معصومه پورصادقی
دبیر گروه سیاسی
حدود دو ماه پس از شکل گیری دولت سیزدهم و استقرار آن و به دست گرفتن کامل امور توسط دولت، تحولات پیرامون جغرافیای ایران شکل و شمایل جدیدی به خود می‌گیرد.
در حالی‌که در مرزهای شرقی شاهد پایان بیست سال حضور، اشغال نظامی و اداری و سیاسی افغانستان توسط نیروهای خارجی فرامنطقه‌ای بودیم، در منطقه مجاور مرزهای شمال غرب ایران، فعل و انفعالات جدیدی از سوی همسایه شمال – غربی ایران در حال شکل گیری است. به نظر می‌رسد تحولات مرزهای شرقی تا حدود زیادی کنترل شده و مسیر مشخص‌تر و روشن‌تری را طی می‌کند و به تدریج که پیش می‌رویم، نوعی همزیستی راهبردی بین آنچه که در افغانستان در حال تثبیت است با آنچه که ایران انتظار آن را دارد، در حال رخ دادن است. این همزیستی در مقطع فعلی مهار آسیب‌های پیش بینی نشده تحولاتی است که شاید همه آن مورد خواست و نظر شما نباشد ولی یک تمایل احتیاطی دوسویه بین طرفین آن وجود دارد که حتی الامکان پتانسیل‌های تنش و اصطکاک کاهش داده شود و در مقابل، از حداقل کورسوهای امید برای یک طراحی مشترک به منظور احترام متقابل به حوزه منافع، بهره برداری لازم صورت گیرد. 
به همان اندازه که فعلا می‌توان با خیالی آسوده، یا حداقل برای مدتی چندین ماهه، در ارتباط با افغانستان آسوده خاطر بود، اما در مرزهای شمال غربی کشور، مداخلات طرف‌های ثالث با سابقه دشمنی با ایران، پیچیدگی تحولات میدانی و چشم انداز آینده را بیشتر کرده است. در حالی‌که ایران تلاش کرده است با بهره گیری از لایه‌های دوم و سوم قدرت نمایی، از اظهارنظرهای مستقیم عالی رتبه خودداری کند، در جمهوری آذربایجان عالی مقام اجرایی این کشور به میان میدان آمده و مست از پیروزی در بازپس گیری مناطق اشغالی خود، برای همسایه دیگر خود شاخ و شانه می‌کشد. وضعیتی که در حال حاضر در مرزهای شمال غربی ایران در حال رخ دادن است را می‌توان اولین آزمون سخت سیاست خارجی دولتی دانست که با هدف مهار وابستگی و شیفتگی هشت ساله به فرامنطقه و سازمان های بین المللی، در صدد بازسازی مناسبات خود با کشورهای همسایه خود است. 
سفر به تاجیکستان و آمارهای نسبتا مثبتی که طی هفته‌های گذشته از سمت کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به سوی دولت سیزدهم ارسال شده است همگی نشان می دهد که دولت در رویکرد سیاست خارجی خود اشتباه نکرده است و مسیر درستی را در پیش گرفته است اما، حتما باید همیشه یک عنصر شیطانی و روح خبیث را در بزنگاه‌هایی که جمهوری اسلامی ایران به دنبال بهبود روابط خود با کشورهای منطقه است را در نظر گرفت که اجازه نمی دهد پازل سیاست منطقه ای ایران تمام قطعاتش به موقع در جای خود قرار گیرد. ایجاد تنش در مرزهای شمال غربی و آنچه این روزها در ارتباط با حضور گروه‌های تروریستی در اقلیم کردستان در نقض و تهدید امنیت ملی ایران رخ می‌دهد و رویکرد بی‌پرده و صریح مقامات ایرانی در این ارتباط، نشان می‌دهد که احتمال روح خبیثی که هفت دهه است در منطقه خاورمیانه، عامل اصلی بی‌ثباتی است، دست به کار شده است که با مشغول کردن سیاست خارجی ایران به تنش با جمهوری آذربایجان و همچنین انتقال ناامنی از داخل خاک اقلیم کردستان به داخل ایران، فرصت بهبود روابط با مجموعه کامل کشورهای پیرامونی ایران را از دولت بگیرد. اگر سفر وزیر امور خارجه به روسیه و لبنان را در نظر گرفتن چنین تصویری از تحولات هفته‌های گذشته در نظر بگیریم، بر اهمیت بیشتر این سفر بیش از پیش توجه خواهیم کرد.
 اهمیت سفر به روسیه
 مهم‌ترین محوری که در سفر روسیه مورد پیگیری قرار گرفت موضوع برجام بود.
به این ترتیب که روسیه از مواضع کنونی ایران در مذاکرات احیای برجام حمایت کرده و با گره زدن گفت‌وگوهای منطقه‌ای با مذاکرات وین مخالفت کرد. سرگئی لاوروف این‌طور گفت که «برجام از محوری‌ترین موضوعاتی است که به‌طور مداوم با شرکای ایرانی و طرف‌های برجامی درباره آن رایزنی کردیم. اگر آمریکا خواهان بازگشت به برجام است، هم واشنگتن و هم دیگر طرف‌ها باید بدانند این توافقنامه بدون کم‌وکاست و با همان تعهدات اعلامی در متن توافقنامه باید اجرایی شود.»
