گروه اجتماعی- مریم رمضانی 
وضعیت کرونا اگرچه خوب، اما بسیار شکننده است و تصور اینکه اپیدمی خاتمه یافته، تلقی درستی از شرایط نیست. با این وجود، عقب نشینی نسبی کرونا و کاهش سایه سنگین این ویروس بدقلق، تا حدودی خیال همگان را آسوده کرده و حتی برخی کشورها به کاهش و حذف محدودیت های کرونایی روی آورده اند. در همین حال سازمان جهانی بهداشت نسبت به شیوع ویروس آبله میمون در فصل تابستان هشدار داده و باری دیگر زنگ سرایت بیماری‌های ویروسی را به صدا درآورده است. این ویروس ابتدا در انگلیس شناسایی و سپس مواردی از ابتلا در  کشورهای اروپایی، آمریکای شمالی و استرالیا به ثبت رسیده و طبق پیش بینی سازمان جهانی بهداشت انتظار می‌رود موارد ابتلا به آبله میمون در کشورهای مختلف جهان افزایش یابد. طبیعتا ورود آن به ایران هم محتمل است. سرپرست مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت اعلام کرده، تا کنون مورد مشکوک و خاصی نداشته‌ایم و شبکه بهداشتی کشور هر مورد مشکوکی را بررسی می کند.
پدرام پاک آیین گفته است: در حال حاضر ۱۵ کشور دنیا موارد مشکوک این بیماری را گزارش کرده‌اند. در این ۱۵ کشور، ۱۹۷ مورد مشکوک و ۱۰۸ مورد هم تشخیص قطعی بوده است. براین اساس متخصصان بیمارهای عفونی تأکید می کنند که نظام سلامت باید برای تشخیص، توالی یابی و تدوین پروتکل درمانی آبله میمون آمادگی داشته باشد. اما، احسان مصطفوی رئیس مرکز تحقیقات بیماری های نوپدید و بازپدید انستیتو پاستور ایران در تشریح جزئیات ابتلا و گسترش این بیماری، به رغم گسترش مجدد آن در شماری از کشورهای جهان؛ با تکیه بر اظهارات کارشناسان بهداشتی مطرح کرده است، ما در آستانه یک اپیدمی بزرگ نیستیم و هنوز خطر برای عموم کم ارزیابی شده است.
تجربه پاندمی کووید۱۹ و چالش‌هایی که این ویروس برای جامعه جهانی ایجاد کرده، موجب شده است تا بروز هر بیماری نوپدید و بازپدیدی در هر نقطه ای از جهان حساسیت بیشتری را به دنبال داشته باشد و دکتر احسان مصطفوی در گفت‌وگو با ایسنا، مطرح کرده، آبله میمونی توسط ویروس آبله میمون ایجاد می‌شود که یکی از اعضای خانواده ویروس‌های آبله است، اگرچه شدت آن بسیار کمتر از بیماری آبله انسانی است و احتمال سرایت آن هم کمتر است. این بیماری بیشتر در مناطق دورافتاده کشورهای مرکز و غرب آفریقا، در نزدیکی جنگل‌های بارانی استوایی رخ می‌دهد و بیشتر موارد این بیماری خفیف است. 
همانطور که از نام این ویروس پیداست، نخستین بار سال ۱۹۵۸ در یک میمون شناسایی و سال ۱۹۷۰ یک انسان در جمهوری دموکراتیک کنگو به این  بیماری مبتلا شده است. آبله میمون سال ۲۰۱۷ در نیجریه شیوع گسترده ای داشته و حدود ۲۰۰ نفر به این ویروس مبتلا شده اند که سه نفر جان خود را از دست داده اند و معمولا مواردی که خارج از آفریقا گزارش شده، به دلیل سفرهای بین المللی و یا حیوانات وارداتی بوده است.
