گروه اجتماعی
نوروز، طولانی‌ترین تعطیلات رسانه‌های رسمی است اما در این مدت وقایع متعددی در سایه سکوت رسانه‌ها اتفاق افتاده است و حالا پس از بازگشایی رسانه‌ها نگاهی به سیر این رویدادها خالی از لطف نیست. رویدادهایی که هر کدام‌شان می‌تواند تا مدت‌ها سوژه خبر رسانه‌ها و نقل افکار عمومی باشد. از تأخیر در پرداخت حقوق اسفندماه معلمان و عدم واریز معوقات رتبه‌بندی گرفته تا ادامه سریالی  مرگ یوزپلنگ ها در تصادفات جاده ای و خبرهای ضد و نقیض درباره موج هشتم کرونا و تکرار زلزله در خوی. 
 سوءمدیریت در پرداخت حقوق فرهنگیان
آنچه بیش از هر اتفاقی در واپسین روزهای سال گذشته و آغازین روزهای سال ۱۴۰۲ کام همه را تلخ کرد، سوءمدیریت در پرداخت حقوق اسفندماه فرهنگیان و عدم واریز معوقات رتبه‌بندی بود. اگرچه وزیر آموزش‌ و پرورش در گفت و گو با بخش خبری صداوسیما بر معدود بودن مشکلات مربوط به پرداخت حقوق تأکید و مدعی شد: «ممکن است برای یکی از همکاران واریزی صورت نگرفته باشد ولی حقوق اسفندماه معلمان به‌صورت کامل پرداخت شده است» اما گزارش‌ها از استان‌های مختلف کشور گویای آن بود که شمار زیادی از معلمان حقوق اسفند ماه خود را به‌طور کامل دریافت نکرده‌اند. 
یوسف نوری وعده داده بود که تا پایان سال ۱۴۰۱، معوقات قانون رتبه‌بندی را هم پرداخت می‌کند اما نه تنها این وعده محقق نشد و شیرینی و حلاوت تصویب این لایحه را به مرارت تبدیل کرد که واریز حقوق اسفند معلمان نیز با ابهام‌هایی روبه رو شد. این همه درحالی است که حقوق تمام کارمندان دولت و نهادها طبق روال همیشه پیش از پایان سال به همراه پاداش‌ها و تمام معوقات و بهره‌مندی‌ها و اضافات واریز می‌شود و حقوق معلم در آخرین ساعات آخرین روز سال و همزمان با شروع تعطیلی پایان سال آنهم ب‌صورت قسطی پرداخت می شود. 
این موضوع واکنش رئیس جمهور را در پی داشت. ابراهیم رئیسی ۲۹ اسفند ۱۴۰۱، به معاون اول خود دستور داد در سریع ترین زمان ممکن علل بروز این مسئله بررسی و با قصور و تقصیرهای احتمالی مدیریتی، برخورد و نتیجه گزارش شود.  
رئیس‌جمهور باری دیگر، ششم فروردین در نخستین جلسه هیئت دولت در سال ۱۴۰۲ با اظهار ناخرسندی از اجرای نادرست طرح خوب رتبه‌بندی معلمان که روزهای پایانی سال گذشته کام معلمان را تلخ کرد، خواستار اتخاذ تدابیری برای حل موضوع شد، تا اگر پای سوءمدیریتی در میان بوده، با قاطعیت با آن برخورد شود.
معاون اول رئیس جمهور در نهمین روز فروردین ماه در نامه‌ای به ابراهیم رئیسی، نتیجه بررسی‌ها و پیگیری‌های خود را اعلام و کوتاهی آموزش و پرورش را عامل اصلی مشکلات دانست. 
در نامه محمد مخبر به رئیس جمهور آمده است: با وجود تقارن موضوع با ساعات پایانی سال، موضوع با همکاری دستگاه‌ها و سازمان‌های ذیربط از جمله سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، خزانه‌داری کل کشور، بانک مرکزی و بانک ملی و وزارت آموزش و پرورش بررسی و حقوق اسفند و اصلاحیه آن در حداقل زمان پرداخت شد.
