سیده سمیه سیدی
عفت از بالاترین فضائل اخلاقی است. نه سن می‌شناسد و نه جنسیت و نه حتی دین و مذهب. برخی آن را به معنای پاکدامنی و خویشتن‌داری دانسته‌اند که این معنا بیشتر ناظر به عفاف جنسی است. برخی دیگر حتی خویشتن‌داری در خوردن را نیز زیرمجموعه عفت دانسته و گفته‌اند عفت در اصطلاح اخلاق، به معنای این است که در خوردن و آمیزش جنسی، قوه شهوت مطیع عقل باشد و از چیزی که عقل و شرع نهی کرده، اجتناب کند.
همان‌گونه که بیان شد برخی معنای عفت را تنها شامل مسائل خوردنی و شهوانی دانسته‌اند. شاید توجه آنان به چنین معنایی ناظر به تأکیدهای فراوان روایات در خصوص عفاف خوردن و عفاف جنسی باشد.  ولی معنایی که دانشمندان متقدم لغت، درباره معنای عفت بیان کرده‌اند، بسیار گسترده‌تر از معنای بالاست. به‌گونه‌ای که یکی از بزرگ‌ترین دانشمندان لغت به نام خلیل بن احمد فراهیدی می‌نویسد: «عفت به معنای خویشتن‌داری در برابر حرام است». بنابراین عفت عموميت داشته و تنها شامل امور خوردنی و آمیزشی نمی‌شود و همچنین به یک گروه از جامعه كه زن‌ها باشند نیز اختصاص ندارد. بنابراین معنای عفاف عام بوده و به معنی در دست گرفتن زمام نفس و کنترل خواهش‌های نفسانی است. امیرالمؤمنین علیه‌السلام نیز در خطبه متقین بابیان عبارت «أَنْفُسُهُمْ عَفِيفَةٌ»، خویشتن‌داری و رهانبودن نفسانی افراد باتقوا را به‌صورت کلی و عام یادآور می‌شوند.
۱. عفاف در خوردن
یکی از مهم‌ترین گونه‌های عفاف، عفت در خوردن است.  یعنی افزون بر دوری از غذاهای حرام و شبهه‌ناک، باید در خوردن غذای حلال نیز اعتدال رعایت شده و از افراط‌وتفریط در خوردن پرهیز گردد. امام علی علیه‌السلام فرمود: «کم‌خوری از عفاف است و پرخوری از اسراف.»
۲. عفاف جنسی
اسلام در حمایت از شخصیت انسانی و معنوی زن و مرد، دستورهای حکیمانه‌ای را مبتنی بر لزوم رعایت عفّت در ابعاد گوناگون صادر نموده است. عفاف از دیدگاه اسلام، تنها به زنان اختصاص نداشته و شامل مردان نیز می‌شود، منتها مرد به دلیل توانایی و برتری جسمانی، گاه می‌تواند به‌گونه‌ای ظالمانه، برخلاف تمایل زن رفتار نماید. به همین دلیل روی عفّت زن بیش از مرد تکیه شده است. 
دین مبین اسلام برای ارضای درست غریزه جنسی و پیشگیری از انحراف آن، ازدواج را مطرح کرده و آن را راهی برای پاکدامنی فردی و اجتماعی می‌داند. البته افرادی که به هر دلیلی توانایی ازدواج و ارضای صحیح غریزه جنسی را ندارند، باید در محدوده عفاف حرکت کرده و مجاز به پرده‌دری و آلودگی دامن نیستند. قرآن کریم می‌فرماید:
«وَ لْيَسْتَعْفِفِ الَّذينَ لا يَجِدُونَ نِكاحاً حَتَّى يُغْنِيَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ» (نور: ۳۳). و كسانى كه امكانى براى ازدواج نمى‏يابند، بايد پاكدامنى پيشه كنند تا خداوند از فضل خود آنان را بى‏نياز گرداند.برخی ممکن است تصور کنند که در صورت فراهم‌نبودن شرایط ازدواج و عدم امکان درست ارضای غریزه جنسی، آلودگى جنسى براى آن‌ها مجاز است و ضرورت چنين ايجاب مى‏كند که آتش شهوت را از راه‌های نادرست و زیر پا گذاشتن عنصر عفت، خاموش کنند اما پیشنهاد اسلام برای مسلمانانی که توان ازدواج ندارند، عفت‌پیشگی است. عفت جنسی از دیدگاه اسلام دارای زوایای گوناگونی است که به برخی از آن‌ها اشاره می‌گردد.
۲-۱. عفاف در اندیشه
اندیشه، گران‌بهاترين سرمايه‌ای است كه خداوند به انسان هديه كرده است؛ زیرا هر رفتاری از فكر و اندیشه انسان سرچشمه گرفته و با مدیریت اندیشه، می‌توان به بالاترين مرحله عفت‌ورزی رسید. از دیدگاه اسلام عفاف در اندیشه بدین معنا است که انسان هرگز به گناه فكر نكند که از آن میان می‌توان به دوری از اندیشه شهوانی و جنسی اشاره کرد. امام علی علیه‌السلام فرمود:
هرکس درباره گناهان بیندیشد، گناهان او را به‌سوی خویش فرامی‌خوانند. 
حضرت عیسی به حواریون فرمود:
موسی به شما فرمان داد که زنا نکنید و من فرمان می‌دهم که با خویش در اندیشه و پندارِ زنا نباشید، چه برسد به این‌که زنا کنید .