برنامه دولت برای مهار تورم و بالا رفتن نرخ آن همچنان بی‌نتیجه مانده است و حتی کنترل نرخ نقدینگی نیز نتوانست مانع از رشد روزافزون این فاکتور اقتصادی شود.
با نگاهی به اقدامات دولت سیزدهم  می‌توان دریافت که پس از اجرای طرح مردمی‌سازی یارانه‌ها نرخ تورم ماهانه افزایش یافت و نیمه دوم سال ۱۴۰۱ در حالی به  میانه مسیر رسید که تاکنون برنامه‌های اقتصادی دولت نتوانسته تورم را کنترل کند . 
افزایش نرخ تورم ، قیمت سکه، طلا، ارز، مسکن و …. همگی نشانه‌هایی از آن است که برنامه‌های اقتصادی دولت همچنان آن‌طور که روی کاغذ ترسیم می‌شد، محقق نشده است . 
 عوامل افزایش تورم و انتظارات تورمی
بر اساس علم اقتصاد افزایش نرخ تورم در کشورهای مختلف به عوامل متعددی وابسته است و این عوامل زنجیره‌وار نرخ تورم را صعودی می‌کنند. یکی از مواردی که از منظر کارشناسان به‌عنوان علت افزایش نرخ تورم عنوان می‌شود بودجه‌بندی دولت در سال ۱۴۰۱ است . 
محمدهادی سبحانیان، معاون  وزیر اقتصاد تأکید دارد که با برنامه‌های دولت رشد شتابان تورم کاسته شده و انتظار می‌رود این روند کاهشی آثار خود را تا نیمه ابتدایی سال آینده نشان دهد، اما بررسی آماری حکایت از رشد صعودی تورم و ادامه آن در سال ۱۴۰۲ دارد. 
سهراب دل انگیزان، اقتصاددان و استاد دانشگاه با اشاره به کسری بودجه حدودا ۳۰۰ هزارمیلیاردی دولت می‌گوید: هیچ بخشی از مصرف‌کنندگان بودجه حاضر نیستند صرفه‌جویی کرده و از دریافت بودجه چشم‌پوشی کنند.
 این موضوع به این معناست که تأمین کسری بودجه باید از طریق چاپ پول یا از طریق روش‌هایی که نقدینگی را گسترش می‌دهد، اتفاق بیفتد. این بدين معناست که کالایی که به‌صورت روزمره مورد مصرف مردم است مشمول تورم خواهد بود و این افزایش قیمت‌ها قاعدتا منجر به افزایش انتظارات تورمی خواهد شد.
دل انگیزان می‌افزاید: از طرف دیگر نوع تصمیماتی که در سیستم اقتصاد ایران گرفته می‌شود اعم از بخش‌های صنعت، خودرو، نفت، ساختمان و مسکن و… نشان می‌دهد که دولت هیچ برنامه منسجم، دقیق و درستی برای کنترل این بخش‌ها ندارد و «باری به هر جهت» تمام سیستم اقتصاد کشور را جلو می‌برد.
 قیمت طلا
یکی از عوامل افزایش قیمت طلا ،قیمت جهانی این فلز گران‌بها ست، اگرچه  قیمت جهانی  طلا در بخش اعظمی از سال ۲۰۲۲ درروند نزولی چالش‌برانگیز بوده است، اما کارشناسان اقتصادی در این بخش‌بر این باورند که تا پایان سال ۲۰۲۳ به رقم قابل‌توجهی خواهد رسید.این گروه بیشترین عامل تأثیرگذار در این بخش را تغییر در سیاست پایه پولی آمریکا می‌دانند به‌ویژه آنکه رکود اقتصادی پیش‌بینی‌شده جهان در سال آینده می‌تواند فدرال رزرو را مجبور کند تا سیاست پولی خود را زودتر از حد انتظار تعدیل کند.
این درحالی است که در بازار‌های داخلی قیمت طلا با توجه به نوسانات بازار  و افزایش قیمت ارز، خبر‌های سیاسی و اقتصادی در سطح کشور و دنیا ، سفته‌بازی  و…تعيین‌می‌شود . 
کافی است تنها قیمت سکه و طلا را در چند سال اخیر بررسی کنیم تا سیر صعودی افزایش قیمت آن دریابیم بنابراین مردم معتقدند طلا و سکه یک ذخیره ارزش امن با افزایش قیمت حتمی در بلندمدت محسوب می‌شود . 
همچنین خاصیت نقد شوندگی سریع سکه و طلا اهمیت این فلز باارزش را بیشتر حفظ می‌کند . 
