گروه سیاسی
ایران و عربستان پس از هفت سال، به وضعیت پیشین خود برگشته و با کاستن از سطح تنش‌ها، روابط رسمی و دیپلماتیک سابق خود را از سر گرفتند. شاید مهم‌ترین وجه اهمیت این خبر در این بود که مهم‌ترین هم‌پیمان ایالات‌متحده در غرب آسیا، اکنون با مهم‌ترین دشمن آمریکا در منطقه یعنی ایران، روابط خود را از سر می‌گیرد آن‌هم با واسطه‌گری مهم‌ترین رقیب تهدیدکننده آمریکا در جهان یعنی چین! توافق ایران و عربستان در اسفندماه سال گذشته تنها توافق دو کشور غرب آسیایی نبود بلکه نشان از شکل‌گیری شرایط جدیدی، هم در منطقه و هم در جهان داشت. وضعیتی که در آن آمریکا، محور تمام تصمیمات و یک‌طرف تمام معادلات نیست. کشورها در این وضعیت جدید با در نظر گرفتن مناصفع ملی به صورتی واقع‌گرایانه و حسابگرانه، راهبرد همکاری در عین رقابت و رقابت در عین همکاری را در سیاست خارجی خود اتخاذ می‌کنند. این به معنای زوال قدرت هژمونیک ایالات‌متحده در جهان و گذار از نظم تک‌قطبی به نظم شبکه‌ای است. در نظم نوین منطقه، ایران با عربستان یا ترکیه با روسیه نه هم‌پیمانانی جانی‌اند و دشمنانی خونی؛ بلکه آن‌ها در مدار منافع ملی با یکدیگر رقابت و همکاری دارند. در این نظم دیگر یک قدرت سوم از آن سر دنیا، تعیین‌کننده روابط خارجی کشورهای سوی دیگر جهان نیست. بسیاری از کارشناسان نقطه آغاز منطقه پساآمریکایی را خروج این کشور از افغانستان در سال ۲۰۲۱ میلادی و ۱۴۰۰ شمسی می‌دانند. 
اصغر زارعی در گفت‌وگو با ایرنا درخصوص دیدار وزرای خارجه ایران و عربستان پس از ۷ سال و دستاوردهای مثبت سیاسی و اقتصادی آن، اظهارکرد: پس از میانجیگری دولت چین و بعد از چند دور مذاکره که با میانجیگری دولت عراق و برخی از کشورهای منطقه انجام شد زمینه‌هایی برای بهبود روابط بین ایران و عربستان فراهم شد. وی ادامه داد: اما با توجه به فرآیندی که در منطقه حاکم بود این مسئله با مشکل مواجه می‌شد تا اینکه در سال اخیر و اتفاقاتی که واقع شد دولت عربستان به این واقعیت رسید که منافع ملی و امنیت باثبات و پایدار در منطقه درگرو همکاری‌های منطقه‌ای است و اتکا بیش‌ازحد به آمریکا و غرب نمی‌تواند برای آن‌ها تضمین‌کننده امنیت و ثبات باشد.
 دست برتر ایران در منطقه، مقامات سعودی را به تغییر نگرش رهنمون کرد
این کارشناس مسائل منطقه مطرح کرد: شکست‌هایی که دولت عربستان در جنگ‌های نیابتی منطقه متحمل شد خصوصاً در سوریه، لبنان، عراق و جنگ هشت‌ساله یمن و از دست رفتن بخش قابل‌توجهی از سرمایه‌های مادی و معنوی دولت‌های یمن و عربستان در این جنگ و بی‌ثمر بودن آن‌ها، باعث شد که تدریجا رویکرد مثبتی در نگاه دولتمردان سعودی نسبت به کشورهای منطقه خصوصاً جمهوری اسلامی ایران شکل بگیرد. زارعی بابیان اینکه قدرت و دست برتر ایران در تحولات منطقه‌ای، آن‌ها را به یک واقع‌بینی و نگرش جدید رهنمون کرد، افزود: با توجه به مسائل و تحولات اخیر منطقه، ناکارآمدی و بی‌عملی دولت آمریکا در موضوعات منطقه‌ای و ضعفی که از دولت آمریکا، متحدانش و برخی از کشورهای دیگر شاهد بودیم، دولت‌های منطقه‌ تدریجا امنیت و ثبات منطقه‌ای خود را در تجدید روابط با دولت‌های شرق خصوصاً چین، روسیه و همین‌طور بهبود روابط با جمهوری اسلامی ایران تعریف کردند. وی مطرح کرد: ما شاهد بودیم دریکی دو سال اخیر، عربستان سعی کرد روابط خود را با روسیه و چین را هم بهبود ببخشد و در همین راستا، دولت چین در یک «نقش‌آفرینی مؤثر» موفق شد با دیداری که با مقامات ارشد دولت سعودی و ایران داشت، زمینه بهبود و آغاز روابط جدیدی را میان دو کشور رقم بزند.
