افزایش قیمت طلای سیاه در راه است؟
بازگشت و افزایش تقاضای چین در بازار نفت ، این نوید را به تولیدکنندگان طلای سیاه میدهد که عملکرد اژدهای اقتصادی دنیا، قیمت نفت را بالا خواهد برد. در این میان فرصتی برای ایران ایجاد میشود .
قیمت نفت در معاملات روز گذشته با امید به بهبود تقاضا در بزرگترین واردکننده نفت جهان، یک دلار و ۳۱ سنت افزایش یافت و به ۸۷٫۲۳ دلار رسید. در سال ۲۰۲۲ رشد اقتصادی چین بهشدت کند شد و به ۳ درصد رسید و از هدف ۵٫۵ درصد دولت این کشور بازماند . این دومین عملکرد بد چین از سال ۱۹۷۶ بود که بسیاری دلیل آن رامحدودیتهای کرونایی در این کشور میدانند. اما اینک که این محدودیتها کاهش یافته است تحلیلگران معتقدند که چین در سال ۲۰۲۳ رشد ۴٫۹ درصدی را تجربه خواهد کرد و این امر همراه با افزایش تقاضا برای فروش نفت و درنتیجه افزایش آن خواهد بود . آژانس بینالمللی انرژی (IEA) نیز ، لغو محدودیتهای کرونایی در چین، را موجب تقاضای جهانی نفت در سال جاری دانست، اما این احتمال را داد که سقف قیمتی برای نفت روسیه میتواند سبب کاهش عرضه شود. نعیم اسلم، تحلیلگر شرکت کارگزاری آواترید نیز دراینباره گفت: بسیاری از معاملهگران بر این باورند که بهاحتمالزیاد، شاهد تقاضای بالاتری از سوی چین خواهیم بود که به لغو سیاستهای کووید خود ادامه میدهد. پیشگوییهای اوپک نیز از افزایش تقاضا در سال جاری، افزایش ۵۱۰ هزار بشکه در روز است . کارشناسان تأکید دارند بهرغم اینکه تضمینی برای ورود سریع چین به بازار نفت وجود ندارد، اما در صورت عادی شدن شرایط، این کشور حداقل تقاضای چهار میلیون بشکهای در روز را به بازار تزریق میکند. اتفاقی که میتواند نقطه آغاز عبور قیمت نفت از ۱۰۰ دلار باشد.
علاوه بر تقاضای چین عامل دیگر تقویت قیمت نفت، احتمال کاهش ۱٫۸ میلیون بشکهای ذخایر نفت آمریکا در هفته منتهی به ۱۳ ژانویه عنوانشده است. همچنین عامل دیگری که از روند افزایشی قیمت نفت پشتیبانی میکند امیدواری به افزایش اندک نرخ بهره از سوی بانک مرکزی آمریکا بود که از بهبود دورنمای اقتصادی ایالاتمتحده و افزایش تقاضا خبر میدهد . ادوارد مویا، تحلیلگر ارشد شرکت OANDA اظهار کرد: دو اقتصاد بزرگ جهان به نفت بیشتری نیاز دارند. بازار نفت به دلیل نگرانی از رکود جهانی، نزولی شده است اما همچنان سیگنالهایی نشان میدهد که ممکن است برای مدت طولانیتر، دچار محدودیت عرضه بماند. آمار رسمی نشان داد ذخایر نفت آمریکا در هفته منتهی به ۱۳ ژانویه، به میزان ۴/۸ میلیون بشکه افزایش پیدا کرده و به حدود ۴۴۸ میلیون بشکه رسیده که بالاترین میزان از ژوئن سال ۲۰۲۱ است. اندی لیپو، رئیس شرکت لیپو اویل آسوشیتس در هیوستون گفت: توقف فروش نفت از ذخایر استراتژیک آمریکا، کمک کرد تأثیر منفی این گزارش معکوس شده و قیمتهای نفت بالاتر بروند. جیم ریتربوش از شرکت مشاوره ریتربوش و همکاران گفت: اعمال سقف قیمت روی نفت روسیه که در بازار جهانی انعکاس پیدا کرده، هم به تقویت قیمتهای نفت کمک کرده است. تحریمها و سقف قیمت روی نفت روسیه، بهتدریج روی قیمتها تأثیر میگذارند و به عامل مثبتتری نسبت به ماه گذشته که محمولههای نفت روسیه توسط بازار جهانی جذب شدند، تبدیل میشود.