اگرچه شرایط پیش رو  نشان می‌دهد با توجه به نزدیک شدن به پایان سال و عواملی چون قیمت ارز و تورم قیمت طلا با افزایش روبه‌رو خواهد بود اما برخی از کارشناسان تأکیددارند که اگر طلا رشد قابل‌ملاحظه‌ای را ثبت کند و بازار ارز با تزریق سنگین عرضه روبه‌رو شود، این امر ممکن است قدرت سکه بازان افزایشی را کاهش دهد.رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران بابیان این‌که در هفته‌ای که گذشت، قیمت‌ها در بازار سکه و طلا اوج قیمتی خود را طی سال‌های اخیر تجربه کرده، از اندکی کاهش قیمت در آخرین معاملات پایانی هفته خبر داد.
رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران تصریح کرد: چنانچه سیاست‌هایی که شنیده می‌شود بانک مرکزی در نظر دارد اجرایی کند تا کنترل و ثبات قیمت‌ها محقق شود، عملی شوند. می‌توان به برگشت آرامش به بازار امیدوار بود.
 افزایش قیمت ارز
به نظر پیش‌بینی افزایش قیمت ارز نیز با توجه به مؤلفه‌های مؤثر در این بخش، متحمل است.
جایگزینی نفت ایران با روسیه در بازارها، توقف مذاکرات هسته‌ای، کسری بودجه دولت، افت صادرات پتروشیمی به دلیل قطعی گاز و افزایش تقاضا برای خرید ارز در آستانه تعطیلات ژانویه عامل تقویت  انتظارات صعودی برای ارز شده است. 
اکنون قیمت دلار در بازارهای  غیررسمی تا مرز ۳۸ هزار تومان پیش رفته و احتمال افزایش آن به ۴۰ هزار تومان می‌رسد، بااین‌حال رئیس‌کل بانک مرکزی اعتقاد دارد که افزایش نرخ در بازار آزاد ارز واقعی نیست و حتما تعدیل خواهد شد.
علی صالح‌آبادی در یک برنامه تلویزیونی در تشریح دلایل افزایش قیمت ارز، گفت: نرخ دلار در بازار غیررسمی از اواخر ۱۳۹۸ افزایش وحشتناکی داشت و در اواسط ۹۹ به ۳۱ هزار و ۵۰۰ تومان رسید. درگذشته در مقاطعی نرخ ارز جهش داشت و مجددا کمی کاهش پیدا می‌کرد.
وی افزود: اخیرا بخشی از افزایش قیمت ارز به تقویت دلار به دلیل افزایش نرخ بهره در بیش از ۹۰ کشور دنیا به‌ویژه در آمریکا بود. البته ناآرامی‌های۳ ماه گذشته نیز در بازار ارز اثرگذار بوده است. نوسانات فصلی هم مؤثر است، در پایان سال میلادی همیشه نوسان داشته‌ایم که مجدد اثرش از بین خواهد رفت.
 برنامه پیش رو سیاست‌گذار
کارشناسان بر این باورند، در شرایطی که اقتصاد ایران همچنان از تورم ساختاری و مزمن رنج می‌برد،به نظر می‌رسد سیاست‌گذار اقتصاد با پذیرش مشکلات پیش رو، می‌تواند با بهبود متغیرهای اقتصاد کلان،فشار معیشتی را از روی دوش مردم بردارد.
کنترل رشد نقدینگی، پرهیز از پولی سازی کسری بودجه از طریق هماهنگی، پیگیری برنامه اصلاح نظام بانکی و کنترل بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی، ثبات بخشی به بازار ارز، مدیریت انتظارات تورمی، نظارت بر تغییرات قیمت کالاها و خدمات و تأمین مناسب کالاهای اساسی و مواد اولیه و واسطه‌ای لازم برای بخش تولید از اقداماتی است که دولت در برنامه‌های خود برای کاهش نرخ تورم و استمرار آن اتخاذ کرده است.
اصولا در فضای کنونی کشور، به‌دلیل وجود متغیرهای بی‌ثبات کننده،لازم است فورا انتظارات تورمی جامعه مدیریت شود چراکه هجوم سرمایه‌گذاران به سمت فعالیت‌های سفته بازانه و دلالی،نشان از بی‌اعتمادی به سیاست‌های کلی دولت دارد.
وحید شقاقی‌شهری، کارشناس اقتصادی دراین‌باره گفت: راه‌حل اساسی برای مسئله ساماندهی بازار ارز، کنترل تورم در اقتصاد است و تا زمانی که نتوانیم تورم را مهار کنیم، نمی‌توانیم بازار ارز را ساماندهی کنیم.
وی متذکر شد: ما اگر نتوانیم تورم را مهار کنیم، همچنان دور باطل تورم و دلار را خواهیم داشت. وقتی تورم بالا می‌رود، قیمت دلار را با وقفه افزایش می‌دهد و در ادامه با افزایش قیمت دلار، دوباره تورم بالا می‌رود.
 درواقع یک دور باطل و یک چرخه معیوب ایجاد می‌شود و عملا یک تسلسل ادامه‌دار خواهد بود.