گروه فرهنگی
امروزه دانشمندان علوم رفتاری که تمرکز خود را بر رفتار عینی و بیرونی فرد می‌گذارند نیز اولین قدم در اصلاح وضعیت فرد را، تغییرات شناختی و معرفتی و ذهنی می‌دانند. بنابراین نقش آگاهی و معرفت از عناصر خیر و شر در محیط خانه و اجتماع بسیار مهم است. آگاهی یافتن نسبت به امور خیر و شر، مانند این است که جلوی آینه بایستیم و خودمان ورانداز کنیم. یکی از توصیه‌هایی که برخی مشاوران به افراد عصبی‌مزاج و تندخو دارند این است که یک‌بار از عصبانیت خود فیلم بگیرند و بعدا آن را تماشا کنند و ببینند که نسبت به خودشان در حال عصبانیت چه احساسی دارند. افراد وقتی به حالات خودآگاهی پیدا می‌کنند، رفتارشان عوض می‌شود. در این نوشتار، تلاش داریم تا به اهمیت شناخت رذایل و فضایل اخلاقی در جهت تحکیم خانواده و پیشگیری از طلاق اشاره‌کنیم.
اخلاق پیش‌شرط ازدواج
با شناخت رذایل و فضایل اخلاقی می‌توان دریافت که در زندگی، چه‌کارهایی نیک و چه رفتارهایی بد است. هر یک از اعضای خانواده باید مراتب اخلاقی را بشناسند و بدانند کدام رفتارها خوب و کدام‌یک بد هستند و بر این اساس، در مراحل زندگی بادانش کافی عمل کنند تا کمتر دچار پشیمانی شوند.
علاوه بر آن، اعضای خانواده می‌توانند یک برنامه جمعی برای رشد علمی و معنوی خود داشته باشند؛ مانند مطالعه دسته‌جمعی، بازگویی مطالب علمی مفید در جمع خانوادگی، شرکت جمعی در مراسم مذهبی و همکاری برای انجام فعالیت‌های خیرخواهانه، همگی اقدامات مفیدی در این زمینه هستند. همچنین، ایجاد ارتباط خانوادگی با خانواد‌ه‌های باایمان و درستکار، در تقویت انگیزه رشد و تعالی و انتقال تجربه‌های سازنده بسیار مفید است. 
پایبندی به ارزش‌های اخلاقی، ازجمله مهم‌ترین معیارهای همسر شایسته از دیدگاه اسلام محسوب می‌شود؛ به‌گونه‌ای که بیشترین توصیه‌های پیشوایان دینی به داوطلبانِ ازدواج در خصوص توجه به وجود ارزش‌های اخلاقی ارائه‌شده است. ارزش‌های اخلاقی، طیفی از احکام دستوری در چهار عرصه اخلاق فردی، خانوادگی، اجتماعی و زیست‌محیطی را در برمی‌گیرد. 
کیمیای مدارا
گاه روابط عاطفی زن و مرد به علت رفتارهای نامناسبی مانند پرخاشگری کلامی و غیرکلامی یا بی‌اعتنایی نسبت به هم، به سردی می‌گراید. در این صورت، توجه به توصیه‌های اسلام به هر یک از زن و مرد می‌تواند تا حدی مشکلات را حل کند. یک توصیه اساسی به مرد آن است که درهرصورت با همسرش مدارا کند. این اصل کلی، مرد را وادار می‌دارد که به‌صرف یک رفتار نامناسب زن، با واکنشی تند روابط را ناخوشایند نکند. توجه به نکات دیگری نیز مرد را از رفتار نامناسب بازمی‌دارد؛ ازجمله اینکه زن را در دست خود امانتی بداند که بدرفتاری و ستم نسبت به او موجب خشم خداوند می‌شود. این نکات، افزون بر توصیه‌هایی است که نسبت به برقراری روابط عاطفی مثبت با زن تأکید دارد.
