سعید نادری اصل
قریب یک‌سال از روی کارآمدن دولت سیزدهم می‌گذرد. به زعم برخی، دولت اکنون در ماه‌عسل خود قرار دارد. شاید چنین برداشتی آسودگی و انفعالی را برای برخی دولتمردان به همراه آوَرَد، اما دولت انقلابی از لحظه آغاز باید پیشرو باشد. در نخستین دیدار رهبر انقلاب با اعضای هیئت دولت سیزدهم، توصیه‌هایی از جانب ایشان بیان شد. در یکی از این توصیه‌ها رهبری به لزوم احیای اعتماد و امید مردم تأکید داشتند و فرمودند:
« مسئله‌ احیای اعتماد مردم و امید مردم هم بسیار چیز مهمی است؛ چون اعتماد مردم بزرگ‌ترین سرمایه‌ دولت است. مردم وقتی به شما اعتماد کردند و امید به شما داشتند، با شما راه می‌آیند و کمکتان می‌کنند؛ این بزرگ‌ترین سرمایه است برای دولت که بتواند اعتماد مردم را جلب کند که البته این متأسفانه یک مقداری آسیب دیده و بایستی ترمیم کنید و راهکارش هم این است که حرف و عمل مسئولین یکی باشد؛ وعده‌ای اگر به مردم دادید، طبق آن وعده اگر عمل کردید، مردم به شما اعتماد پیدا می‌کنند؛ اگر شما وعده کردید و عمل نشد یا گفتید فلان کار شده، مردم در واقعیّت دیدند نشده، اعتماد مردم سلب می‌شود؛ واقعاً باید خیلی بِجِد‌ مراعات کنید این معنا را.»(بیانات رهبری: ۶/۶/۱۴۰۰) از همین رو یادداشت حاضر در پی آن است، که نکاتی را پیرامون این توصیه مهم رهبری، ارائه نماید.
بی‌شک یکی از هدف‌های بازاریابی سیاسی، افزایش سرمایه اجتماعی است. از همین رو یادداشت حاضر به دنبال ارائه یک تبیین تحلیلی در خصوص توصیه یاد شده از سوی رهبر معظم انقلاب به دولت سیزدهم است. برای این کار نخست به ترسیم جایگاه اعتماد و سرمایه اجتماعی خواهیم پرداخت. سپس به سراغ چیستی وعده‌های دولت و چرایی لزوم تحقق آن خواهیم رفت. در گام بعد استراتژی پیگیری وعده و کیفیت آن بررسی خواهد شد و به تحول اجتماعی به عنوان دستاورد اعتماد اجتماعی خواهیم پرداخت. نهایتا پیشنهاداتی از سوی نویسنده برای افزایش اعتماد اجتماعی ارائه خواهد شد، تا به این ترتیب بتوان تحول اجتماعی را رقم زد.
 اعتماد و سرمایه اجتماعی
اعتماد بزرگترین سرمایه یک دولت است. در واقع اعتماد ضامن جلب سرمایه اجتماعی است. اگرچه طبق نظر برخی اندیشمندان علوم اجتماعی، اعتماد اجتماعی و حسن نیت خود نتیجه انباشت سرمایه اجتماعی می‌باشند، اما جلب سرمایه اجتماعی نیز وابسته به جلب و افزایش اعتماد اجتماعی است. این نکته اساسی باید در خاطر باشد که اعتماد اجتماعی و جلب سرمایه اجتماعی موجب افزایش اعتبار اجتماعی می‌شود و در واقع همین اعتبار سرمایه اجتماعی است که می‌تواند دولتی را قادر سازد تا حتی فراتر از قابلیت‌ها و توانمندی‌های ساختاری خود در مناسبات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جامعه اثر گذار باشد. بنابراین دولتی که مطالبه تحول کشور را دارد، حتما بایستی از اعتبار اجتماعی برخوردار باشد. آن هم در وضعیت کنونی که سرمایه اجتماعی دولت آسیب دیده‌است و مردم در شرایط اقتصادی بدی قرار دارند.
 وعده‌های دولت و لزوم تحقق آن
این نکته باید دانسته شود که وعده‌هایی که دولت و شخص رئیس جمهور می‌دهد، انتظاراتی را برای مردم ایجاد می‌کنند. انتظارات همانطور که در پژوهش‌هایی در خصوص سرمایه ‌اجتماعی محققان علوم اجتماعی بیان شده‌است، ارتباط وثیقی با سرمایه اجتماعی دارد. در این خصوص رهبری نیز در نخستین دیدارشان به هیئت دولت بیان داشتند که باید در دادن وعده‌ها محتاط بود و دولت باید تمام توانش را برای تحقق وعده‌هایش به کار گیرد. در همین سخنرانی ایشان فرمودند که در این خصوص دادن ضمانت‌های اجرایی مؤثر بسیار مهم است. شاید به همین سبب بود که ایشان ایده تعیین روزشمار برای وعده را برای دولت مطرح نمودند. در هر صورت وعده‌ها نقش بسزایی در ساخت اعتماد مردم دارند، اصلا مردم مقایسه‌هایشان را مبتنی بر همین وعده‌ها انجام می‌دهند. از همین رو است که هیچ دولتی نباید بدون وعده باشد. 
