مي گويند، «سفر متاثر از قدرت خريد است.» نمي دانيم اين فرضيه تا چه حد مي تواند درست يا غلط باشد. اما امروز به روايت آمارها قدرت خريد جامعه ۸۰ درصد کاهش يافته و از سوي ديگر بررسي ها گوياي آن است که مسکن و خوراک بيشترين سهم را در سبد هزينه خانوار به خود اختصاص داده، در اين شرايط ساکنان طبقات پايين و مياني جامعه براي مديريت هزينه ها با کسري بودجه روبه رو هستند و حتي برخي کالاهاي اساسي را از سبد خريد خود حذف کرده اند، بنابراين اگر فرضيه اي که در رابطه با قدرت خريد مطرح شد، درست از آب درآيد، مي توان پيش بيني کرد، سفر در نوروز ۹۸ به طرز چشمگيري کاهش يافته و يا آن کساني که عزم انجام سفر نوروزي دارند، به دنبال مقاصد ارزان قيمت داخلي باشند. 
۱۰ روز به پايان‌ سال مانده و بسياري از آژانس هاي گردشگري اميدي ندارند فهرست مسافران نوروزي‌شان  به حد نصاب برسد. حالا در آخرين روزهاي کاري اسفند، همچنان بازار خريد و فروش سفر و انواع خدمات وابسته به آن در انتظار مسافراني است که تصميم نهايي را نگرفته‌اند. امسال تبليغ تورهاي نوروزي ۹۸ درحالي آغاز شده که با کاهش ارزش پول ملي، قيمت سفرهاي خارجي نجومي است و سفرهاي داخلي هم به خاطر نرخ بليت ها و هزينه بالاي هتل ها با اقبال چنداني رو به رو نشده است. 
براي بررسي بهتر اين مسئله با چند تور مسافرتي تماس گرفتيم. اما رنج نرخ هاي ارائه شده براي سفر خارجي و حتي داخلي متناسب با وضعيت توان خانوارهاي ايراني نبود. مسئولان آژانس‌ها‌ي مسافرتي نرخ ارز را با گراني سفرهاي خارجي مرتبط مي دانند اما براي مسافرت‌ها‌ي داخلي نيز وضعيت به همين منوال است. به عنوان مثال هزينه سفر به جزيره کيش يا قشم براي ۳شب و ۴روز اقامت در يک هتل ۴ ستاره از حدود ۲ تا ۴ ميليون تومان متغير است! 
سعيد بخشنده، کارشناس تورهاي داخلي و خارجي به روزنامه رسالت مي گويد: در حال حاضر باتوجه به مسائل اقتصادي و کاهش قدرت خريد، خانواده ها کمتر تمايل به سفر دارند. چون هزينه ها زياد بوده و به همان نسبت توان مالي کاهش يافته است. تور کيش براي سه شب و چهار روز در عيد نوروز به صورت حدودي ۶ ميليون برآورد مي شود يعني اين تور براي يک خانواده سه نفره ۱۸ ميليون تومان آب مي خورد. بنابراين با تور خارجي ترکيه که حدود ۲۰ تا ۲۵ ميليون تومان است تفاوت چنداني ندارد به همين علت در زمينه سفرهاي داخلي و خارجي با ريزش مسافر روبه رو خواهيم بود.
اشکان سازش از کارشناسان صنعت گردشگري هم معتقد است: قشر ثروتمند جامعه همچنان به سفر خواهد رفت اما در مجموع به دليل کاهش ارزش پول ملي، تا حدود زيادي با کاهش سفرهاي خارجي مواجه خواهيم بود ضمن اينکه طبقه متوسط در اين شرايط تمايلي به سفرخارجي ندارد.  
او تاکيد مي کند: کساني که سال گذشته با ۷ تا ۱۰ ميليون تومان به اروپا مي‌رفتند امسال به دنبال سفرهايي با نرخ ارزان تر هستند. پس اين فرضيه هم وجود دارد که افراد مقاصد گردشگري خود را تغيير داده و به مکان هايي مي روند که به لحاظ اقتصادي به صرفه تر است. 
علي هدايتي از ديگر کارشناسان گردشگري در گفت‌وگو با روزنامه رسالت پيش بيني مي کند، حجم سفرهاي نوروزي بين ۲۰ تا ۲۵ درصد کاهش داشته باشد. او تاکيد مي کند: هنوز بسياري از خانواده ها به دليل افزايش هزينه ها و تنزل قدرت خريد بين دو راهي رفتن يا نرفتن مانده اند اما تصورم اين است که نوروز امسال مقاصد گردشگري ارزان تر و مکان هايي نظير ايلام، کهکيلويه و بويراحمد، خوزستان، هرمزگان و استان هاي جنوبي، بيشتر مورد توجه مردم واقع شده و به جاي اسکان در مراکز اقامتي و هتل ها، بين راه چادر بزنند.  
