علی اعظمی
اگر سیدالشهدا علیه‌السلام فرمانده قیام و آزادی‌خواهی و انقلاب و نه گفتن به ظلم است؛ خواهرش فرمانده استقامت؛ تثبیت قیام و مقاومت است. نهضت حضرت سیدالشهدا قیامی بود که ضرباتی محکم به بنی‌امیه و مهم‌تر از آن، به دستگاه خلافت سلطنت‌آلود که تاریخی فراتر از عمر بنی‌امیه وارد ساخت. این ضربات، جنگ شناختی بنی‌امیه را خنثی می‌کرد و قیام اباعبدالله علیه‌السلام نیز انقلابی شناختی بود که ریشه‌های فکری و قلبی دستگاه خلافت را در ذهن مردم می‌میراند. هر انقلابی پس از به ثمر رسیدن؛ وارد فاز مقاومت می‌شود تا اهداف انقلاب محقق شود و زحمات انقلابیون، به یغما نرود. برای این کار باید با روحیه‌ به جهاد و مقاومت پرداخت و بحران‌ها را مدیریت کرد. در حقیقت همانگونه که تحقق انقلاب نیاز به صبر دارد، تثبیت انقلاب هم صبوری می‌خواهد. در داستان کربلا، انقلابی شکل گرفته بود و در بعد نظامی، به سختی شکست خورده بود. این شکست نظامی، نباید باعث شکست در ابعاد دیگر قیام و اهداف دیگر بزرگ‌ترین آزادی‌خواه تاریخ، حضرت اباعبدالله می‌شد. حضرت زینب سلام الله باید با سلاح پولادین و دژ مستحکم صبر خود، اولا شکست نظامی قیام (که شکستی ظاهری، زودگذر و مقدمه پیروزی‌های دیگر بود) را مهار می‌کرد و نمی‌گذاشت نهضت از هم بپاشد، ثانیا از فتوحات شناختی نهضت صیانت می‌کرد. این وجود برجسته و درک‌ناشدنی، توانست به هر دوی این اهداف دست پیدا کند. بازماندگان کربلا از هم نپاشیدند و بنی‌امیه و دستگاه سلطنت شام، مشروعیت خود را از دست دادند. 
حضرت زینب سلام‌الله‌علیها آینه تمام‌نمای صبر هستند. این صبر حضرت برگرفته از علم ایشان می‌باشد که از بیت وحی سرچشمه گرفته است.
صبر، نيازمند پشتوانه‌ای معرفتی است؛ یعنی انسان بايد حقيقت امور را بشناسد تا بتواند صبر كند و در این صورت صبر معنای واقعی خود را پیدا می‌کند؛ زیرا اگر انسان بداند كه در پس آنچه برايش اتفاق می‌‌افتد، چه حقيقت و حكمتی نهفته است،‌ آن‌گاه در برابر سختی‌ها صبر و شكيبايی می‌كند؛ چنان‌كه حضرت زينب سلام‌الله‌علیها با چنین علم و معرفتی توانست در مقابل آن همه مصیبت، صبری بی‌نظیر پیشه سازد؛ علم و معرفتی که بدون تعلیم معلم به ایشان عطا شده بود. ازاین‌رو امام سجاد علیه‌السلام ایشان را عالمه بدون معلم می‌خواند: «أنْتِ الْحَمْدُ للهِ عالِمَةٌ غَيْرُ مُعَلَّمَة وَ فَهِمَةٌ غَيرُ مُفَهِّمَة»؛ «شكر خدا، تو دانای بدون آموزگار هستی و بانوی فهيمی هستی كه فهماننده‌ای نداشته‌ای».
معنا و الگوی صبر حضرت
حضرت زینب سلام‌الله‌علیها به استقامت و صبر، معنا داد و این حقیقت برای همه ما به یادگار ماند که گشایش و فرج، وعده الهی برای صابران و شکیبایان است؛ زیرا خداوند متعال فرموده است: «إِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُم بِغَيْرِ حِسَابٍ»؛ «شكيبايان پاداش خود را بى‏‌حساب و به تمامه خواهند يافت».
صبر در الگوی رفتاری حضرت _که موجب تجلی عزتمندی، آزادگی، حیا، عفت و عظمت در رفتار ایشان در واقعه عاشورا شد_ نشئت گرفته از نیروی الهی و عبادت ایشان بود که از مادر بزرگوارشان حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها الگو گرفته بودند؛ مادری که بر اثر عبادت فراوان، پاهای مبارکش ورم می‌کرد و ما نمونه همین عشق به عبادت را در حضرت زینب سلام‌الله‌علیها نیز شاهدیم؛ چنان‌که امام سجاد علیه‌السلام در شرح حال عمه ارجمندشان در سفر اسارت می‌فرماید: «عمه‌ام زینب سلام‌الله‌علیها با تمام مصیبت‌هایی که بر ما وارد شده، بعد از کربلا تا شام، هیچ گاه نوافل خود را ترک نکرد».