زنانی که کارگزار خداوندند 
از سوی دیگر، به زنان توصیه‌هایی شده ازجمله اینکه بکوشند به هنگام اختلاف، سوءتفاهم‌ها در کم‌ترین زمان ممکن رفع شود: «خَيْرُ نِسَائِكُمُ اَلْخَمْسُ قِيلَ يَا أَمِيرَ اَلْمُؤْمِنِينَ وَ مَا اَلْخَمْسُ قَالَ اَلْهَيِّنَةُ اَللَّيِّنَةُ اَلْمُؤَاتِيَةُ اَلَّتِي إِذَا غَضِبَ زَوْجُهَا لَمْ تَكْتَحِلْ بِغُمْضٍ حَتَّى يَرْضَى وَ إِذَا غَابَ عَنْهَا زَوْجُهَا حَفِظَتْهُ فِي غَيْبَتِهِ فَتِلْكَ عَامِلٌ مِنْ عُمَّالِ اَللَّهِ وَ عَامِلُ اَللَّهِ لاَ يَخِيبُ؛ اميرالمؤمنين عليه‌السّلام فرمود: بهترين زنان شما، زنى است كه پنج ويژگى داشته باشد. عرض شد: اى اميرمؤمنان! آن پنج ويژگى کدام‌اند؟ فرمود: فروتن و آرام، نرم‌خوى و فرمان‌بردار شوهرش باشد؛ اگر همسرش خشمگين شد پلك برهم ننهد تا او راضى شود و هنگامی‌که شوهرش نزد او نيست نسبت به او سخت نگيرد؛ چنين زنى كارگزارى از كارگزاران الهى است و كارگزار الهى هرگز شكست نمى‌خورد.»
پذیرش معذرت‌خواهی همسر و گذشت از خطاهای او، به حل مشکل کمک می‌کند. در این خصوص گفته‌شده که زن سعی کند مسائل اختلافی را حتی به‌روز بعد نکشاند و در همان شبانه‌روز، آن را فیصله دهد؛ همچنین تلاش کند با مهار واکنش خویش در برابر رفتار نامناسب همسر، همه جنبه‌های مثبت روابط یکدیگر را زیر سؤال نبرد: «أَيُّمَا اِمْرَأَةٍ قَالَتْ لِزَوْجِهَا مَا رَأَيْتُ مِنْكَ خَيْراً قَطُّ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهَا؛ هر زنى كه به شوهر بگويد: من از تو تاکنون خیرندیده‌ام همه اعمالش باطل گردد.»
در روابط جنسی، از زن خواسته‌شده که در حد امکان با مرد همراهی کند و از مخالفت و درگیری در این زمینه خودداری نماید. به مرد نیز توصیه‌شده که نیاز زن را در نظر گرفته و فقط به فکر ارضای نیازهای خود نباشد. با این توصیه‌ها، بسیاری از اختلاف‌های زن و شوهر حل می‌شود. هرچند هر یک از زوجین حقوق ویژه‌ای دارند ولی افراد خردمند به دلیل اهمیت استحکام خانواده از برخی حقوق خویش، برای اصلاح روابط می‌گذرند تا بنای باعظمت خانواده فرونریزد.
در این معامله خردمندانه، همسر، فرزندان و بستگان در آینده به عظمت ایثار او اعتراف خواهند کرد و خداوند دانا و کریم هم از دریای بی‌کران کرم خود به او پاداشی شایسته خواهد داد: « وَإِنِ امْرَأَةٌ خَافَتْ مِنْ بَعْلِهَا نُشُوزًا أَوْ إِعْرَاضًا فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا أَنْ يُصْلِحَا بَيْنَهُمَا صُلْحًا وَالصُّلْحُ خَيْرٌ وَأُحْضِرَتِ الْأَنْفُسُ الشُّحَّ وَإِنْ تُحْسِنُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا؛ و اگر زنی، از طغیان و سرکشی یا رویگردانی شوهرش بیم داشته باشد، مانعی ندارد باهم صلح کنند (و زن یا مرد، از پاره‌ای از حقوق خود، به خاطر صلح، صرف‌نظر نماید) و صلح، بهتر است؛ اگرچه مردم (طبق غریزه حبّ ذات، در این‌گونه موارد) بخل می‌ورزند. و اگر نیکی کنید و پرهیزگاری پیشه سازید (و به خاطر صلح، گذشت نمایید)، خداوند به آنچه انجام می‌دهید، آگاه است (و پاداش شایسته به شما خواهد داد).»