او تصريح مي کند: درحال حاضر شهرهايي مثل کاشان، اصفهان و يزد اسکان آفري گذاشته اند و حاضرند با ۸۰ درصد تخفيف، مشتري جذب کنند چون مي دانند نوروز امسال ميزان سفرها کاهش مي يابد و از سوي ديگر همه ما مي دانيم سهم سفر در سبد هزينه خانوارها محدود است و در مقاطعي که قدرت خريد جامعه پايين تر است، تمايل به مسافرت کاهش مي يابد. البته اگر يک تناسب ساده بگيريم، متوجه مي شويم که خريدهاي نوروز از آجيل تا شيريني و غيره با هزينه سفر برابري مي کند.
*نظرسنجي ها چه مي گويند؟ 
اما «نتايج نظرسنجي «دنياي اقتصاد» در کانال رسمي تلگرامي اين روزنامه نشان مي‌دهد از بين بيش از ۳ هزار و ۵۰۰ نفر شرکت‌کننده (تا لحظه نگارش اين گزارش)، حدود ۴۰ درصد سفر را از برنامه نوروزي خود حذف خواهند کرد و پس از آن کساني که عزم انجام سفر نوروزي دارند، به دنبال مقاصد ارزان قيمت داخلي زير يک ميليون تومان‌ هستند.»
«در اين بين مقاصد خارجي با کمترين اقبال همراه بوده است. ۴ درصد از شرکت‌کنندگان در نظرسنجي، مقصد خارجي را انتخاب کرده‌اند که هزينه‌اش بين ۲ تا ۵ ميليون باشد و ۴ درصد نيز حاضرند بيش از ۲۰ ميليون تومان هزينه کنند و به سفرهاي خارجي خود در ايام نوروز بپردازند. ۳ درصد هم مقصد خارجي بين ۵ تا ۱۰ ميليون تومان و ۳ درصد ديگر مقصد داخلي بين ۳ تا ۵ ميليون تومان را انتخاب کرده‌اند. اما ۲درصد ديگر تمايل دارند بين ۱۰ تا ۲۰ ميليون تومان هزينه کنند و مقصد خارجي بروند. همچنين، در نهايت ۲ درصد از شرکت‌کنندگان نيز علاقه دارند به‌صورت زميني و با هزينه‌اي کمتر از ۲ميليون به خارج از ايران سفر کنند. اين درحالي است که برخي فعالان گردشگري پيش از اين به «دنياي اقتصاد» گفته بودند که تمايل مردم در سفرهاي خارجي به سمت سفرهاي زميني (به دليل ارزان‌تر بودن وسايل حمل‌و‌نقل) گرايش بيشتري پيدا کرده است.»  
*ارتباط قدرت خريد با سفر
همان طور که پيش تر اشاره شد، ميان قدرت خريد و تمايل به سفر مي تواند ارتباط معناداري وجود داشته باشد اما اين صرفا يک فرضيه است. برهمين اساس برخي از صاحب نظران با توجه به تحولات ارزي،  نرخ تورم را بالغ بر ۵۰ درصد برآورد کرده اند و از کاهش ۸۰ درصدي ارزش پول ملي و قدرت خريد مردم  طي هشت ماه اخير خبر داده اند. طبعا مطابق فرضيه ياد شده، فقدان استطاعت اقتصادي و مالي مهمترين ادله اي است که روي کاغذ از کاهش مسافرت هاي نوروزي حکايت دارد.  
از سوي ديگر بررسي هزينه سالانه خانوار شهري به تفکيک
 گروه هاي مختلف هزينه گوياي آن است که مسکن بيشترين سهم را به خود اختصاص داده است. سال ۹۴ حدود ۳۵ درصد از مجموع بودجه خانوار، صرف مسکن شده است. امسال هم هزينه هاي مربوط به اين بخش در مهرماه امسال ۳۷/۰۵ درصد برآورد شده. بعد از آن، خوراکي ها و آشاميدني ها، ۲۳/۶ درصد در سال ۹۴ و امسال ۲۵/۵۱ درصد از کل هزينه خانوار را تشکيل داده است. از ارائه آمارهاي مشابه در سال‌هاي قبل خودداري 
مي کنيم چرا که همواره اين دو بخش بيشترين سهم را در سبد هزينه خانوار به خود اختصاص داده اند. 