از آنجایی که سرعت انتقال ویروس آبله میمون بسیار کمتر از سرعت انتقال ویروس کووید ۱۹ است. برخی از صاحب نظران انتظار ندارند همه‌گیری گسترده ای شبیه به ویروس کرونا رخ دهد، اما با قطعیت هم نمی توان در این باره اظهارنظر کرد. آبله میمون بیماری پراهمیتی از منظر بهداشت عمومی در سطح جهانی به شمار می رود و هنوز روشن نیست که آیا به پاندمی و همه‌گیری در جهان بدل می شود یا خیر. ویروس آبله میمون دو سویه دارد؛ یک سویه با نام غرب آفریقا و دیگری با نام آفریقای مرکزی یا منطقه کنگو شناخته می شود که به لحاظ میزان خطر با یکدیگر تفاوت دارند. در میان مبتلایان به گونه غرب آفریقا، به رغم مشاهده موارد شدید ابتلا، میزان مرگ و میر به نسبت گونه کنگو به مراتب کمتر و به حدود یک درصد می‌رسد اما خطر مرگ در میان مبتلایان به گونه آفریقای مرکزی حدود ۱۰ درصد است. سازمان بهداشت جهانی هم اعلام کرده است: عوارض ابتلا به آبله میمون در اغلب موارد به شدت آبله واقعی نیست و کشندگی و قدرت سرایت آن نیز کمتر است. مواردی که در انگلیس و استرالیا گزارش شده ناشی از ابتلا به سویه غرب آفریقا است و سایر کشورها نیز اطلاعاتی در این باره منتشر نکرده‌اند. 
راهکار مقابله با بیماری‌های نوپدید و بازپدید
دکتر مسعود یونسیان، به عنوان یک اپیدمیولوژیست تصور نمی کند که آبله میمونی خیلی شدید باشد و حداقل گزارش‌های اولیه حکایت از شدت بالای این بیماری ندارد. یونسیان تأکید می کند که باید منتظر بمانیم تا اطلاعات بیشتری از این بیماری منتشر شود و ببینیم که مبتلایان چه سرنوشتی پیدا می‌کنند.
برخی بیماری‌های ویروسی بازپدید هستند؛ به این مفهوم که در گذشته بودند و از بین رفتند و در حال حاضر دوباره بروز و ظهور یافته و ما از آن‌ها دانش قبلی داریم. به گفته یونسیان، بیماری آبله میمونی هم جزء بیماری‌های بازپدید محسوب می‌شود که در سال‌های گذشته میزانی از شیوع را داشته است. با این حال اکنون در شرایط جدید شیوع این بیماری باید منتظر باشیم تا اطلاعات بیشتری کسب شود.  معمولا بهترین اقدامی که با هدف مقابله با بیماری‌های نوپدید و بازپدید صورت می گیرد، مراقبت است. یونسیان در گفت و گو
با ایسنا تشریح می کند: مراقبت به این معنا که داده‌های مرتبط با بیماری را به صورت مرتب و سیستماتیک ثبت کرده و در زمان‌ها و مکان‌های مختلف باهم مقایسه کرده و بسته به اطلاعاتی که کسب می‌کنیم، ‌در زمان مناسب مداخله کنیم. برای همه بیماری‌های واگیر نمی‌توان نسخه واحدی پیچید. البته الفبای کار که همان مراقبت و تصمیم‌گیری به موقع و مرحله به مرحله بر اساس داده‌های متقن است، یکسان است. مسئولان وزارت بهداشت باید سیستم مراقبت را با استفاده از ابزارها و تکنولوژی‌های روزآمد در کشور توسعه داده و از این بستر برای تهیه اطلاعات استفاده کنند.
