امنیت غذایی در گرو رونق تولید
گروه اقتصادی
امنیت غذایی یکی از مهم‌ترین ارکان امنیت اجتماعی برای هر کشوری است؛ طبق تعریف سازمان‌های بین‌المللی امنیت غذایی اغلب برحسب در دسترس بودن غذا، دسترسی به غذا و استفاده از غذا تعریف می‌شود. در دسترس بودن غذا زمانی حاصل می‌شود که مقادیر کافی غذا به‌طور مداوم برای همه افراد در یک کشور در دسترس باشد. چنین مواد غذایی را می‌توان از طریق تولید خانگی، سایر تولیدات داخلی، واردات تجاری یا کمک‌های غذایی تأمین کرد.
اما در دنیای امروز همه‌چیز به‌اندازه تعریف‌های زیبا از اقتصاد نبوده و کشورها ابتدا به فکر تأمین نیازهای داخلی خود و سپس صادرات هستند ازاین‌رو خودکفایی در برخی از محصولات استراتژیک غذایی یکی از اموری است که باید موردتوجه کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه باشد.
بر اساس سند سازمان فائو «کشاورزی جهانی در حال حاضر کالری و مواد مغذی کافی تولید می‌کند تا زندگی سالم و مولد را برای همه مردم جهان فراهم کند.» بااین‌حال، غذا به‌طور مساوی بین مناطق، کشورها، خانواده‌ها و افراد توزیع نمی‌شود.
و این اهمیت کشاورزی را برای کشورهایی نظیر ایران دوچندان می‌کند، دسترسی بهتر به غذا تنها از طریق افزایش بهره‌وری در صنعت کشاورزی به دست می‌آید.
در سرتاسر جهان به‌ویژه در کشورهای توسعه‌یافته برنامه‌های موفق امنیت غذایی نه‌تنها به جمعیت روستایی فقیر کمک می‌کند تا محصولات بیشتر و متنوع تولید کند، بلکه به تولید مازادی که میتواند به بازار عرضه شود نیز کمک می‌کند.
درباره خودکفایی در صنعت کشاورزی با محمد شفیع ملک‌زاده، مشاور نظام صنفی کشاورزی به گفتوگو پرداخته‌ایم.
آقای ملک‌زاده در‌ابتدای گفتوگو به اهمیت خودکفایی در حوزه‌های مختلف بخش کشاورزی بپردازیم. از نظر‌شما رسیدن به خودکفایی چطور ممکن خواهد بود؟
خودکفایی امری سنگین است و به سهولت اتفاق نخواهد افتاد. در وهله نخست نیازمند زیرساخت و برنامه‌های مدون هستیم و سپس به اتخاذ سیاست‌های درست احتیاج داریم. بنابراین با ایجاد زیرساخت‌های مناسب، تدوین برنامه و اعمال سیاست‌های درست و راهبردی می‌توانیم به خودکفایی در بخش‌های مختلف کشاورزی دست پیدا کنیم.
ظرفیت حال حاضر بخش کشاورزی برای دستیابی به خودکفایی چقدر است؟
علی‌رغم وجود برخی موانع و سختی‌ها اما از ظرفیت خوبی در حوزه کشاورزی برخوردار هستیم. همچنین پتانسیل قابل‌توجهی در نیروهای انسانی و تولیدکنندگان بخش کشاورزی کشور داریم که میتواند راهگشای تولید باشد. چنانچه رویکرد درست را اتخاذ کنیم و به تولیدکننده بیش‌ازپیش اهمیت دهیم، شاهد رونق حوزه کشاورزی و خودکفایی محصولات خواهیم بود. شایان‌ذکر است تا بگوییم که رسیدن به خودکفایی در کشور ایران بسیار آسان است و تنها به برنامه مدون و سیاست‌‌گذاری‌های درست نیاز دارد. بنابراین باید از ظرفیت‌های فعلی و پتانسیل خوب تولیدکنندگان بهره گرفت و بارونق تولید به تحقق خودکفایی کمک کرد.
تاکنون سیاست‌های اعمال‌شده در بخش کشاورزی چگونه بوده است؟ عدم موفقیت برخی سیاست‌ها ناشی از چیست؟
طی ادوار مختلف سیاست‌های بسیاری در حوزه کشاورزی اعمال‌شده که گاه با غفلت همراه شده و گاه خود خرابش کردیم. در سال‌های گذشته محصولاتی همچون گندم و نیشکر به مرز خودکفایی رسیدند اما به سبب غفلت و سهل‌انگاری مورد تقویت بیشتر قرار نگرفتند و از مرز خودکفایی دور شدند. بنابراین تصمیمات نادرست دررسیدن به خودکفایی نقش بسیاری دارد و می‌بایست برای رسیدن به خودکفایی از آن‌ها دوری کرد و تولید را توسعه بخشید.