در این نامه عنوان شده است که: پس از برگزاری جلسات متعدد با دستگاه‌های اجرایی و نظارتی و بررسی اسناد و مدارک و توضیحات دست‌اندرکاران مشخص شد کوتاهی و نحوه اقدام وزارت‌ آموزش و پرورش علت اصلی بروز مشکل بوده است.
معاون اول رئیس جمهور همچنین افزوده: برای «حل مشکل اجرای رتبه‌بندی معلمان» «تخصیص صد درصدی اعتبارات مصوب شامل ۳۸ هزار میلیارد تومان» لازم است و «دولت باید از اختیارات خود برای افزایش رقم مصوب استفاده کرده و مطالبات قانونی ۶ ماهه دوم سال ۱۴۰۰ و دوازده ماهه سال ۱۴۰۱ را با فوریت محاسبه و پرداخت» کند.
گویا ریشه مشکل محاسبات معاونت برنامه‌ریزی ‌و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش بوده و اعتبار مورد نیاز در احکام صادره بالاتر از سقف قانونی بوده است و برمبنای اطلاعیه سازمان برنامه و بودجه «احکام صادره مربوط به رتبه‌بندی در اسفند سال ۱۴۰۱ توسط وزارت آموزش و پرورش، حداقل مبلغ ۱۶ هزار میلیارد تومان برای سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ و برای سال ۱۴۰۲ نیز حدود ۸ هزار میلیارد تومان کسری اعتبار ایجاد می‌کند.»
پس از آن، وزیرآموزش و پرورش اعلام کرد: تمام معلمان از مزایای رتبه یک بهره‌مند شده‌اند و هم‌اکنون معوقات مربوط به مابه‌التفاوت بین رتبه یک و رتبه استحقاقی افراد در حال پرداخت است و تمام معلمان معوقات رتبه‌بندی را دریافت خواهند کرد.
وزارت آموزش و پرورش با صدور اطلاعیه‌ای ضمن عذرخواهی «قصور منجر به تأخیر و نحوه پرداخت به موقع حقوق اسفند ماه فرهنگیان را متوجه معاونت برنامه ریزی و توسعه منابع، دفتر برنامه و بودجه و اداره کل مالی دانست و تأکید کرد: «برخورد قانونی برابر با ضوابط به عمل خواهد آمد». در شبکه های اجتماعی خبرهای متعددی از عزل و نصب ها دست به دست می شود، اینکه بنا به دستور رئیس جمهور، مدیرکل دفتر وزارتی (حجت‌الله الماسی)، معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع (صادق ستاری‌فرد) و چند تن‌دیگر از مسئولین حوزه مالی توسط وزیر آموزش و پرورش از مقام خود عزل شده اند. 
برخی خبرگزاری‌ها از احتمال عزل یوسف نوری، وزیر آموزش و پرورش خبر داده‌ اند که  وزارت آموزش و پرورش و منابع رسمی دولت تا زمان تنظیم این گزارش اظهار نظری نداشته اند. اما شماری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی به دنبال پیگیری طرح استیضاح او هستند.
محمد وحیدی،عضو کمیسیون آموزش مجلس، با بیان اینکه طبق صحبت‌های انجام شده با معاونان وزارت آموزش و پرورش و سازمان برنامه و بودجه، تأخیر در پرداخت حقوق اسفند ماه معلمان پیش‌بینی می‌شد، افزود که مسئولان هم در جریان آن قرار داشتند، اما «عدم درک درست وزیر آموزش و پرورش و تیم مالی و عدم همکاری درست سازمان برنامه و بودجه» باعث پرداخت نشدن حقوق معلمان در اسفندماه شد.
این نماینده مجلس همچنین اعلام کرد که بعد از تعطیلات سال نو و از سر گرفته شدن کار مجلس، «فرآیند استیضاح وزیر آموزش و پرورش» کلید می‌خورد و آینده این وزارت از سوی مجلس تعیین تکلیف خواهد شد. 