با یک جست‌وجوی ساده می توان به اطلاعات زیادی در مورد این بیماری دست یافت، ازجمله « نحوه انتقال آن که از راه تماس نزدیک با افراد، حیوانات یا مواد آلوده و ورود آن به بدن از طریق پوست خراشیده، مجاری تنفسی، چشم‌ها، بینی و دهان است.» دکتر علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی نیز توضیحات مختصری را درباره این بیماری در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرده و نوشته است: «این ویروس می‌تواند از گاز گرفتن حیوان آلوده یا تماس با خون، مایعات بدن یا زخم و ضایعات آن منتقل شود. افراد ممکن است با خوردن گوشت حیوان آلوده که به درستی پخته نشده است هم به این بیماری مبتلا شوند. دوره کمون آبله میمون (فاصله از عفونت تا شروع علائم) از ۶ تا ۱۳ روز است. البته دوره کمون آن می‌تواند بین پنج تا ۲۱ روز هم باشد.» برخی از اطلاعاتی که رسانه ها در مورد این بیماری بازنشر کرده اند، نشان می دهد، «اگرچه انتقال انسان به انسان از طریق قطرات تنفسی نیز اتفاق می‌افتد، اما این روش به تماس چهره به چهره طولانی‌ مدت نیاز دارد  زیرا طبق‌ نظر مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، قطرات تنفسی نمی‌توانند بیش از چند فوت حرکت کنند.» «ویروس آبله میمون نه تنها با آبله واقعی هم‌خانواده است که ابتلا به آن هم عوارض مشابهی دارد: اغلب مبتلایان یک تا دو هفته پس از ابتلا تب می‌کنند و همچنین دچار تورم غدد لنفاوی، سر درد، کمر درد، درد عضله‌ و خستگی عمومی می‌شوند. به طور معمول چند روز پس از آغاز تب، جوش‌ها و التهاب‌های پوستی تاول مانندی، اغلب بر صورت، دست، پا و مخاط دهن ایجاد می‌شود که با خارش زیاد و درد همراه هستند. در عین حال نشانه‌های ابتلا به آبله میمون می‌تواند بسیار خفیف باشد و بیمار متوجه مبتلا بودن خود نشود و همین مسئله خطر سرایت آن به انسان‌های دیگر را افزایش دهد.»
تأثیر ۸۵ درصدی واکسن آبله 
در بیانیه‌ سازمان بهداشت جهانی تصریح شده است که «مبتلایان از جنس مذکر و اغلب جوان بوده و ضایعات و زخم‌های پوستی در بدن آنها دیده شده است.» اما درمان مشخصی برای بهبود آبله میمون کشف نشده است. دکتر علیرضا ناجی استاد ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این باره می گوید: «درحال حاضر درمان خاصی برای آبله میمون وجود ندارد و بیماران باید در یک بیمارستان تخصصی بستری شوند تا عفونت گسترش نیافته و درمان‌های علامتی انجام شود.»
گفته می شود کسانی که واکسن آبله تزریق کرده‌اند به صورت قابل ملاحظه‌ای در برابر آبله میمونی هم مصون هستند و میزان تأثیر آن برای پیشگیری از ابتلا به آبله میمون ۸۵ درصد ارزیابی شده اما واکسن آبله، واکسن اختصاصی این بیماری نیست. طبق اظهارات مسعود یونسیان اپیدمیولوژیست، واکسن آبله به صورت غیر اختصاصی میزان مصونیت بدن را در برابر آبله میمونی تا درجات قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌دهد. 
«از آن جایی که واکسن‌های نسل اول آبله انسانی دیگر در دسترس نیستند واکسن جدیدتری برای پیشگیری از آبله میمونی ساخته شده است و ضد ویروس‌های جدید هم در دست توسعه هستند.» این عبارت را دکتر احسان مصطفوی، رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های نوپدید و بازپدید انستیتو پاستور ایران مطرح کرده و در عین حال دکتر علیرضا ناجی نیز با اشاره به اینکه واکسن آبله سیدوفوویر و گلوبولین ایمنی واکسینیا می‌تواند از شیوع این بیماری پیشگیری کند، می گوید: «مرکز مبارزه با بیماری‌های آمریکا با توجه به اطلاعات موجود درباره مزایا و خطرات واکسیناسیون آبله و استفاده از دارو برای پیشگیری از مدیریت آبله میمون و سایر عفونت‌های ارتوپاکس ویروس دستورالعمل‌هایی دارد.» 
