سایه در محضر خورشید
سجاد تنها
انقلاب اسلامی را باید معجزه قرن معاصر و نقطه ای برجسته در تاریخ اسلام بدانیم. در تحقق این معجزه شاعران نقشی موثری ایفا کردند و با شعر خود شور و انگیزه و امید را در جامعه تلقین کردند. در مقابل انقلاب هم افقهای جدیدی را پیش روی شعر معاصر گشود و رابطه مثبت شعر و انقلاب، کاملا دوطرفه بود. هر دو رهبر بزرگوار این نهضت اراده ویژهای به شعر داشته و دارند و هر دو خود شاعرند. امام خمینی علاوه بر دیوان زیبای اشعارش، لسان شعر را بالاترین لسانها میداند و در منظومه فکری رهبر معظم انقلاب نیز شعر ثروتی است که مانند هر ثروت و نعمت دیگری برای شاعر مسئولیت به همراه میآورد. شاعران به عنوان طرفداران فطرت و راویان زیبایی و عظمت انسان و جهان با دیدن بالندگی انسان در مزرعه انقلاب اسلامی ایران، در جنگ حق و باطل جانب حق را برگزیدند و با وجود سلایق و حتی عقاید مختلف، اهداف اصلی این انقلاب از جمله عدالت محوری، استکبار ستیزی، انسان سازی و حمایت از مستضعفان را فریاد زدند.
نوشتیم که انقلاب، انفجاری در جهان شعر بود؛ از نظر مضمون و محتوا. با اینهمه عمر دوران طلایی شعر فارسی از مدتی پیش از انقلاب رو به اتمام گذاشته بود. میبینیم که بسیاری از مجموعه های شعر معاصر فارسی به قبل از انقلاب تعلق دارند؛ یعنی می توان گفت شعر معاصر تا پیش از انقلاب اسلامی شاهد یکی از بارآورترین دوره های خود بوده است. این در حالی است که با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی در سال ۱۳۵۷ این روند برای مدت کوتاهی دچار وقفه گردید. این هم به دلیل افول طبیعی دوران طلایی شعر معاصر و هم دلایل دیگر دارد.
مثلا یکی از دلایل این موضوع را می توان در
شکل گیری فضایی دانست که انقلاب اسلامی به وجود آورنده آن بود. پیش از انقلاب اسلامی بر اساس باور به تعهد هنر و هنرمند، شاعران شعر خود را وسیله ای برای دگرگونی شرایط اجتماعی-سیاسی زمان خود می دانستند؛ حال آنکه با پیروزی انقلاب اسلامی و تغییر فضای سیاسی-اجتماعی ایران و تخلیه انرژی جامعه، شاعران دیگر خود را موظف به دگرگونی جهان پیرامون خویش نمی دیدند.
برای اثبات این ادعا می توان به شعر مرحوم هوشنگ ابتهاج در روز ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ همزمان با ورود امام خمینی به میهن استناد کرد. روزنامه کیهان در صفحه نخست خود شعری از هوشنگ ابتهاج
(ه. ا. سایه) درج کرد که در قالب شعر نو سروده شده بود. کیهان این شعر را در شماره ۱۰۶۲۷ با تصویری از نقشه ایران که به صورت مشتی گره کرده برآمده و تبدیل به علامت پیروزی شده و شاخه گلی نیز در میان داشت چاپ کرد.
شعری که هوشنگ ابتهاج به مناسبت بازگشت امام خمینی به کشور در ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ سرود بدین شرح است:
در بگشایید
شمع بیارید
عود بسوزید
پرده به یکسو زنید از رخ مهتاب
شاید این از غبار راه رسیده
آن سفری همنشین گمشده باشد
همچنین تصنیف بلندآوازه ایران ای سرای امید با نام اصلی «سپیده» که توسط یک مثلث استثنایی خلق شد: ابتهاج به عنوان شاعر، شجریان به عنوان خواننده و لطفی به عنوان آهنگساز. این تصنیف نیز در روزهای ابتدایی انقلاب ساخته شد و نمایانگر همراهی اهل هنر با انقلاب مردم بود. مضمون اعتراض پس از این انقلاب مردمی، به طور طبیعی قوت خودش را از دست میدهد و باید توجه داشت که اعتراض اساسا یکی از قدرتمندترین مایههای شعری است. یا ماجرای معروف امانت ۴۰ ساله دفتر شعر هوشنگ ابتهاج نزد رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای، چندی قبل معظم له متوجه می شوند در ضمن کتابها و دفترهایی که برایشان آمده، یک دفتر شعر قدیمی مربوط به سال ۱۳۲۵ وجود دارد. ایشان تشخیص میدهند که این شعرها شعر آقای «ابتهاج» است. به دفتر خود مأموریت میدهند بروند خدمت آقای ابتهاج و دفتر را تقدیم کنند. آنها هم وقت میگیرند و سلام آیتالله خامنهای را همراه با آن شعر تقدیم میکنند. عامل آزادی بیمحاکمه سایه که پیشتر عضو حزب توده بود نیز به نقل از شهریار، رهبر انقلاب بودند.
علی معلم دامغانی هم درباره دیدار خصوصی رهبر معظم انقلاب با بعضی از شاعران نکاتی بیان می کنند
که در این بین شاهد دیدار خصوصی آیت الله خامنه ای با هوشنگ ابتهاج هستیم. وی در این باره میگوید: «دیدار رهبر انقلاب با شاعران هرساله به شکل رسمی در ماه مبارک رمضان برگزار می شود،
اما آقا با شاعران دیدارهای خصوصی تری نیز دارند. چند سال پیش، به اتفاق یکی دو نفر از دوستان و آقای هوشنگ ابتهاج (سایه) خدمت آقا رسیدیم دیداری با ایشان داشتیم که رسانه ای
نشد. جلسه بسیار صمیمی و گرمی بود. یکی از خاطرات جالبی که از آن دیدار به یاد دارم این است که یکی از همراهان در مورد چند تصنیف، به آقا گفت که این ها کار آقای سایه است. آقا به اصطلاح تجاهل العارفی کردند و به خاطر آن شعرها آقای سایه را تشویق کردند. اما در ادامه این جلسه معلوم شد که آقا به تازگی شعری از آقای سایه خوانده بودند و حتی برخی مصراع های آن را هم در ذهن داشتند.»
سجاد تنها , هوشنگ ابتهاج
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.