 بسترهای جدیدی را در منطقه شاهد خواهیم بود
این کارشناس مسائل منطقه با اشاره به دیدار دریابان شمخانی با مقامات سعودی در پکن، گفت: پس‌ازاین دیدار آقای امیر عبداللهیان با بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی دیداری داشتند که پیرو مذاکره قبلی آقای شمخانی بود که زمینه برای برقراری روابط سیاسی و استقرار هیئت‌های دیپلماتیک در مراکز سیاسی دو کشور و توسعه روابط تجاری، فرهنگی و سیاسی به‌عنوان یک اقدام راهبردی موردتوافق قرار گرفت. زارعی ادامه داد: به‌زودی هیئت‌های دیپلماتیک در سفارتخانه‌های دو کشور مستقر می‌شوند و کنسولگری‌های دو کشور در جده و مشهد راه‌اندازی خواهد شد، پروازهای دو کشور به مقصد ایران و عربستان فعال خواهد شد و البته همکاری‌های تجاری و اقتصادی در این توافقات دیده‌شده است. به گفته وی، همه این تحولات و رویدادهای اخیر نشان می‌دهد که بسترهای جدیدی را در منطقه شاهد خواهیم بود.
 رژیم صهیونیستی با مشکلات جدی مواجه شده است
این کارشناس مسائل منطقه گفت: حمایت کشورهای عربی از جمهوری اسلامی ایران و همچنین توصیه عربستان برای حضور ایران در نشست سران شورای همکاری خلیج‌فارس و همچنین اتحادیه عرب، بهبود روابط کشورهای عربی با سوریه و استقرار هیئت‌های دیپلماتیک این کشورها پس از ۱۲ سال در سوریه و همین‌طور به تیرگی کشیده شدن روابط دولت‌هایی چون امارات و عربستان طی چند هفته اخیر با رژیم صهیونیستی همگی نشان از ایجاد بسترهای جدید در منطقه دارد. زارعی بابیان اینکه چرخش و رویکرد جدیدی در روابط منطقه‌ای کشورهای عضو حوزه خلیج‌فارس در حال اتفاق است، ادامه داد: همچنین، دولت‌هایی چون امارات، بحرین و کویت نیز نسبت به تجدید روابط سیاسی در سطح عالی‌تر با ایران ابراز علاقه کرده‌اند. وی تصریح کرد: این موارد نشان می‌دهد در آینده‌ای نزدیک موضوعات منطقه‌ای در حال تغییر است و بر همین اساس می‌توان گفت که رژیم صهیونیستی با مشکلات جدی مواجه شده است. اقدامات تجاوزکارانه‌ای که این رژیم در سرزمین‌های اشغالی و همین‌طور برخی از کشورهای منطقه‌ای چون سوریه و لبنان انجام می‌دهد خشم ملت‌های منطقه را به همراه داشته است.
 عرصه برای حضور نیروهای آمریکایی در منطقه تنگ‌شده است
این کارشناس مسائل منطقه در مورد تأثیر توافق تهران و ریاض در کمرنگ شدن نقش آمریکا در منطقه نیز، گفت: باتوجه به نوع نگاه و رویکردی که در عربستان و برخی از کشورهای منطقه صورت گرفت، جنگ‌های نیابتی که قبلاً به منطقه تحمیل‌شده بود تقریباً در حال منتفی شدن است. وی افزود: حضور نیروهای آمریکایی در برخی از کشورهای منطقه مانند عراق و سوریه با مخالفت‌های جدی مواجه شده و گروه‌های مقاومت کماکان به‌شدت با این حضور و اقدامات متجاوزانه آن‌ها مقابله می‌کنند و عرصه را برای آن‌ها تنگ کرده‌اند. زارعی خاطرنشان کرد: این مسائل به‌نوعی نشان می‌دهد که دیگر از آن حضور سنتی آمریکایی‌ها در منطقه خبری نیست و کشورهای منطقه نیز، راضی به حضور آن‌ها در منطقه غرب آسیا نیستند.با دیدار امیرعبداللهیان و فیصل بن فرحان، وزرای خارجه ایران و عربستان روابط تهران – ریاض به‌طور رسمی بعد از ۷ سال  قطع روابط دیپلماتیک در پکن از سر گرفته شد. روابطی که به‌دنبال سفر بهمن‌ماه سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور به پکن و توافق ۱۹ اسفند دریابان علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی و همتای سعودی‌اش در این شهر حاصل شد.