 تکرار زلزله در خوی
سال ۱۴۰۲ درحالی آغاز شد که زمین لرزه ای به بزرگی ۳/۶ ریشتر شهرستان خوی را لرزاند. این زمین لرزه در نخستین روز فروردین ماه و در عمق ۹ کیلومتری زمین رخ داد. چهارم فروردین ماه نیز زلزله ای به بزرگی ۵.۶ درجه در مقیاس امواج درونی زمین (ریشتر) این شهر را لرزاند که به مصدومیت ۱۱۰ نفر و تخریب ۸ منزل مسکونی منجر شد. 
سال گذشته این لرزش ها چندین بار رخ داد؛ سیزدهم مهر و  ۲۸ دی زلزله‌ای به بزرگی ۵/۶ ریشتر در خوی به وقوع پیوست، ۸ بهمن زلزله‌ دیگری به قدرت ۵/۹ ریشتر علاوه بر فوت سه نفر و مراجعه حدود هزار مصدوم به بیمارستان‌ها، به ترتیب، تخریب و خسارت ۱۷۵۰ و ۷۵۰۰ خانه و بی سرپناهی هزاران خانواده را در پی داشت. این رویداد نامبارک در ۲۵ اسفند ۱۴۰۱ با وقوع زلزله‌  ۵/۶ ریشتری تکرار شد. اما در این مورد که چرا خوی بسیار لرزه‌خیز شده، مهدی زارع، استاد پژوهشگاه زلزله می گوید: «در بررسی‌هایی که ما انجام دادیم رد پای مداخلات انسانی در بروز این زلزله‌ها دیده می‌شود، دخالت انسان در حذف آب‌های زیرزمینی و خشک کردن دریاچه ارومیه دو عاملی هستند که در تحریک این منطقه برای زلزله مؤثر هستند. طی ۳۱ سال گذشته از این ناحیه حدود ۹ میلیارد متر مکعب آب از دشت خوی کشیده شده است، دشت خوی و دشت سلماس از جمله دشت‌های بحرانی استان آذربایجان غربی هستند. همچنین حدود ۲۵ میلیارد متر مکعب آب از سطح دریاچه ارومیه حذف شده است و در سال ۱۴۰۱ این دریاچه عملا خشک شد و فقط بخش شمالی دریاچه با عمق کم و به شدت شور آب داشت، لذا حذف آب دریاچه ارومیه و کشیدن آب زیرزمینی دو فاکتوری هستند که در تحریک سنگ‌کره در منطقه پیرامونی دریاچه ارومیه از جمله مناطق خوی و سلماس مؤثر بودند، امروز ما نتایج مداخلات انسانی در حذف آب‌های سطحی و زیرزمینی را به‌صورت لرزه خیزی ادامه دار در منطقه خوی و سلماس مشاهده می‌کنیم.»
این زلزله‌شناس درباره ادامه پس‌لرزه‌ها به خبرآنلاین می‌گوید: «وقتی در یک منطقه زلزله مهمی می‌آید، تا شکستگی‌های موجود به وضعیت تعادل جدید برسد طول می‌کشد، برای رسیدن به وضعیت تعادلی جدید، در شکستگی گسلی که در آن‌جا زلزله اصلی رخ داده و دچار گسستگی شده، مرزهای کوچکتری شروع به شکستن می‌کنند و هربار شکستن این مرزها منجر به زلزله‌هایی با اندازه کوچکتر می‌شوند، هرچقدر ابعاد این مرزها بزرگتر باشد پس لرزه‌های بزرگتری شاهد هستیم و برعکس.»
 خبرهای ضدونقیض از موج هشتم کرونا
شروع سفرهای نوروزی در کشور با هشدار درباره موج جدیدی از شیوع ویروس کووید  ۱۹ همراه بود. بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت، در گفت‌وگو با رسانه‌ها ضمن تأیید افزایش مراجعه به مراکز درمانی، از بروز «موج هشتم کرونا» در کشور خبر داد. اما اعلام رسمی ورود موج هشتم کرونا از سوی وزیر بهداشت در حالی مطرح شد که پیش از این دو معاون او اعلام کردند که موج هشتم خاتمه یافته است. 
