گروه اجتماعی
میل فزاینده جامعه برای رفتن به سفرهای نوروزی، پس از چراغ سبز ستاد ملی مقابله با کرونا، قابل پیش بینی بود و پیش از آغاز تعطیلات، ستاد خدمات سفر استان‌ها یکی پس از دیگری اعلام کردند که ظرفیتشان تکمیل است و دیگر نمی توانند پذیرای مسافران باشند. پس از گسترش واکسیناسیون عمومی و افول نسبی کرونا و به علت دو سال توقف در سفرهای نوروزی، ستاد ملی مقابله با کرونا چنین تصمیمی را اتخاذ کرد که البته نقدی به این مسئله وارد نیست، اما فراهم نبودن زیرساخت ها و عدم مدیریت بیماری در تعطیلات نوروز، کاملا مشهود بود و تقریبا هیچ ساز‌و‌کار مشخصی برای کنترل وضعیت تزریق واکسن سرنشینان خودرو‌ها ارائه نشد و این موضوع نگرانی کارشناسان حوزه سلامت را درپی داشت.
بابک عشرتی، متخصص اپیدمیولوژی دراین‌باره گفته بود: «احتمال شیوع سویه جدید کرونا وجود دارد و با توجه به این‌که سرایت‌پذیری این ویروس بسیار بالاست، امیدوار هستیم بعد از تعطیلات عید نوروز آینده شاهد موج جدیدی از بیماران کرونایی در بیمارستان‌های کشور نباشیم.»
حالا پس از پایان یافتن تعطیلات، این باور غلط به جامعه القا  شده که کرونا در سراشیبی سقوط است و به پایانش نزدیک شده، حال آنکه بنا بر اظهارات حمید سوری- عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا، به علت تغییرات ژنتیکی که رخ داده است و وجود زیر واریانت BA2 اُمیکرون که قابلیت گسترش و انتشار بیشتری دارد، افراد حساس جامعه هنوز در خطر هستند و هیچ شواهدی مبنی بر اینکه اپیدمی در حال حذف است، وجود ندارد.
این اپیدمیولوژیست درباره زمان احتمالی وقوع پیک هفتم بیماری، با توجه به تعطیلات،‌ سفرها،‌ افزایش تماس‌ها، دید و بازدیدها می گوید: احتمالا این پیک در اواسط اردیبهشت رخ می دهد و وقوع آن بین دو تا ۶ هفته طول می کشد. 
مطابق آمارها، هنوز حدود ۶ تا ۸میلیون نفر واکسینه نشده‌اند و کمال حیدری معاون بهداشت وزارت بهداشت گفته است: «با وجود برنامه‌ریزی ویژه وزارت بهداشت و فراهم بودن همه امکانات، حدود ۲۲ میلیون نفر برای تزریق نوبت سوم واکسن کرونا اقدام نکرده‌اند.» این درحالی است که از هنگام گسترش زیرسویه اُمیکرون موسوم به BA2  در آمریکا نسبت به افزایش احتمالی موارد جدید ابتلا و شیوع مجدد بیماری هشدار داده شده و به نظر می رسد  این زیرسویه، حدود ۵۰ تا ۸۰ درصد از سویه اُمیکرون سرایت بالاتری دارد. دکتر علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی معتقد است: در بروز واریانت‌ها و زیرسویه های جدید اُمیکرون آنچه اهمیت دارد، اقناع جامعه است، برای آنکه بتوانیم آنان را برای دریافت دُز سوم ترغیب کنیم. به گفته او، سطح پوشش واکسیناسیون، یکی از دلایلی بود که اُمیکرون نتوانست در دنیا نسبت به دلتا و جمعیتی که آلوده کرده موجب مرگ و میر شود، براین اساس باید واکسیناسیون را حتما کامل کرد و دُز بوستر بسیار ضروری است.
سویه جدید XE ترکیبی از ۲ زیرسویه BA1   و BA2  اُمیکرون است، به این معنا که سویه ترکیبی از ۲ ویروس یا سویه متفاوت تشکیل شده و ویژگی‌های هر دو را داراست. 