 توافق‌های ۱۷ فروردین
درنتیجه این دیدار بیانیه مشترکی بین دو کشور به امضا رسید که دو طرف بر اهمیت گفت وگو پیرامون راه‌های گسترش روابط دوجانبه و فعال‌سازی موافقت‌نامه همکاری‌های امنیتی بین دو کشور که در تاریخ ۲۸ فروردین ۱۳۸۰ و موافقت‌نامه عمومی همکاری در زمینه اقتصاد، تجارت، سرمایه‌گذاری، فناوری، علوم، فرهنگ، ورزش و جوانان که در تاریخ ۶ خرداد ۱۳۷۷ به امضا رسیده است، تأکید کردند و مقرر شد این توافقات مجدداً با پیگیری‌های دو کشور از سر گرفته شود. همچنین دو طرف توافق کردند تا هماهنگی‌های لازم را میان هیئت‌های فنی برای بررسی راه‌های گسترش همکاری میان دو کشور ازجمله ازسرگیری پروازها و سفرهای متقابل هیئت‌های رسمی و بخش خصوصی، تسهیل اعطای روادید برای شهروندان دو کشور ازجمله روادید عمره، ادامه دهند. همچنین، فیصل بن فرحان آل سعود، وزیر امور خارجه عربستان سعودی از وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران برای سفر به عربستان سعودی و برگزاری نشست دوجانبه در ریاض دعوت نمود.
 نتایج یک توافق بزرگ
دیدار اخیر وزیران خارجه ایران و عربستان در پکن نشان می‌دهد که دو کشور به‌طورجدی درصدد ازسرگیری همکاری مشترک در حوزه‌های امنیتی، سیاسی و اقتصادی هستند. توافقی بزرگ و دیداری تاریخی که نتایج آن نه‌تنها بر تهران و ریاض بلکه در کل منطقه اثرگذار است و به دلیل جایگاه عربستان در دو حوزه جهان اسلام و جهان عرب، پیش‌بینی می‌شود برخی از کشورهای عرب منطقه مانند مصر، اردن و بحرین نیز در آینده نزدیک سطح مناسبات خود با تهران را ارتقاء بخشند. همچنین، توافق تهران و ریاض می‌تواند بر هم‌گرایی منطقه‌ای و اسلامی تأثیرگذار باشد چراکه دو کشور ایران و عربستان از نفوذ منطقه‌ای بالایی برخوردارند و می‌توانند تنش‌های منطقه‌ای را مهار کنند و به حل بسیاری از بحران‌های منطقه‌ای کمک خواهد کرد. از سوی دیگر بعد از توافق ایران عربستان و حل‌وفصل اختلافات فی‌مابین بدون نقش‌آفرینی غرب شاهد یک اتحاد شرقی هستیم که بیانگر یک نظم نوین جهانی است، نظمی که نقش کشورهای شرقی در معادلات جهانی را پررنگ‌تر خواهد کرد و غرب نمی‌تواند با رویکرد دستوری و استعماری به دنبال تأمین منافع خود در نقاط مختلف دنیا بدون توجه به منافع دیگر کشورها باشد.
روزنامه الاخبار در همین رابطه نوشت: «منطق زورگویی و سلطه‌طلبی که بر سیاست‌های آمریکا حاکم بود از تأمین شروط ثبات عاجز است. به نظر می‌رسد کشورهای منطقه به این نتیجه رسیده‌اند که منطق شراکت به‌صورت برابر که چین نیز از آن دفاع می‌کند آن‌ها را به این هدف می‌رساند.» همچنان که از ۱۹ اسفندماه که توافق صلح میان ایران و عربستان حاصل‌شده است، شاهد افزایش قیمت نفت، کاهش تولید اوپک، استمرار تورم در آمریکا و اروپا و تلاش برای بازگرداندن سوریه به جمع کشورهای عربی را شاهد بودیم.