سعید کریمی، معاون اول این وزارتخانه پایان این موج را اعلام کرده بود. او در نشست خبری دهه فجر (۱۶ بهمن ۱۴۰۱) گفته بود: «در حال حاضر موج هشتم کرونا را پشت سر گذاشته‌ایم و ۱۰ روز است که از قله موج عبور کرده و میزان مراجعین سرپایی و بستری در حال کاهش است.» 
معاون دیگر وزیر بهداشت هم گفته بود، موج هشتم کرونا در ایران به پایان رسیده است.
خبرگزاری مهر با اشاره به تناقض در اظهارات مسئولان وزیر بهداشت نوشته است: «اخبار متناقض از کرونا در کشور که از سوی وزیر و معاونان او نقل قول می‌شود، نشان می‌دهد هیچ‌گونه هماهنگی در امر اطلاع‌رسانی از این بیماری در کشور وجود ندارد.»
تعداد شهرهای پرخطر روزبه‌روز در حال افزایش و شمار شهرهای آبی‌رنگ در حال کاهش است و برخی مسئولان با اعلام افزایش تعداد شهرهای قرمز، احتمال شدت گرفتن این روند را پیش بینی و اتخاذ تدابیری برای اطلاع‌رسانی شفاف به منظور جلوگیری از غافلگیری را خواستار شده اند. 
وزیر بهداشت، پنجم فروردین در بازدید از مرکز کنترل عملیات اورژانس کشور تلویحا این غافلگیری را تأیید و عنوان کرد: «ما در بهمن ماه ۱۴۰۱ منتظر موج هشتم بودیم اما موج هشتم در اواخر اسفند ماه از راه رسید!» 
با وجود هشدار بالاترین مقام بهداشتی کشور در مورد تمام نشدن کرونا و لزوم رعایت پروتکل‌های بهداشتی، استفاده از ماسک در میان مردم به درصد بسیار پایینی رسیده است. بر اساس اعلام معاونت بهداشت وزارت بهداشت، میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی در هفته منتهی به ۲۷ اسفند ماه ۱۴۰۱، پایین گزارش شده و حدود ۳۱/۰۳ درصد بوده است. این بررسی، «میانگین استفاده از ماسک در شاغلان و خدمت‌گیرندگان به تفکیک اماکن عمومی استان‌ها» را از ۱۷ تا ۲۴ اسفند ماه ۱۴۰۱ تنها ۱۵/۵۵ درصد گزارش کرده است.
 مرگ یوزپلنگ باردار در تصادف جاده ای
یوزپلنگ آسیایی گونه در خطر انقراضی‌ است که تنها زیستگاه باقی‌مانده آن کشور ایران است و تصادف‌های جاده‌ای، این گونه در معرض انقراض را بیش از پیش در کانون توجه قرار داده است. ششم فروردین ۱۴۰۲ رسانه ها از تلف شدن یک قلاده یوزپلنگ ماده باردار با نام «ماجراد» بر اثر تصادف با خودروی عبوری در محدوده عباس‌آباد – میاندشت در شهرستان میامی خبر دادند. محدوده ای که به دلیل نبود دوربین کنترل سرعت و روشنایی نامناسب به عنوان قتلگاه گونه ارزشمند یوزپلنگ آسیایی شناخته می شود و در تازه ترین مورد، «ماجراد» با بیش از سه سال سن، در اوج توان زادآوری با سه جنین تلف شد. 
تابستان سال گذشته یک قلاده یوزپلنگ ماده و در فاصله سال‌های ١٣٨٩ تا ١٣٩٧ نیز هفت قلاده دیگر در همین محدوده بر اثر تصادف‌های جاده ای جانشان را از دست دادند. البته این تعداد یوزپلنگ های کشته شده ای است که توسط افراد عبوری گزارش شده اند و احتمالا تعداد بیشتری از یوزها در جاده های ایران از پا در آمده اند که گزارش یا مشاهده نشده است.
