مشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی گفت: رصد داده‌های کارتخوان‌های هوشمند در نانوایی‌ها نشان می‌دهد روزانه ۵ هزار تن آرد یعنی چیزی حدود ۵۰ میلیون قرص نان لواش در نانوایی‌ها گم می‌شود.
محمد جلال اظهار کرد: با معادل سازی حجم آرد توزیع شده طی یک روز در نانوایی‌ها و مقدار نان تولید شده، مشخص شد حدود ۵ هزار تن آرد در این بین گم شده است.
مشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی گفت: با این حساب، با محاسبه ۱۰۰ گرم آرد برای تولید یک قرص نان لواش، حدود ۵۰ میلیون نان لواش در یک روز ناپدید می‌شود!
در اقتصاد ایران شاید اخباری مبنی بر ناپدیدشدن پول‌های میلیاردی پیش از این هم اتفاق افتاده باشد، اما گم‌شدن نان، آن هم به تعداد ۵۰ میلیون قرص در روز خبری جدید به حساب می‌آید.
در حالی روزانه بیش از ۵۰ میلیون نان ناپدید می‌شود که این روزها صف نانوایی‌ها در اغلب شهرهای کشور شلوغ شده و بسیاری از مردم ساعت‌ها در این صف در انتظار خرید نان هستند.
 این وضعیت در استان‌هایی همچون سیستان و بلوچستان شدیدتر است؛ طوری که خرید نان در این استان سهمیه‌بندی شده و به گفته مردم محلی هر نفر تنها امکان خرید پنج عدد نان را دارد.
ماعیل حسین‌زهی، نماینده مردم خاش در مجلس، در تذکری به سران سه قوه پرسید که آیا می‌دانید در سیستان و بلوچستان چه می‌گذرد؟ او عنوان کرد که مردم این استان در صف نانوایی‌ها حدود سه ساعت می‌ایستند تا شاید به آن‌ها نان برسد. با سیاست‌هایی که دولت در اقتصاد به اجرا گذاشته حتی نان را از سفره برخی از شهروندان حذف کرده است.
مردم می پرسند با وجود این سیستم هوشمند برای چه باید این همه اختلاف در آمار از بودجه بیت المال وجود داشته باشد.
   طرحی که از ابتدا شکست خورده بود 
حال با توجه به شرایط کنونی و رانتی که در توزیع نان و آرد به وجود آمده بعید نیست که مشکلات استان‌های کمتر برخوردار تا پایتخت هم کشانده شود و مردم ساعت‌ها در انتظار تهیه نان در صف‌های طولانی بایستند. اتفاقی که نشان از شکست یک طرح دارد.
سید‌احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد، شهریور ماه امسال گفته بود وزارت اقتصاد اکنون می‌داند چه کسی از کجا نان خریده است. اما اخباری که هر روز از گوشه و کنار کشور به گوش می‌رسد، حاکی از ناکامی طرح هوشمندسازی یارانه نان وزارت اقتصاد است، اما این وزارتخانه زیر بار این موضوع نمی‌رود.
به‌رغم اینکه مسئولان وزارت اقتصاد از خرید نان برای تأمین خوراک دام صحبت به میان می‌آورند، اما شهروندان سیستان و بلوچستان این موضوع را با جدیت رد می‌کنند و تأکید دارند که حتی برخی روزها نانی برای سفره خانواده خود ندارند.
 پس از اجرای طرح هوشمندسازی یارانه‌ها، در راستای پیشگیری از قاچاق آرد و نان و توزیع عادلانه، نانوایی‌های سراسر کشور به دستگاه کارتخوان مجهز شدند.
هدف این طرح تولید و توزیع عادلانه آرد و نان بود که بر اساس آن قرار شد تعداد فروش نان و ساعات فعالیت نانوایی‌ها مشخص شود و به ازای آن مابه‌التفاوت یارانه‌ها و مبلغ واقعی را به‌ نانواها بپردازند.
مشکلات این طرح از همان روزهای ابتدایی اجرای هوشمندسازی آغاز شد. در ابتدا بسیاری از شهروندان که نحوه کار با این دستگاه‌ها را نمی‌دانستند نانوایی‌ها را ناچار کرده بود که یک نیرو بالای سر این دستگاه برای انجام تراکنش قرار دهند. اما همه ماجرا به اینجا ختم نمی‌شد، چرا که بسیاری از نانوایی‌ها از اختلال پی‌درپی این دستگاه‌ها شکایت داشتند و نحوه خدمات‌رسانی آن را بسیار کُند عنوان می‌کردند.
کارشناسان از ابتدای اجرای این طرح بر آن عقیده بودند که دولت باید یارانه نان را از ابتدای زنجیره، به انتهای زنجیره یعنی مصرف‌کننده منتقل کند، اما دولت معتقد است که نان مسئله‌ای ملی است و قیمت آن نباید برای مردم تغییر پیدا کند.