به گزارش نیوز، ۲۹ مارس سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که میزان انتقال XE ممکن است ۱۰ درصد نسبت به زیرشاخه غالب فعلی BA2 اُمیکرون بیشتر باشد.
اندرو فریدمن، کارشناس بیماری‌های عفونی از دانشگاه کاردیف ایالات متحده، در مورد خطرناک بودن این نوترکیب گفت: در این مرحله بی‌جهت نگران نیستم چون سویه نوترکیب یک اتفاق غیرعادی نیست.
براساس گفته های محمد وجگانی، دبیر بورد ایمنی شناسی کمیته علمی کرونا، سویه غالب در گردش در کشور ما، گونه BA1  بوده است و تعداد کمی BA2  هم داشتیم. 
 اتخاذ تصمیمات شتابزده و بدون تعامل با جامعه
آنچه در این روزها بر شدت نگرانی ها افزوده، بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها بلافاصله بعد از تعطیلات نوروزی است. ستاد ملی مقابله با کرونا ناگهان و به شکلی غیرمنتظره اعلام کرد، چهاردهم فروردین ماه کلاس های درس در مدارس و دانشگاه ها حضوری می شود. بازگشایی مراکز آموزشی اگرچه تصمیمی درست است اما به زعم منتقدان، نحوه و زمان اجرای آن نادرست بوده و ردپایی از شتابزدگی و بی برنامگی در این تصمیم مشهود است. تعلل در آموزش حضوری جایز نیست و اغلب کارشناسان نظام سلامت و خانواده‌ها در این مورد مشخص اتفاق نظر دارند، اما با گشتی در فضای مجازی و گفت‌وگو با والدینی که دارای فرزند دانش آموز هستند به تصاویر و اظهاراتی می رسیم که نشان
می دهد، در کلاس‌های درس بدون توجه به حضور پرقدرت کرونا و مخاطراتش، ۳۰ تا ۴۰ دانش آموز حضور دارند، آن هم در کلاس‌هایی که فاقد سیستم تهویه هواست! حتی در تصاویر ارسالی به وضوح قابل مشاهده است که برخی دانش آموزان ماسک ندارند و یا ماسک تنها دور دهان آنان را پوشانده، این موارد تلنگری است برای مسئولان نظام آموزشی و والدین که گویا نحوه استفاده صحیح از ماسک را به دانش آموزان نیاموخته اند و به دلیل نبود سیستم‌های تهویه هوا و مواد ضدعفونی کننده در مدارس، باید نگران وقوع اتفاقات ناخوشایندی بود. این موارد  در شرایطی اتفاق افتاده که زیرسویه جدید اُمیکرون دغدغه تازه ای ایجاد کرده است. افزایش شهرهای قرمز کرونایی و حذف فاصله گذاری میان دانش آموزان در مدارس و عدم تکمیل واکسیناسیون دانش آموزان، می تواند عواقب بدی به همراه داشته باشد. 
مسعود یونسیان در قامت اپیدمیولوژیست تصریح کرده است که رعایت فاصله‌گذاری فیزیکی برای پیشگیری از انتقال کووید ۱۹ بسیار کلیدی است و باید در این دو سال تمهیداتی در مدارس کشور اندیشیده می‌شد. نمی‌توان گفت که نمی‌توانیم فاصله‌گذاری فیزیکی را انجام دهیم، اما شما نکات بهداشتی را رعایت کنید. پایه کاهش تماس، رعایت بهداشت فردی و گذاشتن فاصله‌گذاری فیزیکی است.
در شرایط فعلی این نگرانی حاکم است که بازگشایی‌ها افزایشی را در موارد بیماری ایجاد کند و روی بحث سفرها سوار شود.
