محمد محمدی
طی سال‌های گذشته از مافیای کنکور  و  نقش آن  در هدایت کل جریان تعلیم و تربیت، اضطراب‌های داوطلبان و  گردش مالی چند هزارمیلیاردی مؤسسات  آموزشی  سخنان بسیاری شنیده‌ایم. 
 با مصوبه اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی که با هدف حل‌وفصل این معضلات طراحی‌شده  این نگرانی مطرح است که باوجود تلاش این نهاد  برای مقابله با مافیای کنکور، مافیاهای جدیدی این بار درزمینهٔ امتحان نهایی شکل‌گرفته، کنکور کماکان باقی‌مانده و نهایتا  از استرس داوطلبان نیز کاسته نشود.  
علیرغم همه انتقادات به کنکور، در این شکل از آزمون  سؤالات به‌صورت چهار جوابی است و هر سؤال فقط یک پاسخ صحیح دارد و سایر پاسخ‌ها نیز به‌طور قطعی غلط هستند. اما در آزمون  نهایی در بعضی دروس تشریحی حتی تا یکی دو نمره  از ۲۰ نمره برگه  بر اساس نظر شخصی  مصحح است. همچنین در درس‌هایی مثل زبان انگلیسی  که آزمون شنیداری از طریق پخش بلندگوست، در حوزه‌های مختلف امتحانی  شاهد شرایط متفاوتی هستیم که این  مسائل درنهایت   باعث کاستن از سطح  روایی و پایایی نمره آزمون نهایی می‌شود. 
 بنابر شنیده‌ها  قرار است در یک طرح ابتکاری و تحولی برگه‌های  امتحانات نهایی  با روش جدیدی تصحیح شوند. روش جدید  به این صورت است که با اسکن برگه‌های امتحانی  به‌صورت سیستمی و یکپارچه، تصویر هر برگه به شکل تصادفی به یکی از حوزه‌های تصحیح اوراق در سطح  کشور ارسال‌شده و توسط دبیران مربوطه تصحیح می‌شود. این فرآیند  در صورت اجرا البته شایسته تقدیر است  اما در بحث کنکور  تصحیح برگه همه ماجرا نیست.
بی‌تردید  امنیت و رسمیت  حوزه‌های  نهایی را که عموما در مدارس  متوسطه هستند هرگز نمی‌توان با کنکور مقایسه کرد. از طرفی در روزهای برگزاری کنکورسراسری از نیروی انتظامی و پلیس راهنمایی رانندگی تا اداره برق و حتی وزارت اطلاعات نسبت به این موضوع آگاهی و حساسیت داشته و تدابیر لازم را در ابعاد مختلف درنظر می‌گیرند. اما با گسترده شدن کنکور در چندین هفته متوالی در طول سال تحصیلی و در فصول مختلف سال،  به‌یک‌باره  همه این حساسیت‌ها از بین رفته  و کنکور تبدیل به یک مسئله عادی و روزمره می‌شود. حال پرسش اینجاست که آیا با این نوع از عادی شدن ، دانش‌آموزان نیز با احساس آرامش  و بدون استرس در این امتحانات که تعیین‌کننده ورود به دانشگاه هم هست  شرکت می‌کنند؟! سوءاستفاده‌ها، تقلب‌ها و تخلفات  چقدر گسترش می‌یابد؟
باید در نظر داشت که کنکور یا  هر نوع آزمون ورود به دانشگاه با هر اسم و عنوانی که باشد  اصلا یک مسئله عادی و روزمره هم‌سطح با سایر امتحانات  عادی مدارس  نیست و لازم است شرایط ویژه خود را داشته باشد. امتحان نهایی مدرسه نهایتا  شایستگی کسب دیپلم را مشخص می‌کند اما آزمون ورود به دانشگاه سرنوشت شغلی و تحصیلی صدها هزار داوطلب  را به‌طور قطعی و یقینی تعیین می‌کند. 
 اختصاص  ۶۰ درصد امتیاز ورود به دانشگاه به نمرات آزمون نهایی هرچند باعث تمرکز بیشتر دانش آموزان  به امتحانات مدارس می‌شود، اما به دلیل رقابت بسیار شدید و فشرده بسیاری از داوطلبان  در ورود به  رشته‌های خاص و  پرطرفدار مثل پزشکی و دندانپزشکی و یا دانشگاه‌های معتبر در رشته‌های مهندسی و حقوق ، مشکلات و گرفتاری‌های  بی‌شماری را نیز رقم خواهد زد. 
احتمال تفاوت  یک یا دو نمره در تصحیح برگه نهایی براثر تفاوت سلیقه مصحح‌ها  به نگرانی دانش آموزان دامن زده  و چه‌بسا استرس و اضطراب را به شکل دیگری ایجاد کند. شکایت‌ها و  اعتراض‌ها از سوی دانش آموزان نسبت به نمرات نهایی نیز معضل دیگری است که از هم‌اکنون می‌توان آن را پیش‌بینی کرد. درحالی‌که  در ورود به  بعضی رشته‌ها اختلاف بیست‌وپنج صدم نمره هم تأثیرگذار است، تخصیص ۶۰ درصد نمره ورود به دانشگاه به آزمون نهایی تصمیمی بسیار  سهل‌انگارانه به‌نظر می‌رسد. 
از این گذشته مطابق روال معمول،  طراحان سؤالات کنکور به دلایل امنیتی و به جهت حفظ اسرار  مدتی را در قرنطینه می‌گذرانند. حال آیا  در آزمون نهایی که سه بار در سال و در طول چند هفته و در دروس مختلف برگزار می‌شود نیز  قرنطینه برای طراحان سؤالات نهایی قابل‌اجراست؟ 
شورای عالی انقلاب فرهنگی برای جلوگیری از تشکیل مافیای جدید لازم است در این مصوبات طرح و برنامه  مشخص و قاطعی داشته باشد، در غیر این صورت  نه‌تنها کنکور حذف نمی‌شود، بلکه در آینده نزدیک  بااهمیت یافتن  نمره نهایی، اتفاقا موقعیت و فضای بهتری برای فعالیت گسترده‌تر ناشران و آموزشگاه‌ها  در کسب درآمد بیشتر ایجاد شده است. 
سخن پایانی اینکه کنکور با همه معایب خود اکنون دقیق‌ترین ابزار سنجش است و تغییرات  مربوط به آن، حداقل باید ابتدا در یک محدوده کوچک به‌صورت آزمایشی و به شکل پژوهشی اجراشده و بعد از بررسی نقاط ضعف و قوت به سطح کشور تسری پیدا کند. پیشنهاد  می‌شود  در مورد رشته  محل‌های پرطرفدار که کسب  چند صدم نمره بالاتر در آزمون نهایی  داوطلب را در موقعیت شغلی بالاتری  قرار می‌دهد، همان  شرایط کنکور سابق که نتایج آن قطعی‌تر و یقینی‌تر است حکمفرما بوده و این مصوبات حداقل در سال‌های نخست اجرا به‌صورت آزمایشی  صرفا  شامل رشته محل‌های غیررقابتی شود.