این درحالی است که این سؤال مطرح می شود یارانه نقدی چه توفیری با یارانه آرد نانوایان دارد؟ اگر قرار بر حمایت از مصرف‌کننده است، یارانه نقدی نان پرداخت شود تا رانت، فساد و… نیز ایجاد نشود. این یارانه در نهایت سبب‌شده تا شاهد گم‌شدن آرد به میزان پخت۵۰میلیون عدد نان لواش باشیم. علاوه‌بر این، طرح ایرادات دیگری دارد که از ناکامی پروژه و احتمالا لزوم جایگزینی پروژه‌ای دیگر خبر می‌دهد.
  بازهم ارز ترجیحی 
زمانی که موضوع حذف ارز ترجیحی مطرح شد دولت به مردم قول داد تا قیمت نان برای مصرف‌کننده ثابت بماند و طرح هوشمند سازی یارانه نان را راهکاری در این زمینه عنوان کرد. در فاز اول، تصمیم بر آن شد که نانوا آرد را با قیمت قبل تهیه کند، ولی قیمت نان هم تغییری نکند و دولت مکلف شد تا مابه‌التفاوت هزینه تولید و هزینه نان را به نانوایان بپردازد.
 در فاز دوم نیز که هنوز اجرایی نشده، قرار است قیمت آرد هم آزاد شود؛ اما قیمت نان تغییری نداشته باشد و دولت مابه التفاوت قیمت نان و آرد را به نانوا پرداخت کند.
اما از همان زمان منتقدان طرح بر این باور بودند که ممکن است حتی در صورتی‌که منافع نانوا تأمین هم شود، نانوا بخواهد کم‌فروشی کند و از وزن چانه کم کند؛ اما وزارت اقتصاد گفت: ما این موضوع را رصد خواهیم کرد. اقتصاددانان عنوان کردند: اگر وزن چانه را هم رصد کنید، کیفیت نان که قابل‌رصد نیست. تا کجای زنجیره را می‌توان کنترل کرد؟ اما دولت این موضوع را نپذیرفت و بر اجرای طرح اصرار داشت. اما کنترل‌های این‌چنینی هزینه‌های زیادی را برای دولت به‌دنبال خواهد داشت، از جمله هزینه‌های بازرسی. آیا دولت این همه نیرو برای کنترل بازار در اختیار دارد؟ اگر داشت آیا چنین وضعیتی به وجود می آمد ؟
  نان های گم شده کجا می رود 
پیشتر برخی رسانه‌ها در ماه اردیبهشت و همزمان با افزایش قیمت ناگهانی نان از قاچاق سه میلیون تن آرد از کشور خبر داده بودند. گرچه برخی مقامات از جمله فرمانده مرزبانی انتظامی و رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی آردسازان این موضوع را رد کرده بودند، با این حال موضوع «گم‌ شدن آرد» به ویژه به دلیل قاچاق گهگاه خبرساز می‌شود. نکته جالب در مورد نان، دستگیری چند نانوای متخلف در این حوزه است. به‌نظر می‌رسد با تداوم این روند، پس از سلطان سکه و
 ارز و…، سلطان آرد را هم در کشور شاهد باشیم. همه این سلاطین نیز همواره از پس سیاست‌هایی برآمدند که دولت آنها را اتخاذ و کارشناسان از همان ابتدا به آن انتقاد داشتند.
خاندوزی در اوایل شهریور و در انتقاداتی که نسبت به طرح نان مطرح می‌شد، گفته بود: «می خواهیم از طریق سامانه نان و آرد انحراف را به حداقل برسانیم، بعد اگر قرار بود قیمت افزایش پیدا کند بگوییم از همه ابزار‌های دیگر استفاده کردیم، در گذشته نزدیک به ۳۰‌درصد میزان توزیع آردی که در کشور صورت می‌گرفت به‌دست مشتری نمی‌رسید و الحمدلله در همین دو سه ماه که این طرح پیاده شده بدون فشار به مردم این حجم را شناسایی کردیم، و امروز می‌توانیم بگوییم که چه فردی با کارت ملی از کدام نانوایی نان خریده»، اما در واقع نانی خریده نشده و تنها آرد را برده است.
محمد جلال نیز ادعای دیگری را مطرح کرده و در این باره گفت : این مقدار نان صرف خوراک دام و طیور، مصرف واحدهای صنفی و صنعتی در حوزه گندم و بخشی هم قاچاق می‌شود.
  راهکارهایی 
ظریفی در داستانی در باره اهمیت نان نوشت : یک بار تو کودکیم در مسیر نانوایی پول گم کردم و وقتی به منزل برگشتم پدرم گفت آن پولی که گم کردی پول نان یک خانه بود و امروز چون نان نداریم پس گرسنگی خواهیم داشت تا یاد بگیری که بیشتر حواست به پولت باشد. آنجا بود که فهمیدم پول نان یک خانه چقدر در روند زندگی آن خانواده مؤثر است و این پول با چه زحمتی به دست می‌آید و نبودنش چه دردی است. 