یونسیان معتقد است: که باید برای بازگشایی‌ها تا دو هفته بعد از تعطیلات صبر می‌کردیم تا ببینیم آیا در جامعه افزایش انتقالی رخ می‌دهد یا خیر: «با انجام بازگشایی‌ها نمی‌دانیم که اگر افزایشی در هفته‌های آتی دیدیم، ناشی از مسافرت‌های نورزوی است یا ناشی از بازگشایی مدارس. همواره اعلام شده که بین هر مداخله با مداخله بعدی باید دو تا چهار هفته فاصله باشد. ما یک مداخله که همان جابه‌جایی جمعیتی در ایام نوروز بود، داشتیم. منطق حکم می‌کرد که بعد از این جابه‌جایی‌ها دو هفته فاصله می‌گذاشتیم و سپس اقدام بعدی را که همان بازگشایی‌ باشد، انجام می‌دادیم. در این مدت هم آشکار می‌شد که آیا مسافرت‌های نوروزی منجر به افزایش ابتلا شده یا خیر که اگر منجر به افزایش شده بود، مدارس و دانشگاه‌ها را باز نمی‌کردیم و اگر هم منجر به افزایش نمی‌شد و بعد مدارس را باز می‌کردیم و اگر دو هفته بعد از بازگشایی افزایش آمارها را می‌دیدیم، متوجه می‌شدیم که این افزایش ناشی از بازگشایی بوده است. در حال حاضر در صورت مشاهده افزایش آمارها و بیماری در کشور، نمی‌توان به طور قطعی گفت که آیا بازگشایی‌ مدارس و دانشگاه‌ها باعث این افزایش شده یا تعطیلات نوروزی.»
تردیدی نیست که مراکز آموزشی باید پیش تر بازگشایی می شدند اما نحوه تعامل تصمیم گیران با جامعه و عدم درک دیدگاه‌ها و نظرات و یا سهیم کردن آنان در تصمیماتی که اتخاذ می کنند پیامدی نامطلوب به دنبال دارد. بی تردید زیستن در شرایط کرونایی الزامات خاص خود را دارد و نمی توان تا ابد با اعمال محدودیت های گسترده و تعطیلی مراکز آموزشی و تفریحی و یا مراکز خرید، بیماری را کنترل کرد. اینکه مسئولان ما، چگونگی زیستن در این وضعیت همزمان با رعایت پروتکل های بهداشتی را به ما نیاموخته اند
 یک سوی ماجراست اما سوی دیگر اتخاذ تصمیم ناگهانی در ستاد ملی مقابله با کرونا، بدون توجه به دغدغه های جامعه است که خروجی آن، اعلام در رسانه ها و سپس الزام شهروندان به اجرای آن است. درحالی که معمولا خواست عمومی جامعه درک و دریافت نمی شود. 
در خبرها آمده است که گروهی از والدین دانش‌آموزان در بندرعباس، با تجمع مقابل یکی از مدارس این شهر خواهان تعطیلی کلاس‌های حضوری و بازگشت آموزش از راه دور شدند.
پیش از این در شهرهای شیراز و رشت هم اعتراضاتی از سوی والدین نسبت به بازگشایی مدارس انجام شده بود. آموزش و پرورش گفته است که پروتکل‌های بهداشتی رعایت می‌شود. اما این اطمینان دادن، نگرانی والدین دانش‌آموزان را برطرف نکرده است.
برخی خانواده‌ها به ما گفته اند، بازگشایی مدارس و آغاز آموزش‌ حضوری، بلافاصله پس از تعطیلات نوروزی و بدون مقدمه چینی و آماده کردن ذهنیت خانواده‌ها و دانش آموزان، آنان را مضطرب و کلافه کرده است. 
 این خانواده‌ها تأکید می کنند، آموزش‌و‌پرورش نباید عجولانه عمل می کرد، مشخص است که پس از سفرهای نوروزی شرایط برای بازگشایی مساعد نیست و از سوی دیگر حذف شرط فاصله گذاری و نادیده گرفتن واکسیناسیون دانش آموزان، این تصور را به‌وجود آورده که برای مسئولان تصمیم گیر صرفا مقوله افت تحصیلی مهم است و سلامتی در مرتبه چندم اهمیت قرار دارد. 
آنان گوشزد می کنند که با این شیوه برنامه ریزی و تصمیم گیری مسئولان، خواه ناخواه به جامعه این پیام غلط داده می شود که کرونا پس از دو سال دیگر اهمیت خود را از دست داده و یا همچنان مهم است اما به دلیل افت تحصیلی باید به هر قیمتی در کلاس‌های  درس حاضر شد، حتی اگر امکان رعایت فاصله گذاری میان دانش آموزان مهیا نباشد!
