گروه اجتماعی
آلودگی هوا مربوط به حالا نمی‌شود. از اوایل دهه ۵۰ خورشیدی تاکنون، آلودگی گریبان پایتخت را رها نکرده و گسترش شهرنشینی و افزایش جمعیت نیز مزید بر علت بوده است. ازاین‌رو، برای بهبود کیفیت هوا «قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا» با ۳۶ ماده در سال ۱۳۷۴ به تصویب رسید. اما هیچ‌گاه این قانون به شکل درستی اجرایی نشد. پس‌ازآن قانون هوای پاک، در سال ۱۳۹۶ به تصویب رسید و مفاد قانونی آن در صورت عدم اهمال و کم‌کاری دستگاه‌ها می‌تواند باعث بهبود کیفیت هوا شود. طبق ماده ۱۸ این قانون «وزارت نفت مکلف بود تا پایان سال ۱۴۰۰ انواع سوخت‌های کشور را بر اساس استاندارد ملی تولید و توزیع نماید، همچنین بر اساس تبصره ماده ۳ آیین‌نامه فنی همین قانون سازمان استاندارد مکلف بوده که استاندارد سوخت را تدوین و مراحل اجرایی شدن آن را از طریق شورای عالی استاندارد پیگیری کند. همچنین سازمان استاندارد مکلف بوده استاندارد سوخت‌ها را تدوین و پیگیری کند». مهدی پیرهادی  با اشاره به این موارد، ارائه گزارشی از کیفیت سوخت توسط سازمان‌ استاندارد را ضروری خوانده و اعلام کرده است: نامه‌ای به ریاست سازمان ملی استاندارد ارسال و از ایشان خواستم، گزارشی از نگرانی‌ها درباره کیفیت سوخت وسائط نقلیه و سایر منابع ازجمله سوخت نیروگاه‌ها و مخصوصا غلظت دی‌اکسید گوگرد ارائه کنند. 
 مصرف مازوت بی‌کیفیت با میزان گوگرد بالا
مسئولان ذی‌ربط روزها و هفته‌هاست که استفاده از سوخت مازوت را تکذیب می‌کنند، بااین‌حال شواهد بر این مسئله صحه می‌گذارد. مازوت یا نفت کوره، ارزان‌ترین سوخت است که به دلیل کیفیت بسیار پایین آن حتی مشتری مناسبی هم برایش پیدا نمی‌شود و سام خسروی‌فرد، متخصص و تحلیلگر محیط‌زیست تشریح کرده، «با توجه به شرایط اقتصادی کشور، احتمالا چاره‌ای جز مصرف همین سوخت بی‌کیفیت نیست. شاید مصرف مازوت در صنایع (مثل کارخانه سیمان تهران) و پالایشگاه‌ها به‌تنهایی مانعی نداشته باشد، اما مصرف مازوت بی‌کیفیت با میزان گوگرد بالا و نیز نبود سامانه‌های کنترل آلودگی در نیروگاه‌ها و صنایع، خلاف قوانین موجود است. بر اساس ماده ۱۳ قانون هوای پاک، «تمامی مراکز صنعتی، تولیدی، عملیات معدنی، خدماتی، عمومی و کارگاهی اعم از دولتی و غیردولتی موظف‌اند از سوخت استاندارد مصوب، استفاده کنند.» سال‌ها است به بهانه‌های مختلف و نبود بودجه، حتی در تابستان‌ها نیز سوزاندن مازوت غیراستاندارد ادامه دارد و صنایع نیز هیچ‌گاه به تکلیف خود مبنی بر نصب فیلترهای مختلف عمل‌ نکرده‌اند.»در همین حال، زهره عبادتی،معاون نظارت و پایش حفاظت محیط‌زیست استان تهران این واقعیت را پذیرفته که سوخت توزیع‌شده در کل کشور استاندارد نیست و احتمال سوزاندن سوخت غیراستاندارد توسط خودروها وجود دارد. بدین‌جهت آلایندگی آن‌ها در شرایط وارونگی دما می‌تواند به افزایش دی‌اکسیدگوگرد نیز کمک کند.
بی‌تردید مصرف مازوت و سوخت غیراستاندارد تنها عامل آلودگی هوا نیست، اما می‌تواند به خطرناک‌تر شدن آن برای سلامتی شهروندان منجر شود. عوامل بزرگ و کوچک آلودگی هوا همچون کوهی روی‌هم تلنبار شده است. سام خسروی فرد،تحلیلگر محیط‌زیست در این رابطه می‌گوید: تولید روزافزون خودروهای غیراستاندارد، غیررقابتی بودن بازار خودرو، تولید و مصرف سوخت غیراستاندارد، بی‌توجهی به نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی، رعایت نکردن استاندارد خروجی دودکش‌ها، نصب نکردن دستگاه‌های کنترل آلودگی دودکش‌ها و از همه مهم‌تر اجرا نکردن قوانین؛ آلودگی هوا را به مسئله‌ای حل نشدنی در ایران تبدیل کرده، حال اینکه چندین و چند کشور درحال‌توسعه با شرایط کم‌وبیش مشابه ایران توانسته‌اند آن را حل کنند. به‌عنوان‌مثال بوگوتا، پایتخت کلمبیا، با هشت میلیون جمعیت یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان شناخته می‌شد. شهرداری بوگوتا با اعمال قوانین سختگیرانه، نو کردن ناوگان حمل‌ونقل عمومی و ایجاد مسیرها و تسهیلاتی برای دوچرخه‌سواری، قدم‌های مؤثری در راستای حل آلودگی هوا برداشت. سازمان ملل در سال ۱۹۹۲ اعلام کرد مکزیکوسیتی، پایتخت کشور مکزیک، آلوده‌ترین شهر جهان است، اما امروز وضعیت به‌کلی تغییر کرده است. حدود ۸۰ سال پیش در لس‌آنجلس و ۶۰ سال پیش در لندن نیز وضعیت آلودگی هوا نگران‌کننده بود، اما شرایط را به‌تدریج تغییر دادند، به‌طوری‌که حتی امروز باوجود جمعیت چندین برابر بیش از آن زمان، آلودگی هوا همچون آن سال‌های دور کشنده نیست، اما چرا در ایران مسئله حل نمی‌شود؟
مطابق نقطه‌نظر معاون نظارت و پایش حفاظت محیط‌زیست استان تهران برای حل این مسئله، مهم‌ترین راهکار کمک‌کننده ابتدا از رده خارج کردن خودروهای فرسوده است. سپس موضوع حائز اهمیت توسعه حمل‌ونقل پاک و عمومی است. 