حالا باید گفت آیا دولت نمی داند که غم نان برای خانه ای به بزرگی یک کشور چقدر است؟ بنابراین  در این مدت آیا به جز اجرای فاز دوم هوشمند سازی یارانه نان به موضوع دیگری هم فکر کرده است؟ این راه قرار است به کجا برسد؟
 دست اندرکاران می گویند طرح دیگری  که در این زمینه مطرح می‌شود عرضه آرد دولتی به نانوایی‌ها و قطع سهمیه تولیدی‌های صنعتی است.
 امری که باعث ایجاد دو نرخ متفاوت در بازار و با اختلاف چشمگیر است.
اما کارشناسان تأکید دارند که بعید نیست که با چنین سیاستی مقداری از آرد دولتی با نرخ‌های کمی پایین‌تر از نرخ آزاد سر از کارخانه‌های بیسکوئیت‌سازی، ماکارونی و … درآورند. وگرنه دلیل منطقی دیگری برای گم‌شدن ۵۰ میلیون قرص نان در روز نمی‌توان یافت.‌
در همین حال چندی پیش نیز تیم اقتصادی دولت با آگاهی از شرایط حاکم بر حوزه نان طرح تازه ای را مطرح کرد و در  خرداد ماه گذشته وزیر جهاد کشاورزی از بررسی عرضه نان به شکل کیلویی در شورای آرد و نان خبر داده است.
   مبارزه با فساد کجاست 
یکی از مواردی که ابراهیم رئیسی رئیس دولت سیزدهم خود به آن اشاره داشت خواسته قاطع مردم در مورد مقابله با فساد بود. در این میان موضوع گم شدن نان درحالی مطرح می شود که مشاور وزیر اقتصاد تأکید کرده است که  در حال حاضر حدود ۹۸ درصد نانوایی‌های کشور تحت پوشش سامانه توزیع هوشمند آرد و نان قرار گرفته و فقط یک تا دو درصد از نانوایی‌ها به دلیل مشکلات فنی و حقوقی، امکان نصب کارتخوان هوشمند نان نداشته‌اند که آن هم به زودی رفع می‌شود. 
از سوی دیگر باید پرسید آیا وقتی نان خوردن مردم شمرده می‌شود، وزن آن هم کشیده می‌شود ؟
بررسی ها نشان می دهد هم اکنون در بسیاری از واحدهای نانوایی وزن نان با کاهش چشمگیری مواجه شده ودر حالی‌که قیمت نان تغییری نکرده و حتی با بهانه های مختلف گرانتر از نرخ مصوب فروخته می شود، خب در این صورت  آرد ذخیره شده از این طریق به بازار آزاد فروخته می شود. موضوعی که بازهم شکست سیاست‌های دولت در این حوزه را به نمایش می گذارد.
سؤالی که افکار عمومی از دولت می پرسند این است که وزن و تعداد نان را که شمردید کیفیت چه؟ آیا کیفیت نان هم  رصد می شود؟ اگر برای افزایش وزن چیزی جز آرد به نان اضافه شد و کیفیت آن کاهش یافت چه برنامه ای خواهید داشت ؟ و این رصد تا کجا ادامه دارد؟
باید در نظر داشت که وزارت اقتصاد پیشتر سرانه مصرف نان کشور را حدود ۳۲۰ گرم نان اعلام کرده بود با این حال بر اساس برخی گزارش‌ها این سرانه به‌ویژه در ماه‌های گذشته به دلیل افزایش بهای مواد غذایی و عدم توانایی بسیاری از خانوارهای ایرانی برای تأمین برخی اقلام خوراکی مانند گوشت و برنج افزایش یافته است.
مسئله امنیت غذایی آنقدر مهم است که هر کودکی در دروس اول ابتدایی با واژه بابا نان داد آشنا می شود . بنابراین این موضوع که می تواند تأثیر در امنیت کل کشور داشته باشد مسئله ای نیست که  بتوان آن را بازیچه قرار داد و در مورد آن آزمون و خطا کرد . 
 نانوایان و کارشناسان، ماه‌هاست که در مورد ناکامی این طرح در حوزه نان می‌گویند. اما سؤال این است که چرا دولت به علم اقتصاد اعتماد نکرده و تلاش دارد تا سیاست‌های اینچنینی را تکرار کند؟ مسئله جالب‌تر، تداوم این سیاست‌ها با وجود محرز‌ شدن شکست آن است.
نباید فراموش کنیم در این صورت اعتماد مردم به دولت نیز  جای خود را به شک و تردید خواهد داد مسئله ای که از غم نان بزرگتر است.