جواد شاملو
نمایشگاه قرآن، همواره میعادگاهی برای خانواده‌های روزه‌دار و رمضانی بود. بسیاری از آن‌ها افطار مختصری با خود به مصلی می‌آوردند تا روزه را در خود نمایشگاه باز کنند. بسیاری نیز بعد از افطار به نمایشگاه می‌رفتند و خاطره یک شب ماه رمضان در نمایشگاه قرآن را برای خود ثبت می‌کردند. نمایشگاه قرآن در سال‌های گذشته، یعنی به استثنای سال گذشته و امسال، با موضوعیت و محوریت خود کلام الله بود. یعنی محلی برای عرضه و به نمایش گذاشتن قرآن اما با انواع و اقسام طرح‌ها و رنگ‌ها و ترجمه‌ها و خط‌ها. در وهله بعد، نمایشگاه قرآن یک نمایشگاه کتاب کامل بود با موضوعیت قرآن و کلیه علوم دینی. در مرحله بعد، مصنوعات تجسمی قرآنی قرار داشت. مثلا نمایشگاه قرآن، یک انتخاب مناسب برای خرید تابلو فرش‌های قرآنی بود. 
از بعد کرونا، یعنی در سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ تغییراتی در این نمایشگاه ایجاد شده است. رویکرد جدید در برپایی نمایشگاه قرآن، ارائه خدمات قرآنی، فرهنگ‌سازی مبتنی بر سبک زندگی اسلامی و قرآنی، ارائه محتوای زنده با موضوعات دینی و برنامه‌هایی از این جنس است. وارد شبستان اصلی مصلی که می‌شوی، بیشترین غرفه‌هایی که می‌بینی مربوط به مشاوره‌، حفظ قرآن، رسوم قرآنی مثل محافل خانگی قرائت قرآن و از این جنس است. یعنی نمایشگاه قرآن خصوصا در شبستان اصلی، تقریبا نمایشگاه نیست؛ بلکه یک گردهمایی، مراسم یا جُنگ قرآنی است که در آن موضوعیت با محصولات قرآنی نیست، در ارائه خدمات، محتوای زنده و فرهنگ‌سازی است. قسمت بسیار بزرگی از شبستان اصلی نیز موکت شده و گویا محلی برای استماع قرائت قرآن و همچنین برپایی نماز جماعت است. قسمت اصلی نمایشگاه در دو سال اخیر، چیزی شبیه یک جشن یا جشنواره قرآنی است؛ نه نمایشگاه. 
هرچند سال گذشته وضعیت به مراتب بدتر از امسال بود و نمایشگاه، شدیدا نسبت به سال گذشته پیشرفت داشته است. قسمتی هرچند کوچک به فروش کتاب و قرآن و نرم‌افزارهای قرآنی اختصاص یافته و سالن عفاف و حجاب هم نسبت به اوضاع ناگفتنی سال پیش بهتر شده است. دیگر شاهد یک راهروی به هم پیوسته عفاف و حجاب نیستیم که در آن فروشنده‌ها با فریاد محصولات خود را جار می‌زنند و انواع لباس‌ها پیش چشم همگان است. با این‌همه منطق نمایشگاه، همان منطق نمایشگاه قبلی است. منطقی که طبق آن نمایشگاه قرآن جایی برای استفاده در لحظه خانواده‌هاست، نه اینکه مجموعه‌ای از راهروها و غرفه‌ها باشد که خانواده‌ها بین آن‌ها بگردند و اساسا دیگر یک محفل خانوادگی است. 
این ایده که نمایشگاه قرآن را از حالت محصول‌محور تبدیل به جشنواره‌ای خدمت‌محور کنیم، از دغدغه درستی برآمده. شاید در ذهن طراحان وضع تازه نمایشگاه این بوده که چرا باید خانواده‌ها به نمایشگاهی بیایند که از آن تنها چند کیسه سنگین کتاب باقی می‌ماند؟ کتاب‌هایی که احتمالا هرگز خوانده نمی‌شوند و اصلا چه کسی در این اوضاع قیمت‌ها کتاب می‌خرد؟ چند نفر با دیدن گزیده جامع تفسیر المیزان چشمشان برق می‌زند؟ چند نفر بعد از آنکه فهمیدند قیمت کتاب با تخفیف نمایشگاهی، دو میلیون و صد هزار تومان است، همچنان برق در چشمانشان باقی می‌ماند؟ گذشته از این اگر قرار باشد نمایشگاه قرآن هم محلی برای فروش کتاب باشد، خب نمایشگاه کتاب هست دیگر! به جای آن بهتر نیست با عینک واقعیت مجازی و دیوارهای کاهگلی نوستالژی، بچه‌ها و خانواده‌ها را سرگرم کنیم؟ 
این ایده اما یک مشکل عمده دارد و آن اینکه با معنا و مفهوم نمایشگاه چندان سازگار نیست. نمایشگاه، جای در معرض دید قرار دادن محصول، دستاورد و پدیده‌های نوین است، نه صرفا یک گردهمایی با حضور مؤسسات قرآنی و ارائه خدمات قرآنی مثل حفظ قرآن. این‌ها همه بسیار خوب است، اما به شرطی که در حاشیه نمایشگاه باشد، نه اینکه اصل این‌ها باشد و خود کتاب الله
 و آثار مکتوب در حاشیه. اصل گیم‌نت نوجوانان باشد و تفاسیر  و کتب و مصاحف در حاشیه. درست است که نمایشگاه قرآن ذاتا ماهیت خانوادگی دارد و باید برای حضور خانواده‌ها مناسب‌سازی شود، اما این مهم نباید بهانه‌ای برای تنزل مرتبه نمایشگاه قرآن شود. 
در ساختار نمایشگاه، چیزی مثل مشاوره نتیجه‌بخش و دلچسب نیست و معلوم است که مراجعان و بازدیدکنندگان نیز در نهایت ناراضی هستند. مسئله‌ای که امسال پیش آمد و واکنش عوامل نمایشگاه را به دنبال داشت. به گزارش ایرنا «معاون بخش مشاوره قرآن بنیان نمایشگاه امسال در پاسخ به سوال خبرنگار معارف ایرنا مبنی بر این که برخی بازدیدکنندگان از کم بودن زمان مشاوره انتقاد داشته و آن را کافی ندانسته و در عمل نتیجه ای نمی گرفتند، آب پاکی را بر روی دستان همه بازدیدکنندگان مشتاق این بخش ریخت که مبادا با یکی دو ساعت مشاوره به دنبال نتیجه گیری مطلوب و رسیدن به 
خواسته هایشان باشند.
فاطمه سادات رازقی گفت: این نگاه نادرست به مشاوره نمایشگاهی است. چون با ارائه مشاوره در نمایشگاه قطعا نمی توانیم بحث درمان را داشته باشیم. مثلا کسی که وسواس دارد یا مشکلات زناشویی حاد دارد، چگونه ممکن است در ۴۰ دقیقه یا یک ساعت به درمان منجر شود. آنچه که رسالت اصلی در مشاوره است، بحث اعتمادسازی خانواده ها و شناخت اساتید و متخصصان و در نهایت این مسئله که بازدیدکنندگان متوجه شوند برای این مسئله می توان کاری کرد و به دنبال درمان بود».
ابتکارات در برپایی میراث دینی و فرهنگی ارزشمندی همچون نمایشگاه قرآن ارزشمند است، اما حرکت‌های  نو بیش از حرکت‌های کهنه به بازنگری و آسیب‌شناسی نیازمندند.