 از پیگیری وعده تا عدم تحقق احتمالی آن
فرآیند اعتماد اجتماعی، فرآیند بسیار پیچیده، زمانبر و همیشگی است. یعنی مردم مدت زمان زیادی وعده‌ها و اعمال یک دولت را رصد خواهند کرد. این رصد شامل همه جزئیات کنشی دولت می‎باشد و رصد مردم، یک رصد مداوم است. سرمایه اجتماعی که حاصلی از حسن نیت و اعتماد مردم و همچنین برآمده از رصدهای مستمر آنان است، از دست رفتنی است، لذا باید به خوبی به این نکته توجه داشت که سرمایه اجتماعی مادامی است که اعتماد اجتماعی وجود داشته‌باشد و اعتماد اجتماعی زمانی وجود خواهد داشت که دولت به وعده‌هایش به خوبی عمل نماید و به تعبیر رهبری حرف و عمل مسئولین باید یکی باشد و مردم به چنین درکی برسند.
گاهی شرایط به گونه‌ای پیش خواهد رفت که وعده‌های دولت . اولا آنکه این تلاش باید به مردم نشان داده شود، البته به دور از هر بزرگنمایی که می‌تواند نتایج عکسی داشته‌باشد. در ثانی اگر تلاش بسیار مسئولین نتوانست وعده‌ای را محقق کند، مسئولین باید به صورت شفاف علت را بیان نمایند و از مردم بابت عدم تحقق وعده‌شان عذرخواهی کنند. قطعا مردم که تلاش مسئولین را دیده‌اند و ثبات قدم و صداقت آن‌ها در دیگر وعده‌ها را تجربه کرده‌اند، به آنها اعتماد خواهند داشت و با مسئولین همراهی خواهند نمود.
 اعتماد اجتماعی زمینه تحول اجتماعی
واقعیت آن است که اعتماد اجتماعی به دولت اعتبار اجتماعی می‌بخشد. یعنی مردم ضمن خوش بینی که به اقدامات دولتی دارند، تمام تلاششان را خواهند نمود تا اقدامات دولتی محقق شود. شاید یکی از نمونه‌های خوش بینی مردم به دولت، همراه‌ای بود که مردم در زمان جنگ با دولت داشتند و شاید یکی از نمونه‌های سلبی که در این خصوص می‌توان یادآور شد، عدم همراهی مردم با دعوت رئیس جمهور دولت‌های یازدهم ودوازدهم مبنی بر انصراف افراد توانمند اقتصادی از دریافت یارانه معیشتی باشد، چراکه  بسیاری از مردم در دولت‌های یازدهم و دوازدهم به این نتیجه رسیده بودند که حرف و عمل رئیس جمهور یکی نیست و حتی این انگاره برای برخی ایجاد شده بود که حرف و عمل رئیس جمهور دولت یازدهم و دوازدهم متناقض و متضاد است.
همانطور که پیشتر بیان شد، خواست دولت در گرو خواست مردم است. یعنی حتی اگر دولت بخواهد اقدامی را انجام دهد از آنجایی که باید این اقدام دولت نمود ملی پیدا کند، لازم است مردم نیز با دولت همراهی نمایند. پس اعتماد به دولت تنها از حیث مشروعیت بخشیدن به یک دولت نبوده‌است، بلکه اعتماد به دولت یعنی اعتماد به خواست دولت و یکی شدن خواست دولت و مردم، در نتیجه مردم با دولت همراهی می‌کنند. نتیجه این همراهی نیز تحول خواهد بود. یعنی نقص‎ها و اشتباهات برطرف و جبران می‌شود، اقدامات درست تشدید می‌شود و نهایتا کشور پیشرفت خواهد نمود.
به نظر می‌رسد که اعتماد مردم و جلب سرمایه اجتماعی، وابسته به اقدامات خود مسئولین است. کلید این سرمایه یکی بودن حرف و عمل است، کلیدی که در دست مسئولین است. نگاشت حاضر به تأسی از بیانات رهبری، پیشنهاداتی در خصوص افزایش اعتماد عمومی یادآور شده‌است، اهم این پیشنهادها عبارتند از:
۱٫ احتیاط مسئولین در بیان وعده‌های مختلف؛
۲٫ تلاش جدی برای تحقق وعده‌های داده شده از سوی مسئولین؛
۳٫ ملموس سازی تلاش در جهت تحقق وعده‌ها و راه‌اندازی روزشمار برای وعده‌های داده شده؛
۴٫ توجه به اولویت‌ها در بیان وعده‌ها و امکان سنجی آن وعده‌ها؛
۵٫ شفاف سازی علت عدم دستیابی به برخی وعده‌ها، قبول مسئولیت از سوی دولتمردان و عذرخواهی از مردم؛
۶٫ عدم تلاش برای بزرگنمایی اقدامات حین و پس از انجام یک وعده.