تکاپوی عربستان
بر اساس گزارش رویترز، روسیه، در سال ۲۰۲۲ به دومین صادرکننده بزرگ نفت به چین تبدیل شد این درحالی است که مقام نخست، به عربستان سعودی تعلق گرفت.
واردات نفت چین از روسیه در سال ۲۰۲۲، نسبت به سال پیش از آن، به میزان هشت درصد افزایش یافت و به ۸۶/۲۵میلیون تن معادل ۱/۷۲ میلیون بشکه در روز رسید.
نفت روسیه در پی تحریمهای غربی که بر سر حمله مسکو به اوکراین وضع شدند، با تخفیف بسیار بالایی نسبت به قیمت پایه بازار جهانی عرضه میشود.
چین حاضر نشده است حمله روسیه به اوکراین را محکوم کند و به تحریمهایی که کشورهای غربی از پنجم دسامبر علیه صادرات نفت دریابرد روسیه به اجرا گذاشتهاند اعتنایی نکرده است.
این کشور در دسامبر، ۶/۴۷میلیون تن معادل ۱/۲۵میلیون بشکه در روز نفت از روسیه خریداری کرد که با واردات ۱/۷میلیون بشکه در روز در مدت مشابه سال ۲۰۲۱، قابل مقایسه است.
در همین حال وزیر دارایی عربستان از آمادگی این کشور برای فروش نفت به ارزی غیر از دلار حتی بیت کوین و طلا خبر داد تا در این رقابت تجاری از دیگران بازنماند.
محمد الجدعان، وزیر دارایی عربستان، طی سخنانی در حاشیه نشست مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس گفت که این کشور آماده مذاکره برای فروش نفت به دیگر ارزها بهغیراز دلار است. درصورتیکه سعودیها اقدام به چنین کاری در مبادلات نفتی خود کنند و از دیگر ارزها بهغیراز دلار استفاده کنند سلطه دلار در بازار جهانی نفت با خطر جدی مواجه خواهد شد.جدعان طی مصاحبهای گفت ما هیچ مشکلی برای گفتوگو درباره معامله به دلار، یورو یا حتی ریال سعودی نداریم. من فکر نمیکنم که ما هیچ گفتوگویی را که به بهبود تجارت در جهان منجر شود رد کنیم یا پس بزنیم.
دهها سال است که ارزش ریال عربستان به دلار وابسته شده و در سال ۱۹۷۰ تاکنون این صادرات نفت عربستان بوده که از نظام معاملات نفتی به دلار و قیمتگذاری نفت به ارز آمریکا حمایت کرده است. طی سالهای گذشته اما عربستان نسبت به توسعه همکاریهای استراتژیک چین بهعنوان بزرگترین واردکننده نفت جهان ابراز تمایل کرده است.
ماه گذشته چین و عربستان توافق کردند تا تجارت نفت خام خود را گسترش دهند. چین به دنبال آن است که پول نفت وارداتی از عربستان را به یوآن بپردازد.
شیجینگ پینگ، رئیسجمهور چین، در سفر ماه گذشته خود به ریاض تلاش کرد تا موضوع استفاده از یوآن در خرید نفت از عربستان را فعال کند. وی همچنین از عربستان و دیگر کشورهای شورای همکاری خلیجفارس خواست تا از بورس نفت و گاز شانگهای استفاده کرده و معاملات نفتی خود را به یوآن انجام دهند.
