بروکسل،فرصت آسیب‌شناسی راه طی شده
مصطفی هدایی
در توافقات دوسویه میان ایران و اتحادیه اروپا، بروکسل مقصد بعدی سفر دیپلمات‌های ایرانی برای مذاکرات هسته‌ای و گفتوگو پیرامون متن جدید خواهد بود. ۶ دوره مذاکره به سرپرستی عباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت خارجه در وین برگزار شد ولی این مذاکرات با شروع دولت جدید متوقف شد.
در چند ماه اخیر، طرف‌های غربی بارها از ایران برای حضور در وین و ادامه مذاکرات درخواست‌های متعددی داشتند ولی ایران هر بار با اعلام این‌که این گفت‌وگوها را ادامه خواهد داد، زمانی برای بازگشت اعلام نکرد و در آخرین تحولات، خواهان ادامه آن در بروکسل و گفتوگو پیرامون متن جدیدی شده است. تهران قصد دارد تا مذاکرات را از نقطه صفر و با آسیب‌شناسی دوره‌های گذشته مذاکرات ادامه دهد. نقطه‌ای که ترامپ، یک‌سویه آمریکا را از برجام خارج کرد و یکی از نقاط بزرگ ضعف این توافقنامه را با این اقدام عیان ساخت. خروج هر یک از اعضای برجام به‌غیراز ایران برای آن‌ها هیچ هزینه‌ای ندارد ولی درصورتی‌که ایران قصد خروج داشته باشد، تمامی هزینه‌ها متوجه کشورمان خواهد شد.
تیم جدید دستگاه سیاست خارجی، با از اولویت خارج کردن برجام و پیگیری سیاست چندوجهی ازجمله بهبود روابط با همسایگان و تقویت سیاست نگاه به شرق، عجله‌ای برای بازگشت به مذاکراتی که تنها برای مذاکره باشد ندارند. پس از حدود چهار ماه از شروع به کار دولت جدید، پیام‌های ردوبدل شده نشان می‌دهد که ایران خواهان تضمین‌های جدی و بیشتر برای نهایی کردن توافق است.
مذاکرات در بروکسل برای تعیین زمین بازی
سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت خارجه درباره انتخاب مکان جدید مذاکرات اخیرا گفته است: « پرونده مذاکرات در وزارت امور خارجه پیگیری می‌شود و ان‌شاءالله با ترکیب جدید انجام خواهد شد. باقری در ادامه گفت‌وگوهای هفته گذشته در تهران و براساس توافق طرفین به بروکسل می‌رود. آنچه توسط رئیس‌جمهور و وزیر خارجه گفته‌شده این است که مذاکرات ادامه می‌یابد و آنچه در حال انجام است روشن شدن برخی نقاطی است که چالش‌های گفت‌وگوهایی بوده که ۶ دور در وین انجام شده است. ما هیچ‌وقت پیش‌شرطی را برای آمریکا تعیین نکردیم چون آمریکا عضو برجام نیست.»
وی همچنین از عزم دولت رئیسی برای عدم اتلاف وقت در مذاکرات سخن گفته که می‌تواند نتیجه گفت‌وگوها را سریع‌تر و عمل‌گرایانه تر سازد: « دولت جدید می‌خواهد با آسیب‌شناسی ازآن‌چه واقع‌شده وارد مذاکرات شود. در خصوص اصل گفت‌وگوها آقای رئیسی اعلام کردند که گفت‌وگوها ادامه خواهد یافت اما درباره ابعاد چالش‌ها و نظراتی هست که با خرد جمعی در حال جمع‌بندی است و براساس آن تصمیم‌گیری جدید به‌طرف مقابل اعلام خواهد شد. مهم این است که وقتی تلف نشود.
۶ دور گفت‌وگوهای وین نشان داد اگر با آسیب‌شناسی درست انجام شود می‌تواند به نتیجه برسد.»
در همین راستاجوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در اظهاراتی جدید نسبت به ازسرگیری مذاکرات در بروکسل ابراز امیدواری کرده و از آن استقبال کرد: «شما هرگز (با قطعیت جواب این سؤال) را نخواهید دانست. من امروز بیشتر از دیروز خوش‌بین هستم. هنوز (تاریخ دقیق گفتوگو با ایران در بروکسل) تأیید نشده اما من امیدوارم در روزهای آینده مقدمات نشست بروکسل فراهم شود اما ما نمی‌توانیم مطمئن باشیم.»
همچنین به ادعای پالتیکو، یکی از مقام‌های ارشد اتحادیه اروپا که خواست نامش فاش نشود، گفت: آن‌ها هنوز آماده مشارکت در وین نیستند. این نشریه در ادامه افزود: در عوض، ایران متعهد شد در هفته‌های آینده در بروکسل با مقامات اتحادیه اروپا ملاقات کند تا درباره جزئیات متون روی میز در پایان آخرین دور مذاکرات (احیای برجام) در ماه ژوئن که در وین انجام شد، مذاکره کند. این مقام ارشد اتحادیه اروپا گفت: نظر بدی نیست که ما در یک ملاقات طولانی با هیئت جدید «ایرانی»بنشینیم و تمام متون را مرور کنیم … و سؤالات مختلفی را که آن‌ها ممکن است داشته باشند، روشن کنیم.
تجربه گران‌سنگی که ایران از برجام به دست آورده به نظر می‌رسد در دور جدید مذاکرات گره‌گشا خواهد بود. توافق برجام در سال ۹۴ در حالی به دست آمد که تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای امیدوار بودند تا طرف‌های غربی نسبت به اجرای تعهدات پایبند باشند و قطعنامه ۲۰۳۱ شورای امنیت را یکی از ابزارهای جدی جهت تضمین این پایبندی محسوب می‌کردند؛اما در ادامه این رویکرد خوش‌بینانه با شکست روبه‌رو شد و علی‌رغم این‌که غرب در اجرای تعهدات بدعهدی می‌کرد، خروج یک‌جانبه دولت ترامپ از برجام نیز نشان داد، در برجام راه‌های فرار بسیاری برای آمریکا و اروپا وجود دارد تا بدون هیچ هزینه‌ای علاوه بر ادامه محدودیت‌های هسته‌ای ایران، پیامدی نیز متوجه آن‌ها نشود.
با چنین تجربه‌ای، ایران در حال برنامه‌ریزی جهت اجرای اقدام عمل‌گرایانه متناسب با منافع ملی کشور است تا علاوه بر پوشش دادن تمامی راه‌های گریز و باگ‌های موجود در توافق برجام، مسیری را در پیش گیرد تا انرژی و توان وزارت خارجه تنها مصروف چنین مذاکراتی نشود و تنها در صورت عمل پاسخ عمل‌گرایانه بدهد. رویکردی که می‌تواند اولویت‌های دیگر وزارت خارجه را با حدت و جدیت بیشتری پیگیری کند تا با چندوجهی ساختن اولویت‌های دستگاه سیاست خارجی دولت ابراهیم رئیسی، زمین‌های بازی متنوعی برای تأمین منافع ملی تعریف و عملی شود.
بروکسل , مذاکرات , مذاکرات وین , مصطفی هدایی
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.