در ازای آن تهران، موافقت خود را با افزایش همکاری‌های ایران و آژانس انرژی اتمی اعلام کرد و امیر عبداللهیان تصریح کرد که بنا به درخواست روسیه شرایط برای انجام سفرهای بیشتر رافائل گروسی به ایران مهیا خواهد شد.
امیرعبداللهیان اعلام کرد که «مقامات جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارند تا «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را در هر زمان ممکن پذیرا شوند و مسائل فنی مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای ایران را با وی مورد بررسی قرار دهند. به‌گفته وی، طرف ایرانی از سفر آقای گروسی به این کشور، در صورت تصمیم وی در این خصوص کاملا استقبال می‌کند.» از سوی دیگر، لاوروف در مورد بحران در قفقاز جنوبی، تصریح کرد که مسکو هیچ گونه تغییری در ژئوپليتیک قفقاز را نمی‌پذیرد و در این رابطه این‌طور گفت: «با همتای ایرانی خود ابتکارعمل برگزاری مذاکرات در ترکیب «۳+۳» با حضور نمایندگان جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان و ترکیه به‌منظور ازسرگیری ارتباطات اقتصادی و راه‌های حمل‌ونقل در منطقه قفقاز جنوبی را مورد بررسی قرار داده است.»
سفر به لبنان
حسین امیرعبداللهیان، دیپلمات کار کشته‌ای در حوزه منطقه‌ خاورمیانه است که در نخستین سفرش به لبنان هم مورداستقبال ویژه‌ دولتمردان لبنان قرار گرفت و هم واکنش مثبت شبکه‌های اجتماعی را برانگیخت، تا جایی که کاربران لبنانی از سفر امیر عبداللهیان به بیروت استقبال کردند و به او خو شامد گفتند و #خوش_آمدید ترند توییتر لبنانی‌ها شد.
اما آنچه که در موضع‌گیری‌های وزیر امور خارجه در مقامات بلندپایه لبنانی مورد تأکید ویژه‌ای قرار گرفت، روند رو به پیشرفت گفت‌وگوهای ایرانی سعودی بود که در صورت تداوم یافتن می‌تواند گره مهمی از بحران منطقه باز کند، چراکه رابطه ایران و عربستان در سال‌های اخیر تنش‌های متعددی را تجربه کرده است و این در حالی است كه  عربستان در جنگ یمن زمین‌گیر شده و دولت جدید آمریکا حمایت‌هایش را در مناسبات منطقه‌ای از روی این کشور برداشته است لذا این تحولات، سعودی‌ها را به سمت کاهش تنش با ایران ترغیب کرده است.حسین امیر عبداللهیان ،وزیر امور خارجه کشورمان در دیدار با عبدالله بوحبیب، همتای لبنانی خود درباره مذاکرات عربستان و ایران هم اعلام کرد: «گفت‌وگوی ایران و عربستان تاکنون روند خوبی را پشت سرگذاشته است. گفت‌وگوهایی که حقوق ملت ایران را برآورده سازد همان است که ما به دنبال آن هستیم.»این در حالی است كه در دیدار وزیر امور خارجه کشورمان با  «میشل عون» رئیس جمهوری لبنان بر روی این موضوعات تأکید شد و میشل عون اعلام کرد که حامی تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران در زمینه تقویت نزدیکی میان آن و کشورهای منطقه به ویژه با کشورهای عربی از طریق گفت‌وگو است.
دیدار با سیدحسن نصرالله
اما نقطه عطف این سفر دیدار صمیمانه سید حسن نصرالله و وزیر امور خارجه کشورمان بود چرا كه بی تردید این دیدار می‌تواند نقش مهمی در افزایش همبستگی ایران با جبهه مقاومت ایفا کند.
دبیرکل حزب الله لبنان در این دیدار تأکید کرد که ایران ثابت کرد که متحد صادقی است که دوستانش را در  شرایط دشوار رها نخواهد کرد. همچنین وزیر امور خارجه نیز در این دیدار بر موضع اصولی ایران برای حمایت و کمک به لبنان در همه زمینه‌ها تأکید کرد.
در مجموع تأکید آغاز گفت‌وگوهای منطقه‌ای، مهم ترین محور موضع‌گیری‌های وزیرخارجه در سفر چند روزه‌اش به روسیه و لبنان بود. گفت‌وگوهایی که انجام آن در تحولات پر تنش خاورمیانه بیش از همیشه ضروری به نظر می‌رسد، تردیدی وجود ندارد که دولت سیزدهم، تلاش‌های دیپلماتیک خود را در منطقه برای دستیابی به این هدف متمرکز کرده است. سفر اخیر امیر عبداللهیان را می‌توان نقطه آغازی برای این تلاش‌ها برشمرد.