کیسه‌های پلاستیکی یک مشکل جهانی هستند و هرجایی که بروید، می‌توانید آن‌ها را به بوته‌ها و شاخه‌ها ببینید، از سواحل تا جنگل‌ها و حتی در بیابان‌های دورافتاده. استفاده وسیع از کیسه‌های پلاستیکی  یکی از مشکلات عمده‌ای است که منجر به آلودگی محیط‌زیست، آسیب به حیات دریایی، انسداد لوله‌های آبیاری و تهدید بهداشت عمومی شده است، بنابراین، باید از هر فرصتی برای ترویج سبک زندگی پایدار و کاهش استفاده از کیسه‌های پلاستیکی استفاده کرد. 
زمان استفاده یک کیسه پلاستیکی به‌طور متوسط تنها ۲۵ دقیقه است، اما تصور کنید چقدر سریع به زباله تبدیل شده و در محیط‌زیست رها می‌شوند. دلیل اصلی تولید این کیسه‌ها اقتصادی است؛ زیرا تولید هر کیسه تنها یک‌چهارم هزینه تولید یک پاکت کاغذی است. ولی به دلیل آسیب‌هایی که به محیط‌زیست وارد می‌کند، بسیاری از کشورها استفاده رایگان از کیسه‌های پلاستیکی در فروشگاه‌ها را ممنوع کرده‌اند تا میزان تقاضا کاهش یابد. 

 حقایقی نگران‌کننده درباره کیسه‌های پلاستیکی
یکی از حقایق مهم درباره کیسه‌های پلاستیکی این است که، بسیار کُند تجزیه می‌شوند. به‌طور متوسط، برای تجزیه یک کیسه پلاستیکی یک‌بارمصرف، بیش از ۷۰۰ سال زمان لازم است و از بین رفتن کامل آن حتی بیشتر از ۱۰۰۰ سال طول می‌کشد. این مدت‌زمان بسیار طولانی باعث تجمع کیسه‌های پلاستیکی شده و برای محیط‌زیست و جانداران تهدیدی جدی  به شمار می‌رود. 
همچنین بر حیات‌وحش تأثیر مستقیم دارد. سال ۲۰۰۸، در معده یک نهنگ بیش‌از ۲۲ کیلوگرم کیسه پلاستیکی یک‌بارمصرف پیدا شد. این حادثه نشان‌دهنده خطری است که پلاستیک برای حیات دریایی ایجاد می‌کند. هرسال بیش از ۵ هزار میلیارد کیسه پلاستیکی در سراسر جهان تولید می‌شود که اگر در کنارهم قرار دهیم، می‌توانیم آن‌ها را برای ۷ بار دور کره زمین بپیچیم! بااین‌حال، در سطح جهان، فقط ۱ تا ۳ درصد از کیسه‌های پلاستیکی بازیافت می‌شوند، بنابراین حجم انبوهی به‌عنوان زباله در محیط‌زیست باقی می‌مانند و برای محیط‌زیست و اکوسیستم‌ها آسیب‌های جدی ایجاد می‌کنند. 
همچنین، در اقیانوس آرام شمالی، تعداد ذرات پلاستیکی بیشتری نسبت به تعداد پلانکتون‌ها وجود دارد، که نشان‌دهنده وجود مشکل جدی آلودگی پلاستیکی در اقیانوس‌هاست. 