 چرخش عربستان به شرق
همچنین در این مدت تغییر رویکرد سیاست خارجی عربستان سعودی و نزدیک شدن هرچه بیشتر ریاض به روسیه و چین بسیار محسوس است تا جایی که با تفاهم‌های صورت گرفته میان ریاض و مسکو، تولید نفت اوپک بازهم کاهش پیداکرده است که این افزایش قیمت نفت با همکاری عربستان موجب افزایش تورم در آمریکا و اروپا خواهد شد و می‌تواند روسیه را نیز از فشار تحریم‌های اروپایی نجات دهد. اما نکته قابل‌توجه در این دیدار و توافق، محل برگزاری آن بود. انتخاب مجدد چین به‌عنوان محل برگزاری دیدار وزرای خارجه ایران و عربستان به این دلیل بوده که پکن در دستیابی به توافق ریاض-تهران، نقش مثبتی داشته و تسهیل‌کننده تماس بین دو کشور بوده است. نقشی که مورد تحلیل و بررسی توسط رسانه‌های غربی قرارگرفته است و از آن به قدرت جایگزین آمریکا یادکرده‌اند.
 پیروزی دیپلماتیک چین
در همین راستا خبرگزاری آسوشیتدپرس در پی توافقات جدید میان دو کشور ایران و عربستان نوشت که این توافق نشان‌دهنده پیروزی دیپلماتیک دیگر برای چین است زیرا کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس تصور می‌کنند که آمریکا به‌آرامی در حال خروج از منطقه است. این رسانه پیش‌تر در تحلیلی نوشته بود: «توافق با ایران، این فرصت را در اختیار محمد بن‌سلمان قرار داد تا به آمریکا نشان دهد که کسان دیگری هم می‌توانند به سیاست‌های خاورمیانه شکل دهند.» اما هم‌زمان با سفر امیرعبداللهیان، امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه هم که در پکن حضور داشت در دیدار با شی جین پینگ، از ابتکار چین که موجب ملحق شدن عربستان سعودی و ایران به یکدیگر شد، استقبال کرد. در ادامه این گزارش در گفت وگو با محمد  کشاورز زاده، سفیر ایران در پکن به بررسی نقش چین در توافق تهران و ریاض و هدف این کشور از میانجیگری بین این دو کشور مهم غرب آسیا پرداختیم.
 سفیر ایران در پکن: سیاست چین؛ سیاست عدم‌مداخله در امور کشورهاست
کشاورز زاده در گفت وگو با خبرنگار مهر در پاسخ به این سؤال که چین با چه هدفی نقش میانجی را میان ایران و عربستان بازی کرده است. آیا چین قصد دارد علاوه بر بازیگری اقتصادی، به یک بازیگر سیاسی در منطقه غرب آسیا تبدیل شود؟ اظهارداشت: آقای چین گانگ، وزیر خارجه چین در دیدار آقای امیرعبداللهیان و وزیر خارجه عربستان تأکید کرد که «ما برای اینکه بتوانیم بین ایران و عربستان میانجی‌گری کنیم، میزبان شدیم و این کار برای منافع شخصی خودمان نبوده است. ما دو کشور مهم در منطقه را آوردیم باهم نشستند و صحبت کردند تا زمینه صلح و ثبات بیشتر در منطقه خاورمیانه فراهم بشود.» وی افزود: چین هم نسبت به روابطش با ایران بسیار توجه دارد و هم به عربستان که یکی از شرکای مهم این کشور است. هم‌اکنون تعداد زیادی از کشورها، حتی کشورهایی که رابطه نزدیکی با آمریکا دارند شریک اول تجاری‌شان چین است. چین به‌عنوان یک قدرت اقتصادی برتر در دنیا امکانات بسیار زیادی دارد که همه کشورها ترجیح می‌دهند از این فرصت استفاده بکنند.
