معصومه پورصادقی- دبیر گروه سیاسی
«امکان انتخاب» یکی از قاعده‌های سیاست خارجی هر کشوری است یعنی به هر میزان که امکان انتخاب بیشتری در اختیار داشته باشد به آن میزان می‌تواند در تأمین منافع ملی موفق عمل کند. فارغ از تعریف دامنه‌دار منافع ملی، عواملی متعدد در تعدد امکان انتخاب نقش دارند که باوجود آن‌ها، قدرت چانه‌زنی بین‌المللی کشور نیز افزایش پیدا می‌کند. امکان ارتباط با کشور‌های مختلف، وابسته نکردن سیاست خارجی به یک بلوک خاص و … از مصادیق افزایش انتخاب است که اگر بلوکی درصدد خباثت و شیطنت برآمد، بلوک دیگری جایگزین آن شود. البته مؤلفه‌های دیگری نیز در قدرت چانه‌زنی بین‌المللی نقش دارد که شاید یکی از مهم‌ترین آن‌ها، اجماع ملی باشد که لازمه آن نیز استفاده نکردن استادیومی از مردم است، به عبارتی پرونده‌ای مهم مرتبط با حقوق یک ملت را نباید به کف خیابان کشاند و مردم را تحریک به حمایت از آن کرد بدون آنکه آن‌ها را در جریان جزئیات قرار دهیم و یا بگوییم ایهاالناس اگر این پرونده حل شود همه مشکلات سماوی و ارضی شما حل خواهد شد و با تزریق چنین خوش‌بینی کاذب به مردم آن‌ها را منتظر نگه‌داریم و بعد از هشت سال با گفتن گزاره کلیشه‌ای «نمی‌گذارند» از زیر مسئولیت همه بی‌تدبیری‌ها و کج‌فهمی‌ها و دور خوردن‌ها شانه خالی کنیم. متأسفانه این داستان درباره برجام روی داد و دولت دوباره درصدد تکرار آن است.
 بعد از روی کار آمدن دولت بایدن،  دولت دوازدهم خیز برداشت که بگوید با آمدن دموکرات‌ها می‌شود برجام را احیا کرد، اما به این سؤال پاسخ نمی‌دهند که مگر تیم اصلی مذاکره‌کننده دولت بایدن در دولت اوباما حضور نداشتند؟ و مگر دولت اوبامای به قول شما مؤدب و باهوش نبود که از فردای اجرایی شدن برجام، اعمال تحریم علیه ملت ایران را از سر گرفت و اجازه نداد ازآنچه منافع برجام نامیده می‌شود، ایران بهره‌مند شود؟ حال چه شده است که چنین دولتی در آمریکا، درصدد نفع رساندن به شما برآمده است؟
به‌هرروی، دولت مجددا در حال رایزنی با غرب در وین است البته با این تفاوت که «حرف قطعی» جمهوری اسلامی ایران مشخص بوده و بار‌ها به آن‌ها تأکید شده است که نباید از آن تخطی شود. رهبر انقلاب اسلامی، در سخنرانی تلویزیونی ۱۹ دی ۱۳۹۹ درباره گمانه‌زنی‌ها و مباحث جاری در فضای سیاسی کشور پیرامون رفتار جمهوری اسلامی در قبال برجام و وظایف آمریکا در این خصوص، گفتند :«ما هیچ اصراری نداریم، هیچ عجله‌ای نداریم که آمریکا به برجام برگردد؛ اصلا مسئله ما این نیست که آمریکا به برجام برگردد یا برنگردد. آنچه مطالبه منطقی ما و مطالبه عقلانی ما است، رفع تحریم‌ها است؛ این حق غصب‌شده ملت ایران است.» این جملات مواضعی بود که رهبر انقلاب آن را به‌عنوان «سخن پایانی و قطعی» جمهوری اسلامی اعلام کردند. ایشان همچنین در دیدار ۱۹ بهمن همان سال با فرماندهان نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش با اشاره مجدد به این سیاست قطعی جمهوری اسلامی گفتند: «بایستی در عمل تحریم‌ها را لغو کنند و ما راستی‌آزمایی کنیم و احساس کنیم که درست تحریم‌ها لغو شده، آن‌وقت ما هم به این تعهدات برجامی برمی‌گردیم؛ این سیاست قطعی جمهوری اسلامی است و مورد اتفاق مسئولان کشور هم هست و از این سیاست بر نخواهیم گشت.»
