گروه فرهنگی
فهم مقام و درجه و جایگاه زن در جهان‌بینی اسلامی، کاری است سهل و آسان که تلاش فکری به خصوصی نمی‌طلبد. برای این کار، باید نگاه ساده‌ای به تاریخ اسلام انداخت و دید که هرجا نهضت و حرکت بزرگی در جریان است، یک زن یا خود شخصیت اصلی است و یا یکی از دو شخصیت اصلی آن نهضت بزرگ است. این امر اختصاصی به نهضت‌های اسلامی ندارد. بلکه در تمام نهضت‌های الهی؛ مثلا در سیر فعالیت‌های حضرت ابراهیم و دعوت حضرت موسی و دعوت حضرت عیسی نیز زنان نقشی اصیل و مهم داشتند؛ زنانی چون هاجر و آسیه و مریم. اولین این نهضت‌ها که آغازگر اسلام است، نهضت خود رسول‌الله و دعوت مردم به دین است. در این نهضت، حضرت خدیجه یکی از اصلی‌ترین نقش‌ها را به عهده دارد. به عنوان زنی متمول و متنفذ به عقد رسول خدا در می‌آید، همواره او را مورد حمایت اجتماعی و اقتصادی قرار می‌دهد و در فداکاری از هیچ چیز فروگذار نمی‌کند. پیامبر به یاری او یارای مقاومت در برابر مشرکان مکه را می‌یابد و مسلمین به یاری او شعب ابیطالب را تحمل می‌کنند. حضرت خدیجه کبری سلام‌الله علیها نه فقط همسر، که یکی از سران تشکیلات انقلابی رسول‌الله است. همسر همراه و وفادار یک مبارز بودن، خود نوعی مبارزه است؛ اما بانویی چون حضرت خدیجه نقش‌های دیگری نیز جز همسری برای رسول مجاهد خدا بر عهده گرفت. پس از نهضت پیامبر، نهضت فاطمه زهرا سلام الله علیها است. حضرت فاطمه، خود شخصیت اول نهضت است. نهضتی در دفاع از ولایت امیرالمؤمنین علیه‌السلام که در نهایت، باعث رسوایی سران سقیفه و روشن ماندن طریق هدایت می‌شود. صدیقه کبری سلام‌الله علیها در این نهضت نقش تبعی ندارد؛ اوست که در خانه مهاجرین و انصار را می‌زند، اوست که خطبه ایراد می‌کند؛ اوست که در کوچه تا پای جان با اراذل و اوباش درگیر می‌شود و در نهایت اوست که به شهادت می‌رسد. نقش او نقش اصلی است. اما شاید اوج بروز و ظهور یک زن در یک نهضت، فعالیت زینب کبری سلام‌الله علیها در کربلا، کوفه و شام است. حجم مصیبتی که در آن ظهر خونین بر دختر حیدر کرار وارد آمد، چنان زیاد بود که نفس زنده ماندن ایشان یک جهاد به تمام معنا به نظر می‌رسد. حضرت پس از کربلا، یک سال بیشتر این دنیا را تاب نیاورد و به شهدای کربلا پیوست. اما در این یک سال حضرت زینب به کربلا که علی‌الظاهر یک جنگ بود، پیوست فرهنگی ضمیمه کرد. حضرت با رفتاری سنجیده، کلامی نافذ و قدرتمند و صبری بی‌مانند، باعث شد تبعات حیثیتی و عبرت‌های معرفتی و فرهنگی کربلا، دامان دستگاه حاکمه و مردم کوفه و شام را بگیرد. امویان را بی‌حیثیت ساخت، کوفیان را مذمت کرد و شامیان را روشن ساخت. او را ام‌المصائب می‌خوانند؛ یعنی از حجم تحمل مصیبت، گویی که مادر مصیبت‌هاست. او اما از جهتی دیگر، برای مصیبت‌هایی که در کربلا رخ داد، مادری کرد. زیبایی آن‌ها را با چشم بصیر خویش دید و آن فتح خون را روایت کرد. او هاجروار چشمه‌های زمزم اشک بر سیدالشهدا را جاری ساخت. او آسیه‌وار ظلم فرعون زمان را تحمل کرد، او مریم‌وار مسیح روضه‌ها و قصه‌های کربلا را از دل آن صحرا بیرون کشید. خدیجه‌وار فرزندانش را فدای حسین ساخت و فاطمه‌وار در دفاع از امامش خطبه خواند.