 هنوز ‌کار جدی‌ای صورت نگرفته است
مطابق آمارها از سال ۱۹۵۰ تاکنون بیش از ۸ میلیارد تن پلاستیک در دنیا تولید شده است و سالانه حدود ۱۸۵ هزار تن پلاستیک در ایران تولید می‌شود. قاسمعلی عمرانی، استاد دانشگاه و دکترای محیط‌زیست، با اشاره به این موضوع، می‌گوید:
 «هنوز برای مقابله با مصرف بیش‌ازاندازه پلاستیک ‌کار جدی‌ای صورت نگرفته است. مردم چاره‌ای جز استفاده از ظروف پلاستیکی ندارند. پلاستیک باید به‌طورکلی از چرخه اصلی خرید مردم جدا بشود. یعنی نیاز است عرضه پلاستیک در فروشگاه‌ها کاهش پیدا کند. آیین‌نامه کاهش مصرف پلاستیک در ۱۰ ماده تصویب شده و در ماده ۲ آن‌که  یکی از مهم‌ترین مواد آیین‌نامه مذکور است،  وزارت صمت مکلف است برنامه‌ای پنج‌ساله را تدوین کند تا سالانه ۲۰ درصد از ظرفیت تولیدی کیسه‌های پلاستیکی نازک با ضخامت کمتر از ۲۵ میکرون با کیسه‌های زیست تخریب‌پذیر و یا سازگار با محیط‌زیست جایگزین شود. مقررشده یک شیوه‌نامه تشویقی توسط  وزارت صمت و سازمان حفاظت محیط‌زیست تدوین و توسط وزارت امور اقتصاد و دارایی ابلاغ شود. بر اساس ماده ۳ نیز قرار است وزارت‌صمت با همکاری وزارت کشور شیوه‌نامه‌ای با هدف کاهش تولید پسماند و محدود کردن تولید، توزیع و مصرف کیسه‌های پلاستیکی تهیه کند. همچنین در این ماده بر ممنوعیت توزیع رایگان کیسه‌های پلاستیکی به‌جز میوه‌فروشی‌ها و ممنوعیت توزیع کیسه‌های پلاستیکی نازک با ضخامت کمتر از ۲۵ میکرون تأکید شده است. همچنین در شیوه‌نامه ماده ۳ ممنوعیت توزیع کیسه‌های کمتر از ۲۵ میکرون وجود دارد، این کیسه‌ها بسیار نازک و سبک هستند و تجزیه و بازگشت‌شان به طبیعت بسته به نوع پلیمر و شرایط محیطی بین ۳۰۰ تا ۹۰۰ سال زمان‌بر است. منتها مدیریت پسماند در کشور ما نیاز به‌کار بسیار دارد. متأسفانه در برخی موارد، مدیران ما درس زباله را نخوانده‌اند اما عهده‌دار مسائل اجرایی مدیریت پسماندها هستند. مسئله مدیریت و قانون پسماند و این‌که ما بتوانیم مصرف پلاستیک را در ایران محدود کنیم، به‌سادگی امکان‌پذیر نیست.» 

 این استاد دانشگاه در ادامه درباره زیان‌هایی که پلاستیک به طبیعت وارد می‌کند، معتقد است: «پلاستیک بلای جان محیط‌زیست و به‌طورکلی حیات است. زمانی که در گذشته چوب و تخته و سایر مواد طبیعی برای تهیه ظروف کم شد، پلاستیک جانشین همه این‌ها شد. پلاستیک عنصر قابل‌تجزیه‌ای نیست. ارقامی که برای زمان تجزیه پلاستیک می‌گویند، مثل۱۰۰ یا ۵۰۰ سال، هیچ‌کدام مستند نیستند. مسلمازمان بسیار طولانی برای تجزیه پلاستیک لازم است. برخی از انواع پلاستیک هم اصلاقابل‌تجزیه نیستند  و می‌توانند اثر مخرب و سوء برای زمان طولانی در طبیعت ایجاد کنند. به‌طور مثال اگر پلاستیک در خاک فرو رود، فرآیند رسیدن اکسیژن به ریشه گیاهان را مختل می‌کند یا اگر پلاستیک در دریا ریخته شود، می‌تواند اثرات مخربی در تغذیه جانوران آبزی داشته باشد. حتی گفته می‌شود بطری‌های پلاستیکی که در آن‌ها آب آشامیدنی ریخته می‌شوند، پس از مدتی مواد شیمیایی را به آب وارد می‌کنند که در درازمدت برای سلامت بدن زیان‌آور است. امروزه متأسفانه در هر شهر و منطقه طبیعی از ایران که می‌رویم، شاهد از میان رفتن زیبایی مناظر طبیعی به خاطر وجود زباله‌ها و پلاستیک‌های موجود در طبیعت هستیم. درباره خطرات پلاستیک در طبیعت می‌توان صدها مقاله و کتاب نوشت زیرا مسئله بسیار پراهمیتی است.»