پاداش اخروی صبر حضرت
امام صادق علیه‌السلام از رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل فرمود: «إذا نُشِرَتِ الدَّواوينُ ونُصِبَتِ المَوازينُ لم يُنْصَبْ لأهلِ البَلاءِ مِيزانٌ، ولَم يُنْشَرْ لَهُم دِيوانٌ، وتلا هذِه الآيةَ: إنَّما يُوَفّى الصّابِرونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسَابٍ»؛ «هنگامی که نامه‌های اعمال گشوده می‌شود و ترازوهای عدالت پروردگار نصب می‌گردد، برای کسانی که گرفتار بلاها [و حوادث سخت] شده‌اند، نه میزان سنجشی نصب می‌شود و نه نامه عملی گشوده خواهد شد. پس این آیه را تلاوت کردند: شكيبايان پاداش خود را بى‌‏حساب و به تمامه خواهند يافت».
ازاین‌رو بانویی که این حجم از مصیبت در زندگی را می‌بیند و از کودکی شاهد شهادت بستگان خود می‌باشد تا اینکه در واقعه عاشورا آن مصیبت بزرگ را تحمل می‌کند و صبر می‌نماید، بدون شک باید بدون حساب وارد بهشت شود و در مقام صابران قرار گیرد.
بانوی ایمان و عمل 
امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: «إنّما المؤمنُ بمنزِلَةِ كَفّةِ المِيزانِ: كُلّما زِيدَ في إيمانِهِ زِيدَ في بلائِهِ»؛ «همانا شخص مؤمن به منزله کفه ترازو است که هرچقدر ایمان او بیشتر شود، بلا و مصیبت او بیشتر می‌شود».
با تطبیق این روایت با مصیبت‌های زندگی حضرت زینب سلام‌الله‌علیها (که در سنین کودکی پیامبر را از دست دادند و با فاصله اندک مادر بزرگوارشان شهید شد، سپس پدر و پس از آن برادرشان امام حسن علیهم‌السلام و در نهایت در واقعه عاشورا بنی‌هاشم و… به شهادت رسیدند) به ایمان راسخ ایشان پی می‌بریم. ایمان حضرت به اندازه‌ای قوی بود که توانست یاد واقعه عاشورا را تا به امروز زنده نگه داشته، پیام آن را به جهانیان ابلاغ کند.
امیرالمومنین علیه‌السلام با مثالی زیبا این نوع تاثیرگذاری را چنین تبیین می‌فرماید: «أَلَا وَ إِنَّ الشَّجَرَةَ الْبَرِّيَّةَ أَصْلَبُ عُوداً وَ الرَّوَاتِعَ الْخَضِرَةَ أَرَقُّ جُلُوداً وَ النَّابِتَاتِ الْعِذْيَةَ أَقْوَى وَقُوداً وَ أَبْطَأُ خُمُوداً»؛ «آگاه باشید! درختان بیابانی چوبشان سخت‌تر و درختان کنار جویبار پوستشان نازک‌تر است. درختان بیابانی [که به وسیله باران سیراب می‌شوند] آتش چوبشان شعله‌ورتر و پردوام‌تر است».
در نتیجه وجود مقدس زینب کبری سلام‌الله‌علیها با قدرت تمام توانست در مقابل این همه مصیبت صبر نماید و موفق و سربلند از تمام بلاها بیرون بیاید، که به یقین باید ایشان را کوه صبر و بانوی مقاومت نامید.
    
تجلی مقام شکر
حجت الله آتش افروزمند :حضرت زینب سلام‌الله علیها به‌سان پدر و مادر گرامی‌شان، برترین الگو در تمام فضائل اخلاقی، به ویژه شکرگزاری برای مومنان هستند. همانند مادرشان، برترین الگو برای امت اسلامی و تمام بشریت هستند. سبک زندگی ایشان چه در بعد فردی و چه اجتماعی، چنان توحیدی است که تمسک به هر بُعد از زندگی ایشان، سبب شناخت راه سعادت و عبودیت پروردگار می‌شود. دختر گرامی امیرالمؤمنین علیه‌السلام در مجلس کافران و در مقابل یزید، با صلابت و شکوه و با تکیه بر آیات قرآن کریم به بیان حقیقت بنی‌امیه و خباثت ایشان و مقام والای اهل‌بیت علیهم‌السلام پرداختند و توانستند حاضران در مجلس را تحت تأثیر قرار دهند. سخنان حضرت زینب سلام‌الله علیها در خطبه شام سرشار از نکات اعتقادی، اخلاقی و… است، اما شکرگزاری این بانو و تسلیم ایشان در برابر خدا چشمگیر است.
