حانیه مسجودی
مذاکرات کمیسیون مشترک برجام در وین. تصمیمی که ایران و گروه ۱+۴ در نشست مجازی کمیسیون مشترک برجام در ۱۳ فروردین توافق کردند رایزنی‌ها را به‌صورت حضوری در وین ادامه دهند. هیئت‌های مزبور تاکنون پنج دور نشست کمیسیون را به‌صورت حضوری برگزار کردند و قرار شد هفته آینده نشست دوباره از سر گرفته شود. در این مدت رایزنی‌ها در دو کارگروه رفع تحریم‌ها و هسته‌ای ادامه یافت و مقرر شد که کارگروه سومی نیز در هفته آینده تشکیل شود.
جمعه ۱۳ فروردین‌ماه سال جاری بود که نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان و مدیران سیاسی وزارت خارجه‌های ایران و گروه ۱+۴ (آلمان، فرانسه، روسیه، چین و انگلیس) به ریاست «انریکه مورا» معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به‌صورت مجازی برگزار شد. اتحادیه اروپا یک روز قبل (پنج‌شنبه) ۱۲ فروردین در بیانیه‌ای اعلام کرده بود که در این نشست درباره چشم‌انداز بازگشت احتمالی آمریکا به برجام گفت‌وگو خواهد شد.«ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم شامگاه پنج‌شنبه به این نشست واکنش نشان داد و گفت: «این نشست برای بررسی توافق هسته‌ای ایران «گامی مثبت» بوده، به‌خصوص اگر این نشست توپ را به‌سوی پایبندی دوجانبه به پیش ببرد».پس‌ازآن بود که روزنامه وال‌استریت ژورنال در خبری اعلام کرد که قرار است روز سه‌شنبه هیئت آمریکایی نیز در وین حضور یابد که بلافاصله با واکنش عراقچی روبه‌رو شد و در اظهاراتی بابیان این‌که در نشست سه‌شنبه در وین صرفا اعضای کنونی برجام حضور خواهند داشت، تصریح کرد: آمریکا در هیچ نشستی که ایران در آن حضور داشته باشد ازجمله نشست کمیسیون مشترک برجام حضور نخواهد داشت و این قطعی است. محمدجواد ظریف نیز در توییتر انجام هرگونه دیداری بین ایران و آمریکا را غیرضروری خواند.
حال در این مدت هیئت اروپایی نه‌تنها موضع سازنده‌ای اتخاذ نکرده‌اند، بلکه به نظر می‌رسد صرفا منتظر دستور آمریکا پشت میز مذاکره حضور پیدا می‌کنند.
  از ادعای لغو تحریم‌ها از سوی آمریکا تا اختلاف‌نظر میان تهران و واشنگتن، کدام درست است؟
این روزها روزنامه‌های مختلف آمریکایی ادعاهای ضدونقیضی را در مورد لغو تحریم‌ها از سوی آمریکا و مقامات این کشور که اصطلاحا خواسته‌اند نامشان فاش نشود، بیان می‌کنند. ازطرفی می‌گویند آمریکا لغو تحریم‌ها را پذیرفته و از طرف دیگر می‌گویند مقام ارشد کاخ سفید گفته است بین تهران و واشنگتن اختلافات نظر جدی وجود دارد.
به‌طور مثال یک رسانه آمریکایی چهارشنبه‌شب به ‌وقت تهران مدعی شد که دولت آمریکا آماده برداشتن برخی تحریم‌های ایران است.
وال‌استریت‌ژورنال به نقل از منابع آگاه مدعی شده دولت جو بایدن برای کاهش تحریم‌ها علیه برخی از بخش‌های کلیدی اقتصادی ایران اعم از نفت و بخش بانکی آمادگی نشان داده است و این موضوع به کاهش اختلافات در مذاکرات کمک می‌کند.دو منبع مطلع گفته‌اند آمریکا آماده رفع تحریم‌های اعمال‌شده به بهانه «تروریسم» علیه بانک مرکزی ایران و شرکت‌های نفتی و نفتکش ایران و همچنین برخی از بخش‌های کلیدی اقتصاد ایران اعم از فولاد، آلومینیوم و سایر بخش‌ها است.یک مقام ارشد اروپایی گفت: واشنگتن علاوه بر این، آمادگی خود را برای رفع احتمالی تحریم‌ها علیه بخش‌های منسوجات، خودروسازی، کشتیرانی، بیمه و تمامی دیگر بخش‌هایی که قرار بود تحریم‌های آن‌ها ذیل برجام رفع شود، ابراز داشته است.در همین بین اما یک مقام ارشد آمریکایی بامداد پنج‌شنبه در نشستی خبری گفت: هیچ تضمین کتبی برای عدم خروج دوباره آمریکا از برجام وجود نخواهد داشت.به نوشته پایگاه اینترنتی وزارت امور خارجه آمریکا، این دیپلمات ارشد آمریکایی در پاسخ به سؤالی درباره احتمال تضمین واشنگتن درخصوص پایبند ماندن به توافق هسته‌ای با ایران گفت: «در مورد تضمین کتبی، فکر می‌کنم روشن است که چنین تضمینی وجود ندارد.»این رسانه نوشت: مقام ارشد وزارت امور خارجه آمریکا که بدون فاش شدن نامش به سؤالات پاسخ می‌داد، افزود: «این یک تفاهم سیاسی است که در زمان انعقاد برجام هم روشن بود که حق مستقل هرکدام از مشارکت‌کنندگان است که تصمیم بگیرند می‌خواهند همچنان عضوی از آن باشند یا خیر.»