 جهان در حال کاهش مصرف پلاستیک 
منیره مجلسی، استاد رشته بهداشت و محیط‌زیست دانشگاه شهید بهشتی، درباره دلیل افزایش مصرف پلاستیک در ایران و جهان توضیح می‌دهد: «نمی‌توان گفت افزایش پلاستیک در جهان اتفاق می‌افتد چون درحال حاضر شاهدیم بسیاری از کشورهای دنیا مصرف پلاستیک را کاهش داده‌اند. مثلادر  فروشگاه‌ها دیگر اجازه نمی‌دهند که خرید با کیسه پلاستیک صورت بگیرد و کیسه‌های پارچه‌ای را جایگزین کرده‌اند یا اصلاخودشان به مشتری‌ها کیسه پلاستیکی ارائه نمی‌دهند. البته در ایران هم نسبت به گذشته برای این موضوع تلاش‌هایی شده است. ولی هنوز ما نتوانسته‌ایم چندان مصرف پلاستیک را کاهش دهیم. جمعیت رو به افزایش است و به همین دلیل تقاضا هم بیشتر شده و دیگر مثل گذشته نیست که افراد اجناس را فله‌ای خریداری کنند بلکه اجناس در بسته‌بندی‌های پلاستیکی و پلیمری ارائه می‌شود. اگر بخواهیم مصرف پلاستیک را کاهش دهیم، باید وضعیت بسته‌بندی کالاها را تغییر دهیم و تولیدکنندگان را برای ساخت پلاستیک‌های دوستدار محیط‌زیست تشویق کنیم. برنامه‌ کشورها و شهرها نیز باید به‌گونه‌ای باشد که انگیزه برای بازیافت در مردم ایجاد شود. 

در خیلی از کشورهای اروپایی فرهنگ جداسازی پلاستیک‌ها از سایر زباله‌های فسادپذیر خانگی، در میان مردم جا افتاده است. نه‌تنها در خانه‌ها بلکه در مراکز تجاری و رستوران‌ها هم این موضوع اتفاق می‌افتد. بنابراین ما باید نحوه استفاده از پلاستیک را به مردم آموزش داده و درعین‌حال آن‌ها را از مضرات پلاستیک برای محیط‌زیست آگاه کنیم. از طرفی نیاز است پلاستیک‌های تجزیه‌پذیر مقاوم‌تری تولید شود تا شهروندان برای استفاده از این نوع پلاستیک‌ها ترغیب شوند. اگر پلاستیک‌های دوستدار محیط‌زیست، مقاومت لازم را نداشته باشند و به‌راحتی پاره شوند، شهروندان تمایل زیادی برای استفاده از این نوع پلاستیک نخواهند داشت.»