ایران و فروش نفت
چین، بزرگترین مشتری نفت ایران است. طبق آمار شرکت ورتکسا، واردات نفت چین از ایران در دسامبر، به رکورد ۲/۱ میلیون بشکه در روز رسید که نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۱، رشد ۱۳۰ درصدی داشته است. گفته میشود مالزی کشور جنوب آسیا، محل مبادله محمولههای نفت کشورهای تحت تحریم است.
واردات نفت خام چین از مالزی در آخرین ماه سال گذشته میلادی افزایشیافته و به رکورد ۳/۱ میلیون بشکه در روز رسیده است. بدینترتیب مالزی که تولید روزانه نفت آن ۳ برابر کمتر از بزرگترین عرضهکنندگان نفت خام به چین است، پس از عربستان و روسیه قرار میگیرد.
بسیاری عقیده دارند بیشتر این نفت متعلق به ایران و ونزوئلاست.
شروع قوی ایران در سال ۲۰۲۳
خبرگزاری رویترز با اشاره به آمارهای منابع غربی اینگونه تحلیل کرده است که صادرات نفت ایران در دو ماه آخر سال ۲۰۲۲، با وجود تحریمهای آمریکا، به رکورد بالای جدیدی صعود کرد و ایران شروعی قوی در ابتدای سال ۲۰۲۳ داشته است.
نگاهی به روند صادرات نفت ایران نشان میدهد که صادرات نفت پس از خروج دونالد ترامپ، رئیسجمهور وقت آمریکا، از توافق هستهای در سال ۲۰۱۸ و وضع مجدد تحریمها، سیری نزولی را دنبال میکرد؛ اما پس از آغاز ریاست جمهوری جو بایدن که به دنبال احیای توافق هستهای بود، صادرات نفت ایران افزایش پیدا کرد و طبق برخی برآوردها، به بالاترین میزان از
سال ۲۰۱۹ رسید. رشد صادرات ایران با وجود موانعی مانند بنبست مذاکرات هستهای و رقابت از سوی نفت ارزان روسیه، حاصل شده است.
سارا وخشوری، رئیس شرکت «اس وی بی اینترنشنال» دراینباره گفت: صادرات نفت ایران از ابتدای ژانویه تاکنون، بالاتر از ماههای پیش بوده است اما تقاضای کمتر از سوی چین و صادرات روسیه به چین، چالش عمده برای صادرات ایران محسوب میشود .
بااینحال لایحه بودجه سال آینده بر پایه برآورد صادرات روزانه ۴/۱ میلیون بشکه نفت تدوین شده است و به نظر میرسد که ایران نسبت به فروش نفت خود اطمینان بیشتری یافته است
تحلیلهای بدبینانهای هم وجود دارد و عدهای بر این باورند در روزهایی که طلای سیاه در اوج قرار میگیرد دولت ایران صرفاباید نظارهگر بازار بماند.بر اساس این تحلیلها بیاعتنایی دولت به احیای برجام و تداوم تحریمهای نفتی درنهایت با فرض رکوردشکنی قیمت نفت موجب میشود که حداقل سود هم به جیب ایران نرود.
فروش نفت به چین خوب است یا بد؟
در این میان تحلیلهای مختلفی نسبت به فروش نفت ایران به چین وجود دارد و برخی بر این باورند که چین نفت ایران را به قیمت واقعی نمیخرد و فروش نفت به چین صلاح نیست .
این گروه تأکید دارند چین ۳۰ میلیارد دلار به ایران بدهکار است و اژدهای زرد ۲ سال است که پول نفت ایران را نداده است.