بهرامعلی ظاهری، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا مقصر این وضعیت را وزارت راه و شهرسازی می داند. به گفته او، نصب دوربین کنترل سرعت و ایمن‌سازی جاده بر عهده این وزارتخانه است، اما با وجود اینکه سازمان حفاظت محیط زیست طرح‌های دقیق به منظور ایمن‌سازی قلمرو یوزپلنگ آسیایی در منطقه را برای عملیات اجرایی تقدیم کرد، اما همچنان اقدامی نشده است و از دهه ۹۰ تا کنون محدوده عباس‌آباد – میاندشت به قتلگاه گونه ارزشمند یوزپلنگ آسیایی مبدل شده است. کاهش سرعت خودروها به ۸۰ کیلومتر در ساعت در محدوده قلمرو یوزپلنگ آسیایی در جاده ترانزیتی تهران مشهد در محدوده عباس‌آباد- میاندشت اجرایی شده اما هیچگونه دوربین کنترل سرعت در این محدوده نصب نشده و انتظار می رود دستگاه‌های مرتبط با اقدامات عملیاتی بیش از پیش همراهی کنند.
مسئولان و علاقه‌مندان محیط زیست بارها بر لزوم ایمن‌سازی جاده‌ها و هماهنگی‌ با راهنمایی و رانندگی برای نصب دوربین‌های کنترل سرعت در منطقه  و استقرار تیم‌های نظارتی در جاده‌ها تأکید کرده اند. فعالان محیط زیست محلی معتقدند سرعت بالای اتومبیل‌ها به بروز تصادف‌های مشابهی منجر شده و باید با نصب تابلوهای مختلف، رانندگان را از امکان عبور حیوانات در جاده مطلع کرد.
در همین ارتباط سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط‌زیست در گفت و گو با «خبرگزاری فارس» تأکید کرده، از رئیس پلیس راهور فراجا انتظار داریم تا ضمن تقویت گشت‌های مسیر، سخت‌گیری بیشتری به تخلفات سرعت صورت گیرد. 
رفیعی با اعلام ورود مجلس به ماجرای تلفات یوزپلنگ‌های ایرانی در جاده‌های کشور مطرح کرده: وزیر راه برای ایمن‌سازی جاده میامی- سبزوار قول داد و امیدواریم این پروژه از امسال کلید بخورد. 
 گلایه از عدم اجرای قوانین و مصوبات پرستاری
«حتی یک جمله از قانون تعرفه‌گذاری به رغم یک سال و سه ماه وعده و وعید و به رغم ابلاغ مکتوبات متعدد تصویب بودجه اعتبار متناسب در مجلس، در عمل هنوز اجرا نشده و هیچ گونه پرداختی؛ حتی یک ریال بر مبنای این قانون به پرستاران صورت نگرفته است»، این عبارت چکیده ای از گلایه های محمد میرزابیگی، رئیس کل سازمان نظام پرستاری است که فروردین ماه در قالب بیانیه ای منتشر شده است. در این بیانیه عدم به کارگیری پرستاران جوان دهه هفتاد و مدافعین سلامت طرحی و تمدید طرح ایام کرونا هم مورد انتقاد قرار گرفته و میرزابیگی این اقدام را بدترین بداخلاقی اجتماعی در کشور توصیف و آن را زمینه ساز دلسردی و عصبانیت مدافعین سلامت و پرستاران عنوان کرده است، به‌گونه‌ای که آمار مهاجرت جوانان و نخبگان این رشته و پرستاران سرآمدی که کرونا را از نفس انداختند؛ این روزها نگران‌کننده شده است. 