فضیلت شکرگزاری و برترین شاکران درگاه الهی
شکرگزاری از فضایل اخلاقی است که برترین درجات آن، شکرگزاری در تمام رویدادها و حوادث شیرین و به‌ویژه مصیبت‌ها است. چه‌بسا به همین جهت، خداوند رحمان شمار شکرگزاران را اندک دانسته است: «وَقَلِیلٌ مِنْ عِبَادِیَ الشَّکُورُ»؛ «و شمار کمی از بندگان من شکرگزارند». ریشه این مرتبه بالای شکرگزاری، در شناخت انسان نسبت به خداوند و صفاتش به‌ویژه حکمت و ربوبیت او نهفته است. اگر شخصی به‌واقع بداند خداوند بهتر از خودش، او و نیازهایش را می‌شناسد و مهربان‌ترین موجود نسبت به اوست، همواره زبانش ثناگو و شاکر خداست و در رخدادهای تلخ و مصیبت‌ها، شکوه نمی‌کند؛ بلکه همواره شاکر اوست. ازاین‌رو اگر کسی در طول زندگی شاکر درگاه الهی باشد، می‌توان برداشت نمود که او برترین شناخت‌ها را نسبت به پروردگار عالم دارد.
اهل‌بیت علیهم‌السلام بالاترین مقام شکرگزاری در میان تمام انسان‌ها را دارا هستند؛ چراکه بالاترین شناخت را نسبت به خداوند متعال دارند. در میان خاندان اهل‌بیت علیهم‌السلام، حضرت زینب سلام‌الله علیها در این زمینه جایگاهی برجسته دارند. راز این فضیلت در وجود ایشان با توجه سخنی که ایشان انتهای خطبه معروف شام فرمودند روشن می‌شود.
شکر پس از شکر در کلام زینت امیرالمؤمنین علیه‌السلام
زندگی حضرت زینب سلام‌الله علیها از دوران کودکی تا پایان عمر مبارکشان، با حوادث و مصیبت‌های تلخ فراوانی همراه بوده است، که یکی از آن‌ها می‌توانست یک انسان عادی را دچار لغزش کند ولی در مورد ایشان، هر بار جلوه‌ای از بندگی ایشان ظهور یافت. در خطبه معروف ایشان که پس از تجربه مصیبت‌های روز عاشورا و سختی‌های اسارت، در مجلس یزید افاضه شد، ادبیات شکرگزارانه این بانو می‌درخشد. حضرت زینب سلام‌الله علیها در فراز پایانی این خطبه می‌فرمایند: «فَالحَمدُ للّه الَّذي خَتَمَ لِأَوَّلِنا بِالسَّعادَةِ وَالمَغفِرَةِ، ولِاخِرِنا بِالشَّهادَةِ وَالرَّحمَةِ، ونَسأَلُ اللّه أن يُكمِلَ لَهُمُ الثَّوابَ ويوجِبَ لَهُمُ المَزيدَ، و يُحسِنَ عَلَينَا الخِلافَةَ إنَّهُ رَحيمٌ وَدودٌ، حَسْبُنَا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ»؛ «ستايش، ويژه خدايى است كه آغازِ ما را سعادت و مغفرت، و فرجامِ ما را شهادت و رحمت، قرار داد. از خدا می‌خواهیم كه پاداش آنان را كامل كند و افزون هم بدهد و جانشين خوبى در نبودِ آن‌ها براى ما باشد، كه او بخشنده و مهربان است و خدا، ما را بس است و او خوب وكيلى است!»
به‌یقین فقط کسی که مصداق آیات «وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ أَشَدُّ حُبًّا لِلَّهِ»؛ «و مؤمنان محبتشان به خدا شديدتر است» و «يَـا أَيَّتُهَا ٱلنَّفْسُ ٱلْمُطْمَئِنَّةُ * ٱرْجِعِي إِلی رَبِّكِ رَاضِيَةً مَّرْضِيَّةً»؛ «ای نفس دل‌آرام، به‌سوی پروردگارت بازگرد كه تو خشنود از او و او از تو راضی است» باشد، این‌چنین می‌تواند پس‌ازاین رخدادهای کمرشکن، زبان به ستایش گشوده و به تعبیر عرفی در تمام وقایع و مصیبت‌ها، بر زبانش «راضیم به رضای خدا» جاری باشد.
