هومن سنایی
تعصب و غیرت از صفاتی است که اگر در راستای رضای خداوند باشد برکات فراوانی دارد و گاه سرنوشت شخص و حتی جامعه را دچار دگرگونی می‌کند. حمیّت و تعصب موجب تغییر مسیر زندگی جناب حمزه رضوان‌الله‌علیه شد، از امام سجاد علیه‌السلام روایت‌شده است که فرمودند:«لَمْ یَدْخُلِ الْجَنَّةَ حَمیةٌ غَیرَ حَمیةِ حَمْزَةَ ابْنِ عَبْدِالْمُطَلِّبِ وَذلِک حَینَ اسْلَمَ غَضَباً لِلنَّبی صلی الله‌علیه‌وآله فی حَدیثِ السَّلا (السَّلی) الَّذی الْقِی عَلی النَّبی»؛ «هیچ حمیتی به بهشت نمی‌رود مگر حمیت حمزه بن عبدالمطلب، زمانی که در داستان شکمبه‌ای که بر سر پیامبر خدا صلی الله‌علیه‌وآله ریختند، به حمایت از او خشم کرد و مسلمان شد». که در یاری به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله و پیشبرد اهداف اسلام، نقش مهمی داشت. ازجمله افرادی که غیرت دینی او باعث حرکت و قیام مهمی گردید ستارخان معروف به سردار ملّی است. برای بررسی نقش غیرتِ دینی این آزادمردِ متعهد، ابتدا به معنای غیرت دینی و جایگاه آن در دین اسلام بپردازیم.
 غیرت دینی
غیرت و حمیّت، یعنی تلاش در نگهداری آنچه حفظش ضروری است. غیرت دینی یعنی این‌که انسان در برابر انحراف از مسیر حق و عدالت و ضایع شدن احکام الهى، ساکت ننشیند و بی‌تفاوت از کنار آن‌ها نگذرد، بلکه تخلّف هر چه شدیدتر باشد جوش‌وخروش او بیشتر گردد. کسانى که خونسرد و بى‌توجه از مقابل انحرافات می‌گذرند فاقد غیرت دینى هستند. غیرت دینی وسیله نجات از خشم و عذاب الهی است و احیاء کننده بسیاری از فرمان‌های الهی ازجمله امربه‌معروف و نهی از منکر. در روایتی سبب عذاب افراد عابد در میان قوم گناهکار، نداشتن غیرت دینی و بی‌تفاوتی عنوان‌شده است.
غیرت دینی ستارخان
از خصلت‌های بومی مردم تبریز حس غیرت و حساسیت در برابر زورگویی، استبداد و بی‌دینی است. در جنبش مشروطه زمانی که شهر تبریز در تصرف سلطنت‌طلبان افتاده بود، ستارخان با پایین آوردن پرچم‌های سفید که نشانه تسلیم بود و احیاء مبارزه قیام مشروطه و مشروطه خواهان را احیاء کرد و بعدازآن با ادامه مبارزه و تحمل محاصره ۱۱ ماهه موفق به شکست محاصره شد.
آنچه ستارخان در برابر ظالمان انجام داد در رسانه‌های مختلف منعکس می‌گردد و گاه این مرد آزاده به‌عنوان الگوی مبارزه و استقامت معرفی می‌شود، اما متأسفانه به انگیزه مذهبی و تعلق‌خاطر او به دین اسلام و علمای بزرگوار بی‌توجهی می‌شود. ستارخان از علاقه‌مندان و پیروان آخوند خراسانی و مراجع نجف بوده است و در هر امری تلاش می‌کرد با رضایت علمای دین و حکم شریعت گام بردارد.
تعلق‌خاطر ستارخان به دین امری نیست که بتوان آن را پنهان کرد؛ زیرا او در وصیت خویش با تأکید صریح، انگیزه و دلیل مشروع حرکت خود را احکام اسلام و خواست عالمان می‌داند. در وصیت او این‌گونه آمده: «این بنده عاصی ستار، برای اجرای احکام شریعت غراء احمدی صلی‌الله علیه وآله مطابق احکام صادره علماء اسلام، از جان و مال و اولاد و هستی خود، صرف‌نظر کرده تا دولت جابره تبدیل به دولت عادله و قوانین حضرت سیدالمرسلین رویه و مسلک اهل اسلام شود».
آزادی‌خواهی در سایه شریعت و حکم عالمان دینی آرزو و تلاش این مبارز شجاع بوده است. کسانی که قصد دارند ستارخان را مظهر آزادی‌خواهی برای مبارزه با دین و حجاب قرار دهند، یقیناً شناختی از آزادی حقیقی ندارند و ستارخان را نشناخته‌اند. همین‌گونه اگر کسی تعصب و غیرت را برای مردانی مانند ستارخان و باقر خان و… قبول کند، ولی دینی بودن این غیرت را انکار کند به تاریخ و این شخصیت‌ها مدیون است. تعصب بدون هدایت دین و عقل سلیم راهی به‌سوی نجات ندارد، داعش و نژادپرستان و بسیاری فرقه‌ها متعصب هستند، ولی تعصب دینی ندارند؛ برای همین مقام معظم رهبری بر غیرت دینی مردم تبریز و ستارخان تأکیددارند؛ «حتّی امثال این قهرمانان و رزمندگان دلاور آذربایجان تصریح می‌کردند که پیرو علمای دین و پیرو احکام مراجع تقلیدند؛ این آثار و اسناد مسلّمِ باقیمانده‌ از آن روز این را به ما می‌گوید. این‌جور نبود که این حرکت یک حرکت بی‌جهت و خودبه‌خودی باشد؛ حرکت دینی بود، از روی احساس غیرت دینی بود. همه متدین بودند در سرتاسر کشور، منتها بعضی از نقاط به خاطر خصلت‌های بومی – آن غیرت، آن شجاعت، آن مردانگی – این حرکت دینی را برجسته‌تر کردند؛ تبریز و آذربایجان این‌جور بوده».