حجت‌الاسلام علی عسکری
نماینده پیشین مشهد و مشاور وزیر آموزش و پرورش
آنچه در نهضت حضرت امام خمینی قابل تأمل است اعتقاد و باور قلبی ایشان به مردم و حکومت مردمی است. این ویژگی نهضت و نظام اسلامی امروزه لازم است بیش از هر زمان دیگر مورد توجه نخبگان و جوانان قرار گیرد. بارجوع به آثار نظری، پیام ها و سخنرانی‌های حضرت امام می‌توانيم دریابیم بنا به نظر ایشان در سال‌های قبل از انقلاب، بعد اجتماعی و سیاسی دین مبین اسلام مورد غفلت بود که نتیجه این غفلت تداوم حکومت طواغیت بر امت اسلامی بود. با این حال ایشان می‌دانستند که اعتبار سنجی حکومت مردم بر مردم که از مسائل مهم فقه عمومی است نیازمند بررسی و بازنگری است. ایشان بر این مبنا جامعه‌شناسی عالمانه و کم‌نظیر خودش را با محور قرار دادن اصول محکم دینی و با دخیل دانستن شرایط زمان و مکان در اجتهاد، استخراج کردن که بسترساز حکومت مردم بر مردم با چارچوب اسلامی شد. معمار کبیر انقلاب از جایگاه یک مرجع تقلید در تبعید، در زمان اقامت در نوفل لوشاتو طبق یک نظر اجتهادی و حقوقی در مصاحبه ای اعلام کرد: «قدرت حاکمه و مقننه را مردم تعیین می کنند و آنچه که خلاف این باشد پذیرفته نیست.» این مطلب که از محکمات نظریه پردازی اجتماعی وی محسوب می‌شود، با بسیاری از اصول و محکمات قرآنی در حوزه اجتماعی از قبیل: خطابات اجتماعی، مقام خلافت الهی انسان، شورا و مشورت، قاعده سلطنت، بیعت، جواز وکالت،حکم عقل و حق رأی همخوانی دارد و نشان می‌دهد که مبنای فقهی آن فقیه بزرگ در باب تأسیس و استمرار حکومت از راه رجوع به آرای عمومی و انتخابات است و لازم است در این رابطه خواست مردم ملاک باشد و نه چیز دیگر، به‌طوری که انتخابات به عنوان حق‌الناس به رسمیت شناخته شود. او انسان را موجودی اجتماعی و انتخابگری آزاد دانسته و معتقد است منشأ این آزادی، دین مبین اسلام است. «خدا و اسلام انسان را آزاد خلق کرده است. مسلط برخودش و بر مالش و برجانش و بر نوامیسش.» (صحیفه امام ج۱ صفحه ۲۸۶) «ما بنای بر این نداریم که تحمیلی به ملتمان بکنیم و اسلام به ما اجازه نداده است که دیکتاتوری بکنیم…مسئله دست من و امثال من نیست و دست ملت است.» (صحیفه امام ج ۱۱ صفحه ۳۵ -۳۴) «اینجا آرای ملت حکومت  می‌کند. اینجا ملت است که حکومت را در دست دارد. این ارگان ها را ملت تعیین کرده است و تخلف از حکم ملت  برای هیچ یک از ما جایز نیست و امکان ندارد» (صحیفه امام ج۱۴ صفحه ۱۶۵) از این نمونه سخنان در راستای آزادی مردم، دموکراسی و تعیین کننده بودن رأی مردم، بسیار دارند که مجال ذکر همه آنها نیست و خلاصه تمامی آنها در این جمله اظهار شده که فرمود: «در ایران اسلامی، مردم تصمیم گیران نهایی تمامی مسائل‌اند» (صحیفه امام ج۱۶ صفحه ۲۶۶) دلیل روشن این مطلب، به جز انتخابات‌های خبرگان قانون اساسی، خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، نمایندگان ادوار مجلس و شوراهای شهر و روستا رفراندوم هايی برگزار شده است که در  اصل پنجاه و نهم قانون اساسی آمده است. در این اصل تصریح شده: در مسائل بسیار مهم اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ممکن است اعمال قوه مقننه از راه مراجعه مستقیم به آرای مردم صورت گیرد. همه پرسی های انجام شده عبارت است از  ۱- همه پرسی تغییر رژیم پهلوی به جمهوری اسلامی ۲- همه پرسی رأی به قانون اساسی ۳- همه پرسی بازنگری درقانون اساسی. نتیجه سخن این است که  از نظر امام خمینی قدس الله نفسه الزکیه، در حکومت مردمی، رأی مردم تعیین کننده آن است. ایشان ضمن قائل بودن به ولایت فقیه
جامع الشرایط، تشکیل حکومت وی را منوط به خواست مردم می داند؛ چیزی که درقانون اساسی مورد امضا و تأیید خودش، بدان تأکید گردیده و در صدر اسلام از آن تعبیر به بیعت شده است.