 با توجه به تحليل هاي صورت گرفته و سهم کالاها و محصولاتي که در قالب جدول به عنوان سبد هزينه ها ارائه شد، مي توان تا حدودي ميان قدرت خريد و ميزان سفرها ارتباط معناداري يافت و به  اين امر اذعان داشت که در نوروز ۹۸ حجم مسافرت ها کاهش مي يابد. همان طور که در ساليان گذشته نيز وضع به همين منوال بوده و همواره به دليل مسائل اقتصادي؛ سهم مسکن، خوراک و آموزش و بهداشت بيشتر از سهم سفر بوده است. 
با اين حال علي اصغر مونسان، رئيس سازمان ميراث فرهنگي که در يک برنامه زنده تلويزيوني سخن مي‌گفت، قول داد، «سفر در نوروز با افزايش قيمت روبه‌رو نشود.» او اين را هم گفته است که البته يک‌سري هزينه‌ها مثل حمل و نقل به ويژه در بخش هوايي وجود دارد که قبلاً با افزايش قيمت مواجه شده اند و به سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري ربطي نداشته است.
او با اشاره به سياست‌هايي که براي ارزان سازي سفر اتخاذ شده است، اظهار کرد: تلاش کرديم خدمات ارزان به بسته‌هاي سفر اضافه شود. درحال حاضر يک سفر با خودرو و يا وسايل ريلي به اضافه اقامت در بوم‌گردي بسيار ارزان مي‌شود و همه اقشار با هر سطح درآمدي مي‌توانند از آن استفاده کنند. ضمن اين که با توجه به خدمات دهي هتل‌هاي ۵ ستاره، طيف خوبي از قيمت ايجاد شده که مردم با طبقات درآمدي مختلف مي‌توانند از آنها استفاده کنند.
*سفر به مقاصد گردشگري ارزان
در همين رابطه غلام حيدر ابراهيم باي سلامي، مديرعامل هلدينگ گردشگري سازمان تامين اجتماعي در گفت‌وگو با روزنامه رسالت صراحتا تاکيد مي کند که قدرت خريد و در اولويت بودن خوراک و مسکن نمي تواند لزوما به کاهش سفر منجر شود. او معتقد است: پيش بيني ها و نظرسنجي هايي که درباره کاهش سفرهاي نوروزي صورت مي گيرد، چندان مبتني بر واقعيت نيست و مردم هرقدر داراي قدرت خريد محدود باشند و يا مسکن و خوراک در سبد هزينه ها بيشترين سهم را داشته باشد، بازهم سفر از زندگي مردم حذف نخواهد شد. 
او تاکيد مي کند: سفرهاي نوروزي بسيار با اهميت است چرا که بالاترين نرخ سفرها به اين ايام اختصاص دارد بنابراين تصورم اين است که کاهش قابل ملاحظه اي را در حوزه سفرهاي نوروزي شاهد نباشيم البته شرايط نابه سامان اقتصادي بر گردشگري و ميزان سفرهاي نوروزي تاثير مي گذارد اما معمولا طبقه متوسط جامعه در اين ايام به دليل ساختار نظام اجتماعي، فرهنگي و به دليل موقعيتي که از تعطيلات و اوقات فراغت در کشور فراهم مي شود، به سفر مي روند، اما قطعا توانايي رفتن به سفرهاي گران را ندارند. 
اين صاحب نظر در امور گردشگري مي گويد: اگر يک بررسي ساده انجام دهيم، متوجه مي شويم که نرخ آجيل، شيريني، شکلات و ساير اقلام مورد نياز به نسبت بالاست بنابراين افراد اگر به سفر بروند، مي توانند با مديريت و برنامه ريزي و انتخاب مقاصد گردشگري ارزان تر همين منابع مالي کم را به شکل بهينه هزينه کنند. 
باي سلامي با اشاره به کاهش سفرهاي خارجي تصريح مي کند: سفرهاي خارجي قطعا کاهش مي يابد زيرا نرخ رشد ارز بالاست و معمولا اين نوع سفرها ضروري هم نيست. 
او درباره سهم سفر در سبد هزينه خانوارها مي گويد: سفر به عنوان نياز چهارم خانواده ها محسوب مي شود زيرا شرايط سختي در اقتصاد حاکم است به ويژه امسال بعد از خروج آمريکا از برجام و اعمال تحريم هاي مختلف، مسئولان به ناچار تمام تمرکز خود را بر تامين نيازهاي اساسي مردم معطوف کردند. 
به اعتقاد او سفر در جامعه روستايي و سنتي بسيار محدود است و در قالب جهانگردي تعريف مي شود، در جامعه مدرن هم نياز براي تعطيلات و گذراندن در قالب اوقات فراغت تعريف مي شود اما در رويکرد پست مدرن و فراپست مدرن، سفر به عنوان يک حق براي افراد شناخته شده است. پس سفر يک نياز و بعد از آن يک حق است يعني هر انساني اين حق را دارد که از يک نواختي فرار کرده و به تفرج و تفريح بپردازد. 