نکته ای که در سخنان مسعود یونسیان نیز مورد تأکید قرار گرفته و این اپیدمیولوژیست و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، در گفت و گو با ایسنا، بزرگترین معضل را فقدان تعامل عنوان کرده و می گوید: «وقتی به عنوان مسئول اجرایی در یک اتاق می‌نشینیم و دغدغه‌های خودمان را روی میز می‌ریزیم، به زعم خودمان دغدغه‌های مردم را هم نگاه می‌کنیم، ‌اما مستقیما از آنها اطلاعاتی دریافت نمی‌کنیم و سپس یک نسخه‌ای می‌پیچیم و گمان می‌کنیم که این نسخه اتوماتیک اجرا می‌شود، از اینجا راه را به خطا رفتیم. ما تقریبا همیشه همین کار را انجام دادیم. حتی بین کمیته علمی و ستاد ملی کرونا تعامل وجود نداشت. گاهی برخی با شنیدن این موضوع فورا اعلام می‌کنند که فقط موضوعات علمی نیست که حائزاهمیت است، بلکه ملاحظات دیگری هم برای تصمیم‌گیری وجود دارد. نمی‌دانم چرا فکر می‌کنند که انگار ما اعلام کردیم که هرچه کمیته علمی اعلام کرد، باید اجرا شود. به هر حال ما ملاحظات اجرایی را هم درک می‌کنیم.»
گویا «پیش از نوروز ۱۴۰۱ بحث بازگشایی یا عدم بازگشایی مدارس مطرح شده و‌ در کمیته علمی ۲۲ بند تدوین و اعلام شده  که اگر قرار است مدارس باز شوند، باید یکسری موارد لحاظ شود. اولین موضوع این بود که مسئولان آموزش و پرورش به طور شفاف با مردم، انجمن‌های اولیا مربیان و … جلسه گذاشته و اعلام کنند که موارد پروتکل‌های بهداشتی اعم از تهویه، نحوه برگزاری کلاس‌ها و…  را به این صورت انجام داده و لحاظ کرده‌ایم.» یونسیان با اعلام این موضوع تصریح می کند اقداماتی انجام شده، اما تصمیمات و اقدامات پشت درهای بسته بوده و آن‌ها را برای مردم بیان نکرده‌اند. در حالی که بیان این موارد منجر به اعتماد مردم و کاهش دغدغه‌های والدین می‌شد. هرچقدر مردم اعتماد کنند، بیشتر تمکین کرده و کار پیش می‌رود. باید بدانیم که در نهایت این مردم هستند که باید اقدامات و دستورالعمل‌ها را اجرا کنند، هزار دستورالعمل، ابلاغیه و … هم ارائه شود، اگر پدر و مادری نگران سلامت فرزندشان باشد، در بدترین حالت که اخراج از مدرسه باشد هم حاضر نیستند که فرزندشان را به مدرسه بفرستند.
 مداخلات لازم متناسب با سطح خطر
نگرانی ها در موضع گیری و اظهارات کارشناسان و متخصصان هویداست. آنها به ما می گویند، تا دو هفته پس از تعطیلات نوروز باید صبر کرد تا مشخص شود که وضعیت به چه صورتی خواهد بود و اگر شواهدی دال بر افزایش انتقال رخ داد، باید به شدت بر رعایت موازین بهداشتی در مدارس نظارت کرد و برای  مدارسی که فاقد زیرساخت‌های لازم هستند، تدابیر ویژه ای در نظر گرفت. به گفته سوری- اپیدمیولوژیست، بازگشایی مدارس زمانی می‌تواند تاثیر جدی داشته باشد و سلامت دانش‌آموزان را هم حفظ کند که با یکسری تمهیدات همراه باشد. یکی از تمهیدات که او همواره بر آن تأکید دارد، رصد سطح خطر در مناطق و شهرهای مختلف است و می گوید: متناسب با سطح خطر باید مداخلات لازم را انجام دهیم.