طی روزهای آینده قرار است سازمان بهداشت جهانی، دستورالعمل‌ها برای مقابله با شیوع این بیماری را به کشورهای جهان ارائه کند، حال آنکه هنوز پاندمی کرونا به پایان نرسیده و نباید اپیدمی را تمام شده تلقی و تصور کنیم که شرایط کاملا عادی شده است. تحلیل حمید سوری، رئیس کارگروه بهداشت و پیشگیری قرارگاه عملیاتی ستاد ملی مقابله با کرونا این است که ویروس کرونا یک آتش‌بس یک‌طرفه اعلام کرده و مشخص نیست که این آتش‌بس تا چه زمانی ادامه یابد. مداخلاتی که ما در سطح کلان انجام دادیم، عمدتا بر پایه واکسیناسیون استوار بوده و شواهد بین‌المللی نشان می‌دهد که حتی کشورهایی که پوشش واکسیناسیون‌شان از ما بیشتر بوده، مجددا بازگشت پیک و اپیدمی را داشتند؛ به نحوی که این روند رو به افزایش هم هست؛ به طوری که در هفته گذشته حدود ۳۰ کشور روند افزایشی داشتند و در این هفته این تعداد به ۴۰ کشور رسید. این روند افزایشی نگرانی‌ها را تشدید می‌کند و هیچ تضمینی وجود ندارد که کشور بعدی، کشور ما نباشد.
به بیان سوری، «منظور از آتش‌بس یک‌طرفه کرونا، این است که ما سیاست‌های مؤثر آنچنانی به عنوان یک بسته پیشگیرانه در مقابل اپیدمی نداشتیم که انتظار داشته باشیم وضعیت اپیدمی در پاسخ به مداخلات ما باشد. آنچه اکنون می‌بینیم، آتش‌بس یک‌طرفه ویروس است و خود ویروس احتمالا یک عقب‌نشینی تاکتیکی کرده و منتظر است تا به ما شبیخون بزند. وقتی دو طرف باشد، به این معناست که مداخلات ما مؤثر بوده و ویروس شکست خورده است، اما ما سیاست‌های کلان مؤثری نداشتیم و فقط واکسیناسیون انجام دادیم. واکسیناسیون هم یک بخشی از بسته‌های پیشگیرانه و کنترل و مدیریت اپیدمی است.» به گفته رئیس کارگروه بهداشت و پیشگیری قرارگاه عملیاتی ستاد ملی مقابله با کرونا، در حال حاضر عمده موارد افزایشی اپیدمی در کشورهای آمریکای جنوبی بوده و به تدریج به سمت شرق در حرکت است. به طوری که کشورهای اطراف ما، مانند عربستان سعودی، پاکستان و … مقداری روند افزایشی‌شان آغاز شده و ممکن است که کشور ما هم از این روند افزایشی مصون نماند. هنوز پاندمی کرونا تمام نشده و آبله میمون به تازه ترین دغدغه جهان بدل شده است، در گذشته تعداد موارد محدودی از این بیماری در نقاط مختلف جهان مشاهده شده است، اما همه این موارد افرادی بودند که به مناطق دورافتاده کشورهای مرکز و غرب آفریقا سفر کرده بودند؛ برای نخستین بار این ویروس در بدن افرادی یافت شده که هیچ ارتباطی با کشورهای غرب و مرکز آفریقا نداشته‌اند و از این نظر دکتر مینو محرز، متخصص بیماری های عفونی می گوید: موضوع حساسیت زیادی پیدا کرده، خصوصا که تأیید یک مورد ابتلا به این بیماری در کشور انگلیس درحالی تأیید شده است که فرد مذکور هیچ مسافرتی به کشورهای آفریقایی نداشته و از این جهت نگرانی‌هایی به‌وجود آمده است.