مجلسی به اهمیت نقش مردم در کاهش استفاده از کیسه‌های پلاستیکی اشاره می‌کند و می‌گوید: «زمانی که فروشندگان، کیسه پلاستیکی ارائه نکنند، مشتری‌ها مجبورند از کیف و زنبیل خرید خودشان برای حمل اجناس استفاده کنند و به همین دلیل هم دیگر این‌همه ریخت‌وپاش در مصرف پلاستیک صورت نمی‌گیرد. اما در فروشگاه‌ها هرکدام از اجناس را در یک پلاستیک جداگانه به مشتری‌ها ارائه می‌کنند. در گذشته، شیر و نوشابه را در بطری‌های شیشه‌ای که قابلیت چندبار مصرف داشت به مردم عرضه می‌کردند. اما امروزه این محصولات همگی در بطری‌های پلاستیکی عرضه می‌شوند. در برخی کشورها برنامه‌های تشویقی باهدف ترغیب مردم برای کاهش مصرف پلاستیک اجرا می‌شود. مثلابه مردم می‌گویند اگر پنج تا شیشه نوشابه خالی را به مراکز بازیافت تحویل بدهید، یک شیشه نوشابه مجانی هدیه می‌گیرید. امروزه در ایران مشتری‌ها پول زیادتری بابت هزینه بسته‌بندی پلاستیکی کالاها خرج می‌کنند. یعنی به‌نوعی مردم از هر نظر به خاطر این بسته‌بندی‌های پلاستیکی متضرر می‌شوند. خیلی از بسته‌بندی‌های کالا برای جلب توجه مشتری رنگ‌آمیزی شده که خود این رنگ‌هایی که روی پلاستیک‌ها به کار می‌برند  برای محیط‌زیست مضر است.» 

 جریمه برای ریختن زباله پلاستیکی
دکتر مجلسی درباره تأثیر قوانین بر کاهش مصرف پلاستیک عنوان می‌کند: «اگر قوانین فقط بر روی کاغذ باشد، خاصیت بازدارندگی ندارند. چنانچه اجرایی شوند و به‌عنوان‌مثال جرائمی برای ریختن زباله پلاستیکی در طبیعت در نظر بگیرند که البته نوعی فرهنگ‌سازی هم به دنبال خودش داشته باشد، مؤثر خواهد بود. اکنون در مناطق مختلف شهری و خارج شهر شاهد ریخته شدن مقدار زیادی زباله پلاستیکی هستیم. سواحل شمال ایران یا جنگل‌ها آکنده از زباله‌های پلاستیکی هستند که به‌وسیله گردشگران ریخته شده‌اند. متأسفانه خیلی از مردم استفاده از ظروف یک‌بارمصرف را برای خودشان یک ارزش تلقی می‌کنند و حتی در مهمانی‌ها، پیک‌نیک‌ها و…، از سفره‌ها، بشقاب‌ها و قاشق چنگال‌های یک‌بارمصرف استفاده می‌کنند. این‌جور عادت‌ها باید مطرود شوند و اجازه ندهند که به‌صورت یک ارزش در بیاید. البته برخی مواقع استفاده از ظروف یک‌بارمصرف اجتناب‌ناپذیر است و به همین جهت باید جنس این ظروف تغییر کند. مثلادر مراسم مختلف که غذاهای نذری در ظروف یک‌بارمصرف عرضه می‌شوند، بهتر است جنس این ظروف یک‌بارمصرف به پلاستیک‌های تجزیه‌پذیر تغییر کند. یا در کنار این موضوع باید فرهنگ‌سازی کرد که مردم بعد از استفاده از این ظروف یک‌بارمصرف، آن‌ها را به مراکز بازیافت تحویل بدهند. راهکارها برای کاهش مصرف پلاستیک بسیار زیاد است اما مستلزم عزم همگانی است که این راهکارها محقق شود.» 

