نفیسه امامی 
جهاد سازندگی ازجمله نهادهای مردمی جوشیده از انقلاب اسلامی ایران است که به فاصله چند ماه بعد از پیروزی انقلاب به دستور امام خمینی تأسیس شد تا نهادی برای رفع محرومیت‌زدایی فزاینده‌ای که در شهرها و روستاهای کشور ریشه دوانده بود، شکل بگیرد. جهاد سازندگی در بسیاری از نقاط نزدیک و یا دورافتاده به ارائه خدمات پرداخت تا این‌که در پی ادغام با وزارت کشاورزی، در سال ۷۹ فعالیت خود را تحت عنوان وزارت جهاد کشاورزی تاکنون ادامه داد. 
با انحلال جهاد سازندگی، مقام معظم رهبری فرمان تشکیل نهاد جدیدی را به‌نام بسیج سازندگی صادر نمودند تا شرایطی برای حضور و ایفای نقش جوانان در عرصه خدمت‌رسانی و محرومیت‌زدایی فراهم شود تا با تقویت و تداوم حرکت‌های جهادی بستری برای کمک به محرومین و آبادانی کشور مهیا گردد. 
رهبر انقلاب نیز بارها در فرمایشات خود بر اهمیت وجود گروه‌های جهادی اشاره‌کرده‌اند و آن‌ها را سرمایه عظیمی دانسته‌اند. ایشان دراین‌باره گفته‌اند: «ما طی ۴۰ سال جهادهای متعددی داشته‌ایم و در همه‌ این جهادها جوانان پیشگام بوده‌اند … و امروز هم در جهاد فکری و جهاد عملی برای گشودن گره‌های اقتصادی، بازهم جوانان حضور دارند.» طبق توصیه‌های ایشان کشور جز باکار جهادی و کار انقلابی نمی‌تواند به سامان برسد. جهاد سازندگی و دمیده شدن روح دوباره به فعالیت‌های جهادگرانه و بی‌منت همزمان شد با شروع گام دوم انقلاب که فصل جدیدی از اقدامات جوانان ایرانی را در مقابله با زلزله، سیل، رفع مشکلات معیشتی و کرونا را رقم زد. بیانیه گام دوم خواستار حضور جوانان در گروه‌های جهادی در همه حوزه‌های علم و فناوری، اقتصاد، عدالت و … بود. اقدامات جهادی فرصتی را جهت هم‌افزایی و مشارکت جوانان در عرصه‌های مختلف کمک‌رسانی و همکاری فراهم آورده است؛ جهادگرانی که با ارائه خدمات مخلصانه و بدون هیچ منتی برای برداشتن گره‌ای از مشکلات مردم گام برمی‌دارند و در این میان از هیچ شخص یا نهاد دولتی و غیردولتی سهم خواهی
نکرده‌اند. جهادی‌ها اقدامات دولتی را نفی نمی‌کنند و قصد موازی کاری با آن را ندارند، اما معطل اقدامات دولتی هم نمی‌مانند، بلکه در همسویی با دستگاه‌های اجرایی به بالا رفتن سرعت و کیفیت در ارائه خدمات به اقشار مختلف مردم کمک می‌کنند. نهادهای مردم پایه جهادی هیچ مرز و انحصاری نمی‌شناسند و در مواجهه با بحران‌ها و آسیب‌ها، آن‌ها را می‌شکنند و به دل مشکلات رسوخ می‌کنند، همان‌طور که در بحران اخیر شیوع کرونا، روایت‌های زیادی از حضور این افراد در هسته‌های مختلفی را شنیده‌ایم؛ از غسل و تدفین درگذشتگان کرونایی تا دوخت ماسک و پرستاری خودجوش از بیماران در بیمارستان‌ها.جای خوشحالی دارد که در سال‌های اخیر گفتمان جهادی با شتابی فزاینده به گفتمان عمومی در کشور تبدیل‌شده است، شاهد مثال این نکته هم در افزایش تعداد گروه‌های جهادی فعال از سال ۷۹ تاکنون است، چراکه در آن سال‌ها تعداد این گروه‌ها از ۱۰۰ عدد کمتر بود درحالی‌که اکنون اردوها و حرکت‌های جهادی در قالب بیش از ۱۵ هزار گروه جهادی در سراسر کشور در حال فعالیت هستند. 
فعالیت‌های جهادی فقط اقدامی عمرانی یا محرومیت‌زدایی نیست، بلکه دربرگیرنده آثار و برکات فراوانی است که در حوزه‌های رفتاری و فرهنگی هم ایفای نقش می‌کنند و صدها هزار نفر از مردان وزنانی که پا به این گستره گذاشته‌اند می‌توانند درباره آن سخن بگویند.
