حل می‌شود، می‌گویند:
۱- استقراض از بانک مرکزی
۲- تأمین کسری از صندوق ذخیره ارزی
۳- چاپ اوراق قرضه
۴- چاپ پول
۵- استقراض خارجی
ب- با اوصاف فوق در مورد ناترازی و چگونگی نحوه تأمین و نوع رفع ناترازی می‌رویم سراغ یکی از نهادهای ناتراز!
صندوق بازنشستگی که متکفل حقوق کارمندان بازنشسته دولت است یک صندوق ناتراز است که در قانون بودجه پیش‌بینی شده مشکل آن از طریق پرداخت دولت از درآمد عمومی حل شود.
حال ببینیم چرا صندوق بازنشستگی کشوری ناتراز است؟ دیوان محاسبات به عنوان نهاد ناظر مالی مجلس شورای اسلامی به این سؤال این‌گونه پاسخ می‌دهد.
– صندوق بازنشستگی کشوری ۲۰۵۲ فقره املاک و مستغلات خریده است که در ایام ناترازی بتواند چاله‌های کسری خود را پر کند.
– ۸۱۳ فقره از این املاک و مستغلات که کاربری تجاری، اداری و مسکونی دارد به شرح زیر بلااستفاده و غیرفعال است:
– ۱۱ فقره هتل!
– ۳۳ هزار متر مربع ملک تجاری و اداری در الهیه، نیاوران، شهرک غرب و یوسف آباد یعنی گران‌ترین نقاط پایتخت!
– ۷۱۶ فقره از املاک و ۴۹۶ قطعه از اراضی تهرانپارس در تصرف غیر است!
– ۹۴۱ فقره از املاک و مستغلات فاقد سند مالکیت است!
– اسناد مالکیت ۵۸ فقره از املاک و اراضی و ۱۱۵ واحد آپارتمان به نام اشخاص غیر است!
– ۷۰ واحد آپارتمان در مشهد و ۳ واحد آپارتمان در خیابان فرشته تهران واگذار کرده‌اند، اما وجهی بابت آن دریافت نکردند.
آیا وظیفه صندوق هتل‌داری آن‌هم بدون بازدهی سرمایه و به تعبیر گزارش تفریغ «غیرفعال» و «بلااستفاده» است؟! به گزارش دیوان محاسبات مالکیت این مجموعه از ثروت و دارایی بلااستفاده مانده است!
ج- گزارش دیوان نشان می‌دهد بخش عظیمی از موجودی این صندوق از حالت نقد خارج شده و به صورت دارایی غیرنقد درآمده است. بخشی از این موجودی «حیف» و بخشی دیگر «میل» شده است! خب طبیعی است صندوق دچار «ناترازی» می‌شود آیا باید این ناترازی از طریق فشار به «بودجه» کشور و «درآمد عمومی» تأمین شود؟!
گفته می‌شود ناترازی در صندوق بازنشستگی معادل نیمی از کسری بودجه در سال ۱۴۰۲ بوده است!
د- اگر دولت و مجلس به جای مشغولیت ۶ ماهه روی «بودجه» و روی «تفریغ بودجه» تمرکز کنند مشکل ناترازی از طریق «بازیافت منابع» و «مدیریت هزینه» حل می‌شود. دومینوی ناترازی با اهتمام به «مالیه عمومی» متوقف می‌شود.