گروه فرهنگی
تعطیلی پیام‌رسان‌های داخلی اتفاقی است که برای مخاطبان و علاقه‌مندان به توسعه رسانه‌ای داخلی چندان خوشایند نیست. در روزهایی که تلاش شد تا با حمایت از رسانه‌های داخلی برای توسعه آن‌ها شرایطی ایجاد شود و حتی با پرداخت یارانه‌های هنگفت زمینه برای فعالیت بیشتر آن‌ها فراهم گردد، اما گذر زمان نشان داد که این راهکار برای ماندگاری آن‌ها کارساز نیست و باید چاره‌ای دیگر کرد.
اقبال مردم به پیام‌رسان‌های خارجی به دلیل کیفیت فنی و شاید تصور امنیت بیشترشان، دلیلی است که مردم کمتر به پیام‌رسان‌های داخلی توجه کنند و کم‌کم شاهد از دور خارج شدن آن‌ها باشیم.
شاید برای برون‌رفت از این شرایط نیاز به  سازوکار قوی‌تر و همچنین فرهنگ‌سازی بیشتری است تا مردم علاقه‌شان به این حوزه بیشتر شود. ضمن این‌که توسعه فناوری‌های آن و نیز کاهش آسیب‌های امنیتی و کیفی‌تر شدن، یکی دیگر از عواملی است که باید مدنظر مدیران این حوزه باشد.
توجه به این نکته در حالی بیش از گذشته ضرورت پیدا می‌کند که کرونا سبب شده تا بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی در بستر پیام‌رسان‌ها انجام شود و کسب‌وکارها و حتی آموزش‌های تحصیلی نیز در این بخش گسترش یابد.
کارآمدی و کیفیت، دو رکن اصلی هنگام انتخاب یک پیام‌رسان هستند و چنانچه هریک از این دو، از بهبود نسبی برخوردار نباشد، مورد اقبال نیز قرار نخواهد گرفت. اما سؤال این است که کاهش کارآمدی و کیفیت، نتیجه فعالیت نادرست مدیران پیام‌رسان‌هاست یا سایر نهاد‌ها؟ به‌طور حتم طی سال‌های گذشته، شاهد پیام‌رسان‌های پرمخاطبی بودیم که امروزه جز نام و یاد، چیزی از آن‌ها باقی نمانده است. پیام‌رسانی همچون بیسفون که به‌رغم مخاطبان بسیار خود اما حالا در آستانه تعطیلی و فراموشی قرارگرفته است‌. آنچه ذهن را به پرسش وا می‌دارد این است که چه چیز اقبال توجه را از این پیام‌رسان‌ها گرفت و مانع از گسترش‌شان میان اجتماع شد؟ در بررسی بیشتر این موضوع «رسالت» به گفت‌وگو با محمدصالح مفتاح، کارشناس حوزه فضای مجازی پرداخت.
 نبود زیرساخت‌ها و غروب پیام‌رسان‌های داخلی
محمدصالح مفتاح، کارشناس حوزه فضای مجازی در گفت‌وگو با «رسالت» عنوان کرد: «در تشریح این موضوع می‌توان به اپلیکیشن بیسفون اشاره کرد که طی سال‌های گذشته، مخاطبان بسیاری را به خود جذب کرد؛در  روزگاری که پیام‌رسان‌ها گسترده نبودند و ارتباطات از طریق‌شان صورت نمی‌گرفت‌. عدم زیرساخت‌های مناسب و قوانین حمایتی از کسب‌و‌کارهای مجازی موجب شد تا امروز این اپلیکیشن اعلام کند به‌زودی پیام‌رسان خود را تعطیل خواهد کرد.»
وی افزود:«بیسفون در زمره نخستین پیام‌رسان‌هایی بود که قابلیت ارسال پیام صوتی را ایجاد کرد اما ذی‌نفعان اپراتورها این اجازه را ندادند و موجب شدند تا این قابلیت دور از دسترس بماند. بنابراین یکی دیگر از عواملی که پیام‌رسان‌های داخلی را به تعطیلی می‌کشاند، صاحبان منافع بودند که از گسترش چنین اپلیکیشن‌هایی احساس خطر می‌کردند ، لذا مانع از گسترش آن‌ها شدند.»
مفتاح تصریح کرد: «به نظر می‌رسد در قوانین و مقررات خود جایی برای حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی ایجاد نکردیم و حتی با تبعیض، مدیران این بخش‌ها را از کار دلزده و خسته کردیم.»
این کارشناس حوزه فضای مجازی همچنین خاطرنشان کرد: «به‌طور حتم کلیه پیام‌رسان‌های داخلی نیازمند حمایت و تبلیغ بوده و هستند. نقش صداوسیما در این زمینه می‌توانست پررنگ باشد اما آوردن یک پیام‌رسان دیگر موجب شد تا نقش رقابتی شکل بگیرد و اجازه تبلیغ سایر پیام‌رسان‌ها صادر نشود. بی‌شک نقش حاکمیت و توسعه‌دهندگان در این زمینه بسیار است و برنامه‌ریزی مناسب آن‌ها می‌تواند موجب استمرار چنین اپلیکیشن‌هایی شود.»
وی گفت: «نبود برنامه‌ریزی، مسبب پایان حضور پیام‌رسان‌هایی همچون بیسفون شد. درحالی‌که تدبیر و طرح افقی روشن می‌توانست مانع این موضوع شود. حذف رقابت‌های ناسالم گام نخست حمایت از استارتاپ‌هاست. همچنین ضرورت دارد تا حمایت‌ها سازوکار روشنی به خود بگیرد.»
 از بهبود کارآمدی تا بازگشت اعتماد مردم
او اظهار کرد: «درحال حاضر جایگزینی پیام‌رسان‌های خارجی درجای پیام‌رسان‌های داخلی تنها موجب حسرت است و بی‌شک در آینده این حسرت بیش‌ازپیش خواهد شد،چراکه می‌توانستیم با حمایت و برنامه‌ریزی درست از غروب این اپلیکیشن‌ها جلوگیری کنیم اما با بی‌توجهی مسبب پایان فعالیتشان شدیم. مصداق این امر را می‌توان در کلوب و فیس‌بوک عنوان کرد. هنگامی‌که فیس‌بوک به‌عنوان یک پیام‌رسان آمریکایی در دسترس مردم قرار گرفت، مدت‌ها بود که کلوب به‌عنوان یک پیام‌رسان ایرانی فعالیت داشت اما عدم‌حمایت و نبود زیرساخت‌ها آن را به فراموشی سپرد و به‌ناچار مردم به‌سوی فیس‌بوک گرویدند.»
مفتاح یادآور شد: «ضرورت دارد تا اعتماد را به مردم بازگردانیم و نشان دهیم کارآمدی پیام‌رسان‌های داخلی در حالت مطلوب خود قرار دارد. امنیت اگرچه مسئله مهمی برای تمامی مردم است اما کارآمدی یک پیام‌رسان از اهمیت بیشتری برخوردار است.»این کارشناس حوزه فضای مجازی در پایان گفت‌وگو بیان کرد: «اگرچه طی سال‌های اخیر‌ پیام‌رسان‌های داخلی بهبودیافته‌اند اما هنوز در برخی موارد دیده می‌شود که در صورت مراجعه زیاد، دچار خلل می‌شوند و مردم نیز از فعالیت و انجام کار خود بازمی‌مانند. بنابراین ضرورت دارد با ارتقا و بهبود کارآمدی، اعتماد را به مردم برگردانیم و پیام‌رسان‌های داخلی را جایگزین پیام‌رسان‌های خارجی کنیم.»