عوامل طبیعی چطور؟ به طورمثال بروز خشکسالی تا چه اندازه موجب شکست سیاست‌های اعمال‌شده در‌حوزه کشاورزی شده است؟
عواملی مانند خشکسالی، کم‌آبی، آفات، امراض و سیل در بروز حوادث و شکست سیاست‌ها نقش دارند اما نباید فراموش کنیم که این عوامل همیشگی نیستند و به‌صورت مقطعی بروز پیدا می‌کنند. اگر برخی مسائل همچون حمایت از تولیدکننده دائمی باشد و به‌صورت گذران موردتوجه قرار نگیرد، تأثیر عوامل طبیعی نیز کاهش خواهد یافت و حوزه کشاورزی دچار مشکل نخواهد شد. امروز اگر کشوری در حوزه کشاورزی حرف برای گفتن دارد و تولیدکننده‌های کشاورزی‌اش از مرفه‌ترین قشر آن کشورند، به سبب اعمال سیاست‌های حمایتی و تشویقی است. هنگامی‌که از تولیدکننده حمایت شود، تولید به‌خوبی انجام خواهد شد و مشکلی در حوزه تولید و خودکفایی بروز پیدا نخواهد کرد.
ارکان حمایت از تولیدکننده چیست؟ فکر می‌کنید چطور می‌توان از تولیدکننده حمایت کرد و آمار محصولات کشاورزی را توسعه بخشید؟
حمایت از تولیدکننده در یکایک مراحل کشاورزی اعم از اقدام به کاشت، نیاز به تأمین نهاده، ماشین‌آلات، مراحل داشت، زمان فروش محصولات، فرآوری و بسته‌بندی و ایجاد بازار فروش ضرورت دارد. چنانچه تولیدکننده با حمایت در یکایک مراحل تولید مواجه شود و از تسهیلات بدون بهره وکم بهره برخوردار گردد، تولید توسعه پیدا خواهد کرد. متأسفانه در شرایط حال حاضر آن‌طور که باید به تولیدکننده توجه نمی‌شود. نباید فراموش کنیم که تولیدکننده بار سنگین امنیت غذایی را بر دوش می‌کشد. کشاورزی شغل آسانی نیست و زحمات فراوانی دارد. یک کشاورز در گرمای بسیار طاقت‌فرسا و در سرمای سوزناک همواره مشغول به کار است تا سودی عاید‌ش شود.
برای توسعه تولید محصولات کشاورزی چه باید کرد؟
باید دغدغه کشاورزان را شنید. به‌تازگی طی سفر خود پای صحبت بسیاری از کشاورزان نشستم و مشکلاتشان را جویا شدم. تعداد بسیاری شرایط سختی را سپری می‌کنند و سودی عایدشان نیست. هزینه کاشت و نهاده‌ها سنگین است و می‌بایست همواره درصدد حمایت از تولیدکننده باشیم. افزون براین بیمه کشاورز نیز باید رایگان باشد تا کشاورز مبلغی را متحمل نشود. کشاورز با پول بیمه خود میتواند نقدینگی‌‌اش را افزایش دهد و نسبت به تولید اقدام کند. فراهم‌سازی ماشین‌آلات، بذر، کود و ارائه تسهیلات نیز از دیگر عوامل تأثیرگذار است.
در زمان کاشت کشاورز نیازمند کود فسفاته است چراکه هم‌زمان با شخم زدن زمین، بذرپاشی و کاشتن می‌بایست کود فسفاته را نیز بریزد. متأسفانه درحال حاضر تعاونی‌ها، مراکز خدماتی و سایر بخش‌های توزیع کود ندارند و تنها براساس ثبت‌نام و واریزی ثبت درخواست می‌کنند. به طورحتم ثبت درخواست و ثبت‌نام برای تهیه کود امری زمان‌بر و حدود یک ماه به طول خواهد انجامید و دیگر فایده‌ای برای کشاورز نخواهد داشت. همان‌طور که در میانه گفتوگو گفتیم، کشاورز در زمان کاشت خود نیاز به کود فسفاته دارد و با گذر زمان دیگر نیازی به آن نخواهد داشت و از طرفی به سبب نریختن کود در زمان مناسب ممکن است با تبعاتی روبه‌رو شود.