 آلودگی سیاسی
این روزها سوای اقداماتی که باید انجام شود، موضوع آلودگی هوا وارد فاز سیاسی شده و در جلسه روز گذشته شورای شهر تهران، مهدی چمران با گلایه از این مسئله مطرح کرده است: در موضوع آلودگی هوا اینکه بگوییم مدیریت قبلی چه کرده و این شرایط تقصیر ما نیست، بچه‌بازی است؛ اما باید بگویم که به‌جای آلودگی هوا، آلودگی سیاسی گرفتیم. 
رئیس شورای شهر تهران در مورد رایگان یا نیم‌بها کردن کرایه حمل‌ونقل عمومی در راستای کاهش آلودگی هوا عنوان کرده: این مسئله زمانی محقق می‌شود که وسیله سوارشدن داشته باشیم. ما هرساله در تعیین نرخ کرایه وسایل حمل‌ونقل عمومی بلیت را خیلی گران نمی‌کنیم تا مردم بتوانند سوار اتوبوس و مترو شوند، درحالی‌که اتوبوس و واگن مترو به‌اندازه کافی نداریم و ۱۰ سال است که واگن مترو خریداری‌نشده است. درگذشته واگن‌های مترو به‌جای تعمیر رهاشده و از آن‌ها قطعه‌برداری کردند، حالا امروز همان‌ها طلبکار شدند و پیشنهاد دادند که شهردار را عوض کنیم و فکر می‌کنند که ما منتظر پیشنهاد حضرات هستیم که شهردار را عوض کنیم؛ اما حالا در مورد شهرهای دیگر چه می‌گویند؟ قزوین، اصفهان، قم و … هم هوا آلوده است که این ربطی به تهران ندارد.
احمد علوی،رئیس کمیته میراث فرهنگی شورای شهر تهران هم قصور را متوجه شهرداری نمی‌داند. او ورود قوه قضائیه به موضوع عدم کارآمدی و ترک فعل در آلودگی هوا را خواستار شده و گفته است: «اگر قرار باشد وارد شوند باید سؤال کنند که چرا روزی که مدیران قبلی، شهرداری را تحویل گرفتند بیش از ۵۰۰۰ اتوبوس در تهران فعال بود اما زمانی که مدیریت را تحویل دادند کمتر از ۲۰۰۰ اتوبوس فعال بود و چرا این اتوبوس‌ها را تعمیر نکردند و یا اتوبوس جدیدی نخریدند؟   چراکه در آن زمان می‌شد با یک میلیارد تومان اتوبوس خرید، اما امروز باید پنج میلیارد تومان هزینه کنیم. روزی که آقای قالیباف مترو را تحویل داد زیرساخت‌ها تکمیل‌شده بود و اعلام کردند که باید به سمت تکمیل تجهیزات و واگن بروند، این در حالی است که نه‌تنها هیچ واگنی اضافه نشد بلکه واگن‌ها فرسوده شده بود و این ترک فعل‌ها ضرر زیادی به جیب مردم وارد کرده است.»
طبق قانون هوای پاک، ۲۶ دستگاه‌   اجرایی ازجمله شهرداری‌ها، نیروی انتظامی، وزارت نیرو، وزارت کشور و سازمان حفاظت محیط‌زیست وظایف مشخص دارند. بااین‌حال دستگاه‌های اجرایی از خود سلب مسئولیت کرده و تقصیر آلودگی هوا را به گردن دیگری می‌اندازند. 
علیرضا زاکانی، شهردار تهران پیش‌تر در سخنانی با انکار تکلیف شهرداری در موضوع آلودگی هوا، مشکل را ناشی از «پاس‌کاری» دستگاه‌های اجرایی دانسته بود. 
طی روزهای اخیر، اعضای شورای شهر تهران، برای سران سه قوه نامه نوشتند و هشدار دادند که مردم تهران امسال تنها دو روز هوای پاک تنفس کردند و تعداد روزهای ناسالم به بیش از ۱۳۰ روز رسیده است. در این نامه به‌روشنی ذکرشده که اگر تمام دستگاه‌ها با یکدیگر هماهنگ نباشند، به بهبود وضعیت هوا امیدی نیست.