 چین به دنبال هژمونی در جهان نیست
سفیر ایران در پکن، بابیان اینکه چین دنبال این نیست که بخواهد هژمونی خود را در جهان و یا منطقه ایجاد کند، ادامه داد: چین طبق آن طرح‌هایی که دارد مانند «ابتکار امنیت جهانی» یا «ابتکار توسعه جهانی»، اعتقادشان بر این است که همه می‌توانند از دنیا منتفع بشوند و می‌شود برای همه یک زمین برد- برد را فراهم کرد. در سخنان و سیاست‌هایشان دائماً این موضوع مطرح می‌شود که ما به دنبال این نیستیم که بخواهیم کشوری را تحت نفوذ خودمان قرار بدهیم یا بخواهیم از آن سوءاستفاده بکنیم و به همین دلیل هم سیاست‌هایی که در پیش گرفتند سیاست‌های عدم‌مداخله در امور داخلی کشورهاست. وی همچنین با اشاره به توافق ایران و عربستان به‌عنوان دو کشور آسیایی بدون دخالت کشورهای غربی گفت: این توافق تجربه خوبی برای کشورهای منطقه بود و به قول وزیر خارجه چین می‌تواند الگوی خوبی برای سایر کشورها باشد که با گفت وگو می‌شود برخی از مسائل را حل کرد و واقعاً چینی‌ها در این زمینه حسن نیت نشان دادند.
 روابط تهران و پکن یک رابطه روبه‌جلو است
کشاورز زاده همچنین در ادامه این گفت وگو با اشاره به روابط ایران و چین گفت: روابط تهران و پکن همیشه یک رابطه روبه‌جلو و رو به توسعه بوده است و روابط ما از زمانی که آقای شی جین پینگ در سال ۲۰۱۶ به ایران سفر کرد به مشارکت جامع راهبردی ارتقا، پیدا کرد و متعاقب آن برنامه بیست پنج‌ساله همکاری‌های مشترک با چین را شاهد بودیم.
وی تأکید کرد: چین خریدار نفت ایران هست و بخش اعظمی از نیازهای داخلی کشورمان از چین تأمین می‌شود.همین‌طور دیدار سران و مقامات عالی دو کشور در طول این سال‌ها برقرار بوده، بخصوص در دولت سیزدهم که جناب آقای رئیسی سفری به چین داشتند. سفیر ایران در پکن، با اشاره به همکاری اقتصادی چینی‌ها با ایران ادامه داد: چینی‌ها در مواردی که ما نیاز به کمک داشتیم به کمک ما شتافتند و اگر خاطرتان باشد در دوران کرونا و شرایط سختی که کشور ما داشت تأمین صدوبیست میلیون دوز واکسن برای ایران نکته بسیار مهمی بود که چینی‌ها در این زمینه به ما کمک کردند. وی اظهارداشت: چین به‌صورت متعارف و غیرمتعارف از ایران نفت می‌خرد و یک سری از کالاهای اساسی ما از این کشور تأمین می‌شود. در سفر اخیری هم که آقای رئیس‌جمهور به چین داشتند روابط شتاب خوبی گرفته است و ان شاءالله در آینده نزدیک روابط تجاری‌مان بیش‌ازپیش توسعه پیدا خواهد کرد.
 پول بلوکه‌شده در چین نداریم
کشاورز زاده همچنین در پاسخ به این سؤال که آیا ای ران پول‌های بلوکه‌ای در چین دارد؟ گفت: خیر؛ ما پول بلوکه‌شده در چین نداریم. خیلی از پروژه‌ها در ایران امروز توسط چینی‌ها انجام می‌شود و برخی از پروژه‌ها نیز در دست اقدام است. همچنین آمریکایی‌ها شرکت‌های زیادی از چینی را تحریم کردند و شرکت‌های چینی متضرر شدند اما بااین‌حال شرکت‌های چینی هنوز در ایران حضور دارند. این دیپلمات کشورمان در ادامه با اشاره به تبلیغات منفی رسانه‌های غربی علیه چین گفت: این تبلیغات بیشتر نشئت‌گرفته از حسادت آن‌ها نسبت به پیشرفت‌های است که چین دارد. به‌عنوان‌مثال امروز شاهد تورم در کشورهای غربی بخصوص آمریکا هستیم اما تورم چین نزدیک یک درصد است. طبق آمارهایی که کشورهای غربی منتشر کرده‌اند زندگی مردم چین ظرف چهل سال گذشته کاملاً متحول شده است و این نکته قابل‌توجه است که این ثروتی که چینی‌ها به دست آوردند با استعمار کشورهای دیگر نبوده است. چین مانند کشورهای غربی نبود که بروند آفریقا یا آمریکای لاتین یا آسیا را استعمار و ثروت آن‌ها را چپاول کنند.