رهبر معظم انقلاب در سخنرانی نوروزی امسال نیز گفتند: «سیاست کشور در باب تعامل با طرف‌های برجامی و در باب خود برجام، صریحا اعلام شده؛ از این سیاست هیچ تخطی نباید کرد؛ این سیاستی است که اعلام‌شده، مورد اتفاق هم بوده؛ یعنی این‌جور نیست که این سیاست، سیاست استثنائی‌ای باشد در بین سیاست [های دیگر]؛ نه، این سیاستی است که مورد اتفاق همه بوده. آن سیاست هم عبارت از این است که آمریکایی‌ها باید تمام تحریم‌ها را لغو کنند، بعد ما راستی آزمایی خواهیم کرد؛ اگر چنانچه به معنای واقعی کلمه لغو شده بود، آن‌وقت ما به تعهدات برجامی‌مان برمی‌گردیم، یعنی بدون هیچ مشکلی به تعهدات برخواهیم گشت؛ این سیاست قطعی است. قول آمریکایی‌ها را [هم]معتبر نمی‌دانیم؛ این‌که بگویند ما برمی‌داریم و روی کاغذ بردارند، این فایده‌ای ندارد؛ عمل لازم است؛ باید در عمل تحریم‌ها را بردارند، ما هم راستی‌آزمایی کنیم و مطمئن بشویم که تحریم‌ها برداشته شده، آن‌وقت به تعهداتمان عمل می‌کنیم.»نهایتا این‌که ایشان در تازه‌ترین اظهارنظرشان در محفل انس با قرآن کریم فرمودند: «سیاست کشور را ما اعلام کردیم و به مسئولین هم گفته‌ایم؛ هم از نزدیک گفتیم، هم با نوشته گفتیم، هم در جلسات گفتیم، هم در صحبت عمومی گفتیم؛ سیاست کشور معلوم است که چه‌کار باید بکنند. خب حالا تشخیص مسئولین ما این است که برویم مذاکره کنیم تا همین سیاست را اِعمال کنیم؛ ما بحثی در این زمینه نداریم، منتها باید مراقبت بشود که مذاکره فرسایشی نباید بشود؛ نباید جوری باشد که طرف‌ها بخواهند همین‌طور مدام این مذاکره را کش بدهند که این برای کشور ضرر دارد.» رهبر حکیم انقلاب در همین جلسه تأکید کردند: «این را هم توجه داشته باشید این‌که آمریکایی‌های دائم اسم مذاکره را می‌آورند و مذاکره مستقیم با ایران را ما حاضریم و مانند این حرف‌ها، این‌جور نیست که آمریکا بخواهد مذاکره کند تا این‌که یک حرف حقی را قبول کند؛ نه، می‌خواهد مذاکره کند تا یک حرف باطلی را تحمیل کند! اصلا کار او این‌جوری است، والا این‌که حالا یک حرف حقی را بشنوند، تصدیق کنند، قبول کنند، این‌جوری نیست؛ کما این‌که همین آقایان اروپایی‌ها هم در بعضی از جلسات خصوصی که گزارشش را مسئولین ما، مأمورین ما به ما می‌دهند، اقرار می‌کنند که حق با ایران است. ما گفتیم که باید اول تحریم‌ها برداشته بشود -چون ما خاطرجمع نیستیم به این‌که آن‌ها وعده بدهند که تا حالا ده‌ها بار به وعده‌هایشان عمل‌نکرده‌اند و ضد وعده عمل کرده‌اند   و حالا هم همین کار را خواهند کرد- لذا بایستی آن‌ها کاری را که ما می‌گوییم اول انجام بدهند تا ما خاطرجمع بشویم که انجام گرفت، بعد ما آنچه تکلیفمان است انجام خواهیم داد. این مذاکره‌کنندگان اروپایی گاهی در جلسات خصوصی تصدیق می‌کنند که همین سیاست، درست است و حق با ایران است، اما در مقام تصمیم‌گیری خب تابع آن‌ها هستند و خودشان واقعا هیچ استقلالی ندارند. آمریکا هم زورگو و تحمیل‌کننده است و مسئله‌اش این است؛ بنابراین پیشنهاد‌هایی هم که می‌کنند، غالبا پیشنهاد‌های متکبرانه و تحقیرآمیزی است که حتی قابل نگاه کردن نیست. امیدواریم ان‌شاء‌الله مسئولین کشور در این زمینه هم کاملا با چشم‌باز، با دل محکم، با توکل به خدا، با ذکر «حَسبُنَا اللهُ وَ نِعمَ الوَکیل» ان‌شاءالله جلو بروند و توفیقات الهی شامل حالشان بشود و ملت را خرسند و خوشحال کنند.»
روحانی نیز روز پنج‌شنبه در یک سخنرانی زنده تلویزیونی تأکید کرد «تنها راه موجود این است که به‌طور کامل به قطعنامه ۲۲۳۱ و توافق برجام برگردند و البته اگر آن‌ها به‌طور کامل به برجام برگردند، بلافاصله بعد از یک راستی‌آزمایی‌هایی که زمانش خیلی طول نمی‌کشد، ما هم به کلیه تعهدات برجامی برمی‌گردیم.»
البته این گزاره روحانی که زمان راستی‌آزمایی زیاد نخواهد بود محل بحث بوده و یادآور عجله او در سرهم‌بندی برجام بود که تبدیل به خسارت محض شد. حال باید با رعایت کامل سیاست قطعی جمهوری اسلامی ایران از تحمیل خسارت مجدد به این ملت و مملکت حذر کند و از کش دادن مذاکرات وین نیز بپرهیزد.