راهی جز ثبت درخواست برای دریافت کود فسفاته وجود دارد؟
بله در بازار آزاد می‌توان آن را تهیه کرد اما هزینه‌بر خواهد بود و صرفه اقتصادی نخواهد داشت. مگر کشاورز از کاشت، برداشت و فروش محصول چقدر سود خواهد داشت؟ اجرای دقیق کشاورزی قراردادی میتواند این روند را با سهولت همراه کند به‌شرط آنکه با نظارت دقیق و اجرای درست همراه شود. متأسفانه در میدان عمل برخی افراد مانع از روند درست فعالیت می‌شوند و این موضوع ارتباطی با وزارت جهاد کشاورزی هم ندارد. مطابق آنچه که وزیر مقرر کرده، باید به کشاورز نهاده‌ها، تسهیلات و کمک‌های حمایتی ارائه شود و در آخر نیز محصول کشاورز خریداری شود.
تولید محصولات صیفی و صنعتی چطور؟ این حوزه برای کشاورز سودآور خواهد بود؟
سود حاصل از تولید محصولات استراتژیک نسبت به تولید محصولات صنعتی، صیفی و جالیز بسیار کم است. به طورمثال کشاورز یک هکتار گوجه می‌کارد، صدهزار تن برداشت می‌کند. اگرکشاورز این صدهزار تن را کیلویی هزار تومان بفروشد، ۱۰۰ میلیون تومان برایش سود خواهد داشت درحالی‌که کاشت گندم هزینه بسیاری دارد و نهایت سود حاصل از فروش کشاورز چهار میلیون تومان خواهد بود. کاشت و تولید محصولات استراتژیک علی‌رغم نیاز و اهمیت فراوان اما سود چندانی ندارد. دراین راستا باید حمایت از تولیدکننده را بیش‌ازپیش در دستورکار قرار داد چراکه ظرفیت بسیار خوبی در بخش کشاورزی داریم. همچنین اگر از ظرفیت تشکل‌ها برای همکاری با تولیدکننده بهره‌مند شویم، در آینده‌ای نزدیک شاهد خودکفایی محصولات استراتژیک، دانه‌های روغنی و خوراک دامی که امروز به‌شدت واردکننده هستیم، خواهیم بود.
برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی برای خودکفایی گندم
به گزارش «رسالت»، دولت سیزدهم سعی کرده تا با تغییر استراتژی در صنعت کشاورزی، ایران را به خودکفایی در محصولات پایه مانند گندم برساند، به گفته ساداتی نژاد ،وزیر کشاورزی، «کاهش ۴۵ درصدی کود در افزایش بهره‌وری بسیار مؤثر بوده و با تمهیدات انجام‌شده در وزارت جهاد کشاورزی، این کاهش قیمت هیچ بار مالی برای دولت نداشته است. این امر باعث افزایش ۱۱ برابری کودهای پایه نسبت به دولت‌های قبل شده است که کار بسیار بزرگی است. قیمت کود پتاسه برای بسته ۵۰ کیلوگرمی ۵۰۰ هزار تومان بود که به ۲۵۰ هزار تومان کاهش دادیم که خروجی آن افزایش ۵۵ درصدی تولید گندم، ۲۵ درصدی تولید برنج و ۳۰ درصدی تولید جو بوده است البته نتیجه اصلی آن در سال ز راعی آینده مشخص خواهد شد و در سال آینده در تولید گندم خبازی به پایداری و خودکفایی برسیم.»علاوه بر خودکفایی یکی از مهم‌ترین مسائل کاهش قیمت محصولات کشاورزی با افزایش بهره‌وری است، البته برای افزایش محصولات نباید به‌هیچ‌وجه به سمت محصولات تراریخته و دست‌کاری ژنتیکی برای افزایش محصولات رفت بلکه با اصلاح الگوهای کشت بتوان محصولات کشاورزی را باقیمت ارزان به دست مصرف کننده رساند تا هم شاهد افزایش مصرف در جامعه بوده و هم بتوانیم محصولات
غیر آب بر را به کشورهای دیگر صادر کنیم.
وزیر جهاد کشاورزی دراین‌باره معتقد است؛ برای ارزان شدن قیمت باید بهره‌وری را افزایش دهیم و میزان نهاده‌ای که مصرف می‌شود را کاهش دهیم، باید واسطه‌ها را حذف کنیم، ضایعات را کاهش و کیفیت غذا را افزایش دهیم تا غذای ارزان و باکیفیت به دست مردم برسد.
امنیت غذایی , غذا
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.