بی مهری به پرستاران و کمبودهای جدی نیرو، بی‌انگیزگی بی‌سابقه مدافعین سلامت را در پی داشته و به رغم آنکه قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری به عنوان مهم‌ترین مطالبه این گروه در تابستان ۱۳۸۶، به تصویب رسیده اما جامعه پرستاری همچنان چشم انتظار اجرای آن است. در متن بیانیه محمد میرزابیگی به صراحت آمده است که در یک سال و نیم گذشته یک جمله از پیگیری‌ها؛ مکاتبات و فریادهای خیرخواهانه ما و دستورات صریح رئیس‌جمهور و حتی موافقت‌های اولیه خودِ وزیر بهداشت را تیم حاکم بر وزارت مذکور نه تنها اجرایی نکرده‌اند، بلکه در کمال تعجب و تأسف؛ در قبال آنها خودِ وزیر و اطرافیانش گارد آهنین و بی‌سابقه‌ای گرفته‌اند که در هیچ وزارتی از ادوار قبل این مدل رفتار با سرمایه‌های انسانی نظام سلامت وجود نداشته است. 
 کاهش تصادفات جاده ای منجر به فوت
هر سال تصادفات جاده ای نوروزی نسبت به سال گذشته خود افزایش دارد، اما سال ۱۳۹۹ به علت همه‌گیری کرونا و قرنطینه خانگی، آمار تصادفات منجر به فوت در حوادث رانندگی کاهش و به ۵۳۴ مورد رسید. در نوروز ۱۴۰۰، علیرغم آنکه همچنان محدودیت‌های ترافیکی برای سفر و خانه‌نشینی پابرجا بود، آمار کشته‌شدگان افزایش و به ۱۰۸۰ نفر رسید. 
نوروز ۱۴۰۱، با انجام واکسیناسیون عمومی و برداشته شدن محدودیت‌های تردد، پیش‌بینی افزایش مسافرت‌ها چندان کار سختی نبود و به گزارش رسانه ها «میزان تردد بین شهری به ۵۰۹ میلیون تردد رسید. این افزایش به معنی رشد ۵۰ درصدی سفرهای نوروزی در سال ۱۴۰۱ به نسبت سال گذشته، ۲۴۲ درصد نسبت به سال ۹۹ و بیش از ۲۰ درصد نسبت به ۹۸ بود و مطابق آمار پزشکی قانونی ۱۱۴۶ نفر در تصادفات این ایام جان خود را از دست دادند». از ابتدای طرح نوروزی ۱۴۰۲ در ۲۴ اسفند تا روز ۱۳ فروردین، ۴۶۲ میلیون و ۳۴۸ هزار و ۱۹۱ تردد جاده ای توسط دوربین ها و سامانه‌های تردد شمار ثبت و ضبط شده است. سردار حسن مومنی، رئیس پلیس راه کشور با ارائه این آمار، می گوید: از ابتدای طرح نوروزی تا ۱۳ فروردین، ۷۶۶ نفر از مسافران نوروزی در اثر تصادفات در جاده ها و شهرها جان‌باخته‌اند و در همین بازه زمانی نیز ۱۵ هزار و ۹۰۰ نفر مصدوم شده‌اند.
آنطور که سردار کمال هادیانفر، رئیس پلیس راهور فراجا بیان کرده: آمار جان‌باختگان امسال نسبت به سال گذشته حدود ۲۳ درصد کاهشی اعلام شده، اما در حوزه خسارات و مجروحین شاهد افزایش ۸ درصدی آمار بوده‌ایم. هادیانفر با اشاره به درصدهای تأثیر گذار آمار تصادفات نوروز ۱۴۰۲ افزوده: ۳۵ درصد تصادفات ناشی از عدم توجه به جلو، ۱۵ درصد عدم رعایت حق‌تقدم، ۸۷ دهم
 درصد تخلف از سرعت مطمئنه و ۱۶/۵ درصد هم عدم توانایی کنترل وسیله نقلیه و
 ۳۰ درصد تصادفات نوروزی مرتبط با واژگونی وسایل نقلیه است که ناشی از خواب آلودگی رانندگان است.  به گفته سردار حسن مومنی نیز مهم‌ترین علل وقوع تصادف در جاده‌ها، سرعت غیرمجاز، عدم توجه به جلو و خستگی و خواب آلودگی است و این سه عامل سبب وقوع ۸۲ درصد از کل تصادفات جاده‌ای در طول اجرای طرح نوروزی شده است.