    
جایگاه پرستار از منظر اسلام
علیرضا خاتم  : اهل بیت علیهم السلام برای تبیین جایگاه والای پرستار جملات زیبایی فرموده‌اند. امام صادق علیه السلام فرمودند: «مَنْ سَعَى لِمَرِيضٍ فِي حَاجَةٍ قَضَاهَا أَوْ لَمْ يَقْضِهَا خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ كَيَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ؛ کسی که برای برآوردن نیاز بیماری تلاش کند، خواه نیاز او برآورده شود یا نه، همانند روزی که از مادر متولد شده است از گناهان پاک می گردد.» در عظمت جایگاه پرستاری که در کنار بیمار خواب را بر خود حرام کرده است همین بس که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) در آخرین روزهای عمر شریفش در مسجد مدینه فرمود: کسی که یک روز و یک شب پرستاری بیماری را به عهده بگیرد، خداوند او را با ابراهیم خلیل 
علیه السلام محشور می کند، پس هم‌چون درخشش برقی از صراط عبور می کند. مژده باد بر پرستاران عزیز که پیامبر صلّی الله علیه و آله در مورد آنها فرمود: هر کس یاری کند انسانی را که ناتوانی جسمی دارد، خداوند او را در کارهایش یاری می دهد و در قیامت فرشتگانی را گماشته است تا او را در طی کردن مسیر دهشتناک قیامت و عبور از گودال های آتش کمک کنند، به گونه ای که از سموم آن آسیب نبیند و او را از پل صراط به سوی بهشت با سلامت و امنیت کامل، گذر می دهند. همچنین امام صادق علیه السلام خطاب به پرستار فرمودند: نشستن تو نزد بیمار (و مراقبت از او)، بهتر و بالاتر از نماز خواندنت در مسجد است.
بزرگ پرستاران تاریخ
در تاریخ زندگی برترین مخلوق خدا نیز پرستاری از بیمار به چشم می‌خورد. امیرالمومنین علیه السلام پرستاری پیامبر را این گونه نقل می کند: شبی تب، تمام وجودم را فراگرفته و خواب را بر من حرام کرده بود. بدين جهت، رسول خدا برای پرستاری از من تا صبح بيدار بود و شب خود را بين من و نماز تقسيم كرد؛ پس از نماز نزد من می آمد و جويای حال من می‌شد و از وضعيت بيماری‌ام اطلاع می يافت و پيامبر تا طلوع صبح اين چنين بود و چشم بر هم نگذاشت.
در ماجرای هجوم به خانه حضرت زهرا سلام الله علیها، بانوی دو عالم به شدت مجروح شده و در بستر بیماری افتادند. در تمام این مدت تا لحظه شهادت، این امیرالمومنین علیه السلام بود که پروانه‌وار به دور همسر خود می‌چرخید و شخصا از ایشان پرستاری می‌کرد.
در جنگ‌های صدر اسلام، حضرت زهرا سلام الله علیها به همراه دیگر زنان برای پرستاری از رزمندگان مجروح در میدان جنگ حاضر می‌شد. در غزوه اُحد که پیامبر به شدت مجروح گشت، این صدیقه کبری سلام الله علیها بود که برای پدر آب می‌آورد و زخم‌های رسول خدا را مداوا می‌کرد.
زینب کبری سلام الله علیها شخصیتی است که عقل در شناختش درمانده و قلم در نگارش شکوه و صلابتش شکسته است. وی در شرایطی سخت، نمونه‌ای بی بدیل از پرستاری را به تصویر کشید و الگویی ناب برای پرستاران گشت. به حق، روز ولادت او که مظهر لطافت، رحمت، صبر و از خود گذشتگی است روز پرستار نامیده شده است.
حضرت زینب سلام الله علیها در ایفای این وظیفه خطیر به گونه ای عمل کرد که مورد تایید امام معصوم علیه السلام قرار گرفت.
معیار پرستار نمونه
از منظر معارف اسلامی، پرستاران گرامی علاوه بر مراقبت جسمی از بیمار، وظیفه تقویت روحیه او را نیز بر عهده دارند. دین اسلام در این زمینه دستورالعمل‌هایی ارائه کرده است که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
الف- پرستار باید در مواجهه با بد اخلاقی و بی حوصلگی بیمار، با صبر و خوش اخلاقی برخورد کند.
ب- با محبت به بیمار غذا بدهد؛ چنان که پیامبر رحمت فرمود: اگر پرستاری چنین کند خداوند از میوه‌های بهشتی به او عطا می‌کند.
ج- از وظایف مهم دیگر، روحیه دادن به مریض است. پیامبر عظیم الشأن اسلام به زیبایی این وظیفه پرستار را تبیین کرده‌ و فرمودند: هنگامی که نزد بیمار می روید او را امیدوار کنید – هر چند این کار در قضا و قدر الهی تغییری ایجاد نکند- اما در نشاط روح بیمار تاثیر دارد.
د- بیماری که در حال درد کشیدن است، ممکن است با کوچک‌ترین بی توجهی پرستار رنج بکشد.
د- از کارهایی که باعث اذیت و غمگین شدن بیمار می‌شود پرهیز شود.
هـ – تقویت روحیه بیمار با استفاده از امور معنوی و تشویق او نسبت به توجه به خدا و اهل بیت علیهم السلام و استعانت از ایشان.