 تدابیر شهرهای موفق جهان برای حل بحران پلاستیک
مقالات متعددی دراین‌باره منتشرشده؛ ازجمله مقاله‌ای با عنوان « آینده بدون پلاستیک ممکن است؟» که در خبرگزاری «ایمنا» بازنشر و در آن تأکید شده است: 
«آینده بدون پلاستیک برای شهرهای جهان امری محال و البته نسبتا نامطلوب به‌نظر می‌رسد، مصرف آن به علت ضرورت استفاده، نسبت به سایر مواد بسیار بالاست و همین امر بحران آلودگی پلاستیکی را در سراسر جهان شدت بخشیده است. قیمت پایین، تنوع در رنگ، استقامت، انعطاف، وزن، قابلیت شکل‌گیری و دوام از مهم‌ترین ویژگی‌های پلاستیک به‌شمار می‌رود که جایگزینی کامل آن را با سایر مواد برای رفع نیازهای بشر غیرممکن کرده است. تولید مواد پلاستیکی مستلزم مصرف سوخت‌های فسیلی است، ضمن این‌که خود مواد پلاستیکی باعث آلودگی محیط‌زیست می‌شود. مدیران در سراسر جهان در تلاش هستند مصرف مواد پلاستیکی و همچنین تولید آن را به صفر برسانند. البته به نظر می‌رسد که این هدف دست‌نیافتنی و بسیار نامطلوب باشد چراکه پلاستیک در صنایع مختلف مانند تولید ابزارهای الکترونیکی، خودروها، وسایل مورداستفاده آشپزخانه، تجهیزات پلاستیکی و اسباب‌بازی‌ها نقش اساسی ایفا می‌کند. تاکنون هیچ ماده جایگزینی بااین‌همه قابلیت برای پلاستیک کشف نشده است و به همین دلیل، حذف کامل آن می‌تواند مشکلات بسیاری را به وجود آورد. بااین‌حال، مدیران در شهرهای مختلف جهان عزم خود را جزم کرده‌اند مصرف مواد پلاستیکی را تا حد ممکن کاهش دهند.» 

این مقاله در ادامه به معرفی موفق‌ترین شهرهای جهان در مقابله با بحران پلاستیک پرداخته و بر تدابیر هر یک تمرکز کرده است. 
نایلون‌های کشاورزی که برای پوشش محصولات هنگام پرورش مورد استفاده قرار می‌گیرد، مهم‌ترین منبع آلودگی پلاستیکی در شهر زراعی شانتو در چین به‌شمار می‌رود که اغلب پس از برداشت محصول راهی آب‌های اطراف یا در بهترین حالت ممکن، سطل‌های زباله خانگی می‌شود و آلودگی آزاردهنده محیط را به دنبال دارد. بدیهی است که همین مواد پلاستیکی در صورت بازیافت می‌تواند  علاوه بر کمک به کاهش آلودگی محیط‌زیست در رونق اقتصاد مدور نیز سهیم باشد که مدیران شانتو در این زمینه بسیار موفق عمل کرده‌اند. در این راستا، نایلون‌های کشاورزی و سایر ابزارهای پلاستیکی را از در منازل کشاورزان شهر خریداری و نسبت به نرخ بازار، ۲۰ درصد بیشتر به ازای دریافت آن‌ها به کشاورزان تحویل می‌دهند. فرآیند بازیافت این مواد پلاستیکی پس از جمع‌آوری در یک مرکز بزرگ و پیشرفته انجام و از نایلون‌های کشاورزی، مواد پلاستیکی جدیدی تولید می‌شود. یکی از شهرک‌های چین هم، میزبان تولیدکنندگان بی‌شمار تجهیزات پزشکی است که مواد پلاستیکی موردنیاز برای تولید، از ضایعات پلاستیکی منازل و آگهی‌های تبلیغاتی تأمین می‌شود. این مواد در یک نیروگاه ذوب می‌شود و سپس برای تولید تجهیزات پزشکی مورداستفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر این، مواد پلاستیکی زراعی دور انداخته در زمین‌های کشاورزی پس از برداشت محصولات نیز نقش مهمی در تأمین پلاستیک موردنیاز برای تولید تجهیزات پلاستیکی شهر ایفا می‌کند، ضمن این‌که در کاهش چشمگیر انباشتگی مواد پلاستیکی در دفن‌گاه‌های زباله و آلودگی محیط‌زیست بسیار اثربخش بوده است.
توسعه فروشگاه‌های ساری-ساری که به معنای «متنوع» است، رویکرد اصلی مدیران کزون در فیلیپین برای حل بحران آلودگی پلاستیکی به‌شمار می‌رود که بسیار موفق بوده است. این رویکرد باهدف به صفر رساندن تولید مواد پلاستیکی یا دستکم تولید مواد پلاستیکی از پسماندها و فروش آن‌ها با قیمت بسیار مناسب به مردم اجرا می‌شود و جالب این‌که فرآیند تولید کاملادوستدار محیط‌زیست است. در پیاده‌سازی این استراتژی تمام مردم شهر سهیم هستند؛ به این صورت که مواد پلاستیکی قابل بازیافت خود را به فروشگاه‌های  ساری-ساری تحویل می‌دهند تا از آن‌ها برای تولید ظروف پلاستیکی متنوع برای سایر شهروندان استفاده شود. اجرای این رویکرد می‌تواند تنوع استفاده از مواد پلاستیکی را برای به صفر رساندن انباشتگی آن‌ها در محیط‌های شهری به تصویر بکشد و از این طریق، نه‌تنها تولید مواد پلاستیکی جدید را کاهش دهد، بلکه در به حداقل رساندن آلودگی محیط‌زیست نقش مهمی ایفا کند. 