با احتساب بدهی نفتی چین و هند، رویهمرفته ایران ۳۶ میلیارد دلار از دو کشوری که تنها یکسوم نفت ایران را میخرند طلب دارد و هنوز مشخص نیست که آیا ایران بهجز این برای صادرات دوسوم دیگر پولی گرفته یا خیر؟
این گروه ضمن مخالفت معامله پایاپای کالا به کالا استفاده کنند در این مورد تأکید دارند پذیرش این امر به معنای یعنی صادرات بیشتر این دو کشور به ایران و رونق اقتصادی برای آنها و فلج شدن اقتصاد و صنعت ایران است.
از سوی دیگر به عقیده این گروه ، تسویه از طریق یوآن و روپیه بهجای دلار است نیز سود چندانی برای تهران ندارد چراکه ارزش واحد پولی این دو کشور از دلار کمتر است. اگر از هند که حجم وارداتش به ایران چشمگیر نیست، بگذریم در حال حاضر ارزش مبادلات تجاری ایران- چین رقمی معادل ۲۹ میلیارد دلار در سال است که ۲۰میلیارد دلار آن به نفت اختصاص دارد.
اگر مقرر شود بهجای این بدهی که رقم کمی هم نیست کالاهای بیکیفیت چینی وارد بازار ایران شود آنهم در شرایطی که کالاهای چینی از مواد غذایی و پوشاک گرفته تا قطعات و تجهیزات صنایع بازارهای ایران را فراگرفته و موجبات ورشکستگی بسیاری از صنعتگران کشور را فراهم کرده، نگرانکننده است.
بااینحال حسین ملائک ، سفیر اسبق ایران در چین تصریح کرد: بنیان روابط ایران و چین در حوزه اقتصاد بر اساس ناهماهنگی با جهان برای شرایط اضطراری قرار داشته و دارد، یعنی دسترسی چین به انرژی و فرآوردههای نفتی از کشوری که ماهیتا با نظام سلطه جهانی هماهنگ نیست و میتواند در شرایط اضطرار بهعنوان یاور برای چین محسوب شود و در مقابل ایران هم میتواند بسیاری از صنایع و نیازهای خود را بدون ملاحظه سیاسی از آنجا وارد کند. «سند ۲۵ ساله »هم مجموعه پتانسیلها در روابط دو کشور بود که این پتانسیلها در گذشته، اکنون و برای آینده قابل پیشبینی است و هرکدام میتواند در صورت وجود منابع مادی در طرف ایرانی تبدیل به یک قرارداد شود.
اما باید در نظر داشت که چین بهمانند هر کشور دیگری استاندارهای توسعه اقتصادی خود را دنبال میکند و البته توانسته است به جواب خوبی برسد . این کشور توانسته ظرف چهل سال به دومین قدرت اقتصادی جهان تبدیل شود و فضاپیما به مریخ بفرستد .
اما چین تضمین نداده تا ایران را توسعه بخشد ، اجرا نشدن برنامههای توسعه و اهداف اقتصادی که اسناد بالادستی و تصمیمگیریهای غلط در این حوزه موجب شده با تمام امکانات موجود نتوانیم به توسعه مدنظر در کشور دستیابیم .
در مورد فروش نفت نیز ماجرا به همین شکل است ، باید دانست در جهان امروز حتی در شرایطی که ما تحریمها نیز وجود نداشته باشد ، همچنان چین اصلیترین طرف تجاری ما خواهد بود.
چین اصلیترین طرف تجاری با بیش از ۱۲۰ کشور جهان است که ایران هم یکی از آنهاست. در تحریم یا بدون تحریم این گزاره واقعی است. چین، اقتصاد و تکنولوژی پیش رفته دارد و لاجرم یکی از منابع تأمین اقلام صنعتی و مصرفی در جهان است . بحث چین خوب است یا چین بد است شاید به دلایلی در ایران خیلی جلوه داشته باشد اما سیاستگذاریهای فروش اصلیترین ثروت کشور و تبدیل آن به برنامههای بنیانهای اقتصادی به برنامهریزیهای کلان مسئولان کشور بازمیگردد .
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.