او با بيان اينکه آمار دقيقي از کشورهاي پيشرفته در رابطه با سهم سفر در سبد هزينه خانوارها وجود ندارد، عنوان مي کند: کشورها در زمينه نظام تامين اجتماعي و رفاهي با يکديگر متفاوت هستند. حتي در اروپا نسبت به آمريکا يا اروپا و آمريکا نسبت به شرق آسيا از لحاظ زيرساخت ها و سهمي که به سفر داده مي شود، متفاوت اند. طبعا طبقات و قشرهاي اجتماعي هم يکسان نيستند به عنوان مثال سفر در کشورهاي اروپايي براي سالمندان و کساني که بازنشسته مي شوند، يکي از مهم‌ترين دغدغه ها و مسائل مهم است اما در کشورهاي کمتر توسعه يافته که با بحران هاي اقتصادي روبه رو هستند، افراد وقتي به سن پيري مي رسند، فقيرتر مي شوند و به همان نسبت کمتر به سفر مي روند.
او تاکيد مي کند: معمولا در فضاهايي که گردشگري کم رونق تر است، سفرهاي ارزان بيشتري براي افراد سالمند و ناتوان فراهم مي شود که البته ما هنوز به اين مرحله نرسيده ايم. صنعت گردشگري در ايران سنتي، محدود و پراکنده است و نتوانسته ايم زيرساخت هايي را به منظور افزايش سهم سفر فراهم کنيم. به همين علت مراکز اقامتي محدود بوده و در ايام نوروز ممکن است گران هم باشد حتي سيستم حمل و نقل ما اعم از قطار، هواپيما و اتوبوس و سيستم جاده اي هم به دليل ترافيک هزينه هايي 
را به ما تحميل مي کند. 
او بر اين باور است که بايد گردشگري و سفر در اولويت برنامه ريزي هاي تيم اقتصادي دولت قرار بگيرد اما متاسفانه چه اين دولت و چه دولت گذشته در برنامه ريزي و سياست‌گذاري هاي خود گردشگري و سفر را در اولويت قرار نداده اند لذا اين مقوله در سبد هزينه ها سهم محدودي دارد و مصائب اقتصادي هم در تنزل اين سهم نقش داشته است. 
* سهم سفر در سبد هزينه خانوارها محدود نيستاما محمدحسين ايماني خوشخو، رئيس انجمن علمي گردشگري ايران هم در گفت‌وگو با روزنامه رسالت ديدگاه ديگري دارد. او مي گويد: سهم سفر در سبد هزينه خانوارها محدود نيست و هيچ گاه کاهش قدرت خريد و بحران هاي اقتصادي، مردم را نسبت به سفرهاي نوروزي دلسرد نکرده است و به محض اينکه تعطيلات پيش آمده به سمت جاده ها حرکت کرده اند. ضمن اينکه هزينه مسکن و خوراک دائمي است اما هزينه سفر موقتي بوده و مسافرت هاي داخلي همواره در برنامه زندگي افراد جامعه قرار دارد البته ممکن است به نسبت ساير هزينه ها سهم کمتري داشته باشد چون به هر روي مسکن، بهداشت و آموزش در اولويت است. 
او در ادامه بيان مي کند: اصل سفر از زندگي خانوارها حذف نمي شود اما به خاطر مسائل معيشتي، مقاصد ارزان و شيوه هاي ارزان تري براي سفر اتخاذ مي شود. مردم براي دوري از اضطراب و نگراني ناشي از معيشت، ترجيح مي دهند محل عادي زندگي خود را ترک کنند. پيش بيني ام کاهش سفرهاي داخلي نيست و شايد حتي بيشتر هم بشود ولي سفرهاي خارجي که هيچ دستاورد اقتصادي براي مسافران ندارد، کاهش مي يابد. 
ايماني تاکيد مي کند: باتوجه به گراني هتل ها و مراکز اقامتي به احتمال زياد مردم سفر خود را به گونه اي مديريت مي کنند تا در اتومبيل ها و يا چادر استراحت کنند و يا براي اينکه دچار کسري بودجه نشوند به رستوران نمي روند اما ممکن است با اعصاب ناآرام تري به مقاصد خود بازگردند. 
گفته هاي صاحب نظران را درباره پيش بيني سفرهاي نوروزي انعکاس داديم و از همين رو ارتباط و قضاوت ميان قدرت خريد با افزايش يا کاهش سفرها را به مخاطبان مي سپاريم.