او پیش تر در گفت و گو با ما عنوان کرده: «باید سرواپیدمیولوژی، در دانش آموزان انجام بگیرد تا سطح خطر و یا ایمنی دانش آموزان در مقابله با اپیدمی سنجیده شود و به تبع نتایجی که از آن مطالعه سرواپیدمیولوژی به‌دست می آید، برنامه هایمان  را تدوین کنیم. ممکن است برخی از این مداخلات سختگیرانه لازم نباشد و یا در برخی از مناطق نیاز است سختگیری های بیشتری صورت بگیرد. بنابراین به یک تست جامع سرولوژی و ارزیابی سطح سرمی آنتی ژن نیاز داریم و دومین نکته ای که باید به آن توجه کنیم، برقراری نظام مراقبت است، به این مفهوم که ما باید وضعیت اپیدمی را در مدارس رصد کنیم و برای این کار لازم است در هر استان، تیم واکنش سریع شکل بگیرد تا روند اپیدمی را در مدارس تحت نظر داشته باشیم و با نشانه ها و علائمی که قابل تشخیص است، چنانچه در هر نقطه ای نیاز بود، اقدامات سلبی یا مداخلات جدی تری صورت بگیرد و قبل از اینکه در سراسر کشور و یا سایر نقاط منتشر شود، در اسرع وقت کنترل و مراقبت‌های لازم انجام پذیرد.»
اجرای تصمیمات به شکل پلکانی و همراه با تأمل از توصیه های متخصصان امر است. دکتر محمد وجگانی- دبیر بورد ایمنی شناسی کمیته علمی کرونا، امیدوار است که بیماری از حالت پاندمیک خارج شده و به حالت اندمیک برسد، اما پرهیز از عجله و شتابزدگی را در اعمال تصمیم گیری هاضروری خوانده و می گوید: « گاهی خیلی شتاب‌زده تصمیم‌گیری می‌شود و به همین منوال تصمیمات هم شتابزده اجرا می‌شود. ما می‌توانیم مدارس را بازگشایی کنیم ولی به عنوان مثال چه اجباری وجود دارد که کلاس‌های کنکور و امثال آن هم حضوری برگزار شود؟ قطعا و مسلما تصمیمات می‌توانند پلکانی و با تأمل اجرا شود و ما امیدوایم این عملکرد مشکل ایجاد نکند. درحال حاضر شدت و آسیب‌زایی کووید۱۹ در سطح دنیا کاهش یافته است و امید می‌رود که بیماری از حالت پاندمیک خارج شده و به حالت اندمیک برسد.»
 پایان پیک ششم؟ 
زنگ خطرها برای وقوع پیک هفتم به صدا درآمده و گمانه زنی بسیاری از صاحب نظران حکایت از آن دارد که در روزهای انتهایی فروردین ماه و یا در اواسط اردیبهشت ماه وقوع این پیک محتمل است. اما برخی از مقامات بهداشتی و ویروس شناسان می گویند، هنوز پیک ششم شیوع کرونا پایان نیافته و صرفا روند نزولی دارد.  مسعود یونسیان- اپیدمیولوژیست، نام این خیز را یک دندانه در انتهای موج ششم گذاشته و نه پیک هفتم. او می گوید: باتوجه به اینکه جدیدا اکثر افراد حساس ما به اُمیکرون مبتلا شدند و یک مصونیت موقتی در آنها ایجاد شد و از طرفی زیرگونه‌ای هم که اکنون جاری است که شامل BA1  و BA2  است که خیلی هم تفاوتی باهم ندارند،  من انتظار بروز یک موج بلند را ندارم، اما انتظار یک خیز افزایشی مختصر محتمل است. با این حال می‌توان نام این خیز را یک دندانه در انتهای موج ششم گذاشت، نه موج هفتم. زیرا معمولا موج جدید یا باید با یک واریانت جدید آمده باشد که هنوز شواهد واریانت جدید را نداریم یا باید از نظر زمانی آنقدر از موج قبلی گذشته باشد که ایمنی حاصل از ابتلای مردم فروکش کرده باشد. از آنجایی که هنوز این دو شرط رخ نداده، ‌انتظار موج هفتم را ندارم.