  خطیب ‌زاده: فهرست لغو تحریم‌ها هنوز نهایی نشده است!
در مقابل نیز سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگویی با جمعی از خبرنگاران خارجی از جهان عرب و کشورهای غربی در «کلاب هاوس» به تبیین مواضع جمهوری اسلامی ایران در خصوص برخی از مهم‌ترین موضوعات مرتبط با کشور پرداخت و بابیان این‌که فهرست لغو تحریم‌ها هنوز نهایی نشده، بار دیگر تأکید کرد که آمریکایی‌ها ابتدا باید با پایبندی کامل به برجام برگردد و ایران راستی آزمایی کرده و اطمینان یابد که آن‌ها در حال بازی با کلمات نیستند.
سید عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و رئیس هیئت ایرانی در نشست کمیسیون مشترک برجام  نیز پیش‌ازاین‌ها روز ۳۱ فروردین بعد از نشست روز جاری کمیسیون در گفت‌وگویی بابیان این‌که پیش‌نویس‌های مختلفی توسط هیئت‌ها ارائه و تبادل شده و کار درباره آن‌ها در حال انجام است و ضمن تأکید بر این‌که اجازه نمی‌دهیم کسی وقت تلف کند، گفت: تصمیمات در تهران گرفته می‌شود.
  مشاور امنیت ملی کاخ سفید: واشنگتن متعهد به بازگشت به برجام بر مبنای «تعهد در برابر تعهد» است
اما در پی اعلام نظر رسانه‌های آمریکایی، دوم اردیبهشت‌ماه نیز مشاور امنیت ملی کاخ سفید اعلام کرد: آمریکا در گفت‌و‌گوهای غیرمستقیم با ایران، پیشرفت‌هایی به دست آورده و واشنگتن متعهد به بازگشت به برجام بر مبنای «تعهد در برابر تعهد» است.«کریستین امانپور» مجری شبکه CNN در مصاحبه اختصاصی با جیک سالیوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید از او درباره رایزنی‌های اخیر در وین برای بازگشت آمریکا به برجام سؤال کرد.امانپور سؤال کرد: «در موضوع ایران، در محافل عمومی و علنی این حرف مطرح شده است که چه طرفی ابتدا (به پایبندی دوباره و کامل به برجام) برمی‌گردد؟»
این مجری سرشناس آمریکایی در سؤال خود تأکید کرد که در سراسر جهان این اعتقاد دارد که این ایالات‌متحده است که از برجام خارج شده و اول باید به این توافق برگردد.مشاور امنیت ملی کاخ سفید نیز پاسخ داد: «ما به پیشرفت‌هایی دست‌یافته‌ایم اما اختلافات وجود دارند که باید برطرف شوند اما درنهایت ایالات‌متحده متعهد است که به برجام، توافق هسته‌ای ایران بر مبنای تعهد در برابر برگردد، چیزی که ما از ابتدای این دولت جو بایدن آن را اعلام کرده‌ایم.»
  پافشاری ایران بر موضع بحق خود و عقب راندن قدرت‌ها از زورگویی
با این اوصاف به نظر می‌رسد آمریکا به‌واسطه پافشاری ایران بر موضع قطعی خود به‌تدریج در حال عقب‌نشینی است. طبیعی است که آمریکا برای بازگرداندن آبروی خود نزد جوامع بین‌الملل در تلاش است تا این‌گونه نشان دهد که موضع آن‌ها، تعیین‌کننده مسیر مذاکرات برجامی در وین است و به‌راحتی در قبال خواسته ایران سر خم نمی‌کند. بنابراین هم خود آمریکا و هم تمام طرف‌های برجام می‌دانند که موضع جمهوری اسلامی ایران بحق و مشخص است و شرط بازگشت آمریکا به برجام و لغو تحریم‌ها و راستی‌آزمایی آن‌ها بحق و کاملا مشروع است. اما رویکرد غربی‌ها از گذشته تاکنون نپذیرفتن مواضع کشورهای دیگر بوده است. چراکه عدم پذیرش این مواضع برای آن‌ها به معنای کسب امتیاز است. 
از اواسط فروردین‌ماه نیز همین رویکرد را اتخاذ کردند اما مشخص است در این دور از مذاکرات موفق به عقب راندن ایران از موضع بحق خود نخواهند شد. لغو تمام تحریم‌ها و راستی آزمایی آن‌ها تنها موضع جمهوری اسلامی ایران است و نیاز به مذاکره پی‌درپی و طولانی‌مدت ندارد.