برنامه‌ریزان هویی‌آن در ویتنام به‌منظور حل بحران آلودگی پلاستیکی، ۵۴ گلخانه در سراسر شهر ایجاد و در آن کارکنانی را برای تفکیک ضایعات پلاستیکی از سایر پسماندها و تولید سطل‌های زباله از مواد پلاستیکی استخدام کرده‌اند. سطل زباله‌هایی که به این روش تولید می‌شود برای جمع‌آوری ظروف پلاستیکی یک‌بارمصرف و ضایعات کم‌ارزش مورد استفاده قرار می‌گیرد، ضمن این‌که خلاقان شهر از آن‌ها برای تولید مبلمان شهری و پنل‌های قابل‌استفاده بهره می‌گیرند. اقدام هویی‌آن برای حل مشکل آلودگی پلاستیکی علاوه بر موارد نام‌برده در افزایش آگاهی مردم از بحران حاکم در شهر نقش مهمی ایفا کرده و آن‌ها را به کاهش استفاده از مواد پلاستیکی غیرضروری در زندگی روزمره خود و همچنین همکاری برای بازیافت آن‌ها سوق داده است. 
مواد پلاستیکی کم‌ارزش شامل کیسه‌های پلاستیکی، قلاب‌ها و تورهای ماهیگیری، مواد پلاستیکی سخت، فوم‌های شناور، جعبه‌های فومی، ظروف استروفیمی، قطعات پلاستیکی بسیار محکم و سایر مواد مشابه است که حدود ۳۰ درصد از ضایعات پلاستیکی روزمره هویی‌آن را تشکیل می‌دهد. 

تبدیل مواد پلاستیکی پسماند به آجرهای مورداستفاده در ساخت سازه‌های شهری مهم‌ترین و اثربخش‌ترین استراتژی مدیران توسان در ایالت آریزونا در آمریکا برای حل بحران آلودگی پلاستیکی بوده است. در این رویکرد که قرار است به مدت چهار سال اجرا و در صورت اثربخشی به‌طور دائم پیاده شود، مواد پلاستیکی به آجرهای رنگی تبدیل می‌شود. مواد پلاستیکی قابل بازیافت شهری در کانتینرهای بسیار بزرگی که در قسمت پشتی هر ساختمان تعبیه شده است توسط کارکنان شهرداری جمع‌آوری و به مرکز بازیافت منتقل و سپس از آن برای تولید بلوک‌ها و آجرهای مورد نیاز برای ساخت سازه‌های جدید بهره گرفته می‌شود. موفقیت این پروژه در همان مراحل اولیه به حدی زیاد بود که مدیران را به احداث دو مرکز جدید برای بازیافت مواد پلاستیکی و تولید آجرهای ساختمانی سوق داده و با وجود صرف هزینه بسیار بالا برای این منظور، مزایای اقتصادی بسیاری را برای شهر به دنبال داشته است.