 این در حالی است که متأسفانه روحیه اشرافی گری و رفاه‌طلبی در بعضی از مسئولان کشور بروز و ظهور پیداکرده و این آفت از چشیدن طعم ناملایماتی که اقشار ضعیف و دهک‌های پایین جامعه به آن گرفتار آمده‌اند، جلوگیری کرده است. 
 جهادی‌های خودجوش
علی سلامت بخش،مسئول گروه جهادی سیدالشهدا است که مدت‌هاست در این قامت مشغول کمک‌رسانی به اقشار آسیب‌پذیر جامعه و کمک به حل مشکلات این افراد است. وی در گفت‌وگو با «رسالت» درباره نقش‌آفرینی افراد دغدغه‌مند برای رفع چالش‌های موجود می‌گوید: حرکت در این مسیر بیشتر از هر مؤلفه دیگر نیازمند علاقه است تا افراد بدون هیچ چشم‌داشتی و در مواجهه با بحران‌ها به‌طور خودجوش عمل کنند. درواقع اصلی‌ترین شناسه گروه‌های جهادی، خودکار عمل کردن آن‌هاست که در زمان سیل، زلزله، بیماری، بصیرت افزایی، امنیت زایی و محرومیت‌زدایی بدون هیچ پیش‌شرطی ورود می‌کنند. 
وی ادامه می‌دهد: گروه‌های جهادی به دنبال تأیید و حمایت افراد و نهادهای خاص نیستند، زیرا درنهایت بازهم شرمسار از اقداماتی هستند که انجام نداده‌اند. سلامت بخش با اشاره به این‌که گروه‌های جهادی منتظر همراهی دولت نیستند، می‌گوید: جهادی‌ها نه‌تنها چشم‌داشتی از دولت ندارند بلکه از هیچ ارگان دیگری کمک نمی‌خواهند، زیرا انتظار همکاری از جانب غرب، تجربه غلطی بود که دولت از امضای برجام به دست آورد ولی ما هرگز منتظر هیچ فرد یا نهادی نمی‌مانیم. مسئول گروه جهادی سیدالشهدا  یادآور می‌شود: اگر گروهی بدون هیچ پشتوانه‌ای دو میلیارد تومان بسته معیشتی را طی یک‌سال به دست افراد محروم می‌رساند، فقط به پشتیبانی کمک مردم عادی است. مدیریت جهادی به دنبال اجرای کارهای دستوری نیست بلکه در میانه میدان عمل می‌کند و درعین‌حال از کمک دیگران هم بهره می‌برد. 
وی با اشاره به این‌که بیشتر اقدامات جهادی معطوف به حضور جوانان است، می‌گوید: جوانان با داشتن انگیزه زیاد و شور و توان بالا می‌توانند در عرصه‌های بحرانی نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا کنند. جوان و پیر مانند تیر و کمان هستند به این معنا که تجربه افراد کهنسال و شور جوانان در کنار یکدیگر می‌تواند کارهای بزرگی به انجام برساند. دوران دفاع مقدس بهترین معیار و مقیاس برای ارزیابی عملکرد جوانان بود که افرادی مانند شهید حسن باقری را بدون دیدن دوره‌های تخصصی به یکی از فرماندهان مهم دوران جنگ تبدیل کرد. 
سلامت بخش شیوع کرونا را یکی از صحنه‌های حضور جدی نیروهای جهادی در کشور می‌داند و تصریح می‌کند: کرونا مرزی میان افراد مسئولی که پا به میدان عمل نگذاشتند و افرادی که به‌طور خودجوش به کمک مردم شتافتند، ایجاد کرد. کرونا نشان داد که ظرفیت وجود افراد دغدغه‌مند در کشور بسیار بالاست و می‌تواند افرادی مانند شهید قاسم سلیمانی را تربیت کند.
وی اضافه می‌کند: در بحران شیوع کرونا بسیاری از افراد اعضای خانواده خود را بعد از فوت رها کردند و حتی در مراسم خاکسپاری‌شان شرکت نکردند درحالی‌که جوانان و طلبه‌های جهادی بودند که بدون هیچ انتظاری غسل و کفن این افراد را انجام دادند.سلامت بخش در پایان با اشاره به تبلیغات منفی که بعضا درباره اقدامات جهادی انجام می‌گیرد، می‌گوید: هنوز شناخت کاملی از نوع و نیت جهادی‌ها در جامعه صورت نگرفته است چراکه بسیاری از افراد در برخورد ابتدایی با این نیروها حتی اقدام به گفتن ناسزا به آن‌ها می‌کنند، چون گاهی در بعضی از فضاها این افراد به‌غلط معرفی‌شده‌اند.