گروه فرهنگی
خانواده هسته‌ مرکزی اجتماع است و نخستین اجتماعی است که شخص در آن گام می‌نهد و آداب زندگی، اصول و رسوم اجتماعی ، تعاون و ازخودگذشتگی را فرامی‌گیرد. یکی از اساسی‌ترین راه‌های استقرار و استمرار ارزش‌های اخلاقی و دینی در جامعه، تقویت و تحکیم نهاد خانواده است. ابتدای ازدواج، سرآغاز دلدادگی و مهرورزی بین زوجین است و معمولاً شیرین‌ترین روزهای زندگی، پس از زمان عقد آغاز می‌شود. این رابطه شیرین نیازمند رسیدگی و مراقبت است تا به درازای عمر، شیرینی و گرمی خود را حفظ کند؛ در غیر این صورت، به‌مرورزمان و یا با بی‌تدبیری و خودخواهی یکی از همسران یا هر دو، پایه‌ این بنای نوساخته اندک‌اندک سست شده، ناگهان فرومی‌ریزد.
با توجه به ویژگی‌های گسترده و اهمیت خاص خانواده، درصورتی‌که اختلافات و مشاجرات به اوج خود رسید، باید برای حل آن و بازگرداندن دوباره آرامش به این کانون بسیار مهم، تدابیری اندیشید؛ نه این‌که باعجله و شتاب‌زدگی گزینه جدایی و طلاق مطرح شود. در این نوشتار نیز تلاش داریم تا به‌اختصار، به راهکارهایی برای فرار از سقوط و آشفتگی نظام خانواده اشاره نماییم.
یکی از محورهای اصلی و ارکان تداوم زندگی زناشویی، گذشت و صبر در این پیوند مقدس است که باید عمیقاً موردتوجه قرار گیرد. اگر پایه و اساس برگذشت و تحمل استوار باشد مسلماً از بروز بسیاری از مشکلات خواهد کاست. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌واله بهترین خصلت‌های اخلاقی را در کلامی برمی‌شمرد و می‌فرماید: «أَلَا أُخْبِرُكُمْ‏ بِخَيْرِ خَلَائِقِ‏ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ الْعَفْوُ عَمَّنْ ظَلَمَكَ وَ تَصِلُ مَنْ قَطَعَكَ وَ الْإِحْسَانُ إِلَى مَنْ أَسَاءَ إِلَيْكَ وَ إِعْطَاءُ مَنْ حَرَمَكَ؛ آيا به شما خبر ندهم از بهترين شيوه در دنيا و آخرت‌؟ گذشت از هر كس كه به تو ستم كرده، پيوست كنى با هر كه از تو بريده و احسان به هر كه به تو بدى كرده و بخشش به هر كه تو را دريغ داشته.»و نیز فرموده است:«به خدایی که جان من در قبضه اوست، سه چیز است اگر از من قسم خواهند بر آن‌ها قسم می‌خورم که یکی از آنان این است: «هیچ‌کس از ظلمی که به او شده، برای خدا عفو نمی‌کند مگر این‌که خدا عزت او را در قیامت زیاد می‌فرماید.»
در آیاتی از قرآن کریم نیز خداوند متعال می‌فرماید: «خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ؛(به‌هرحال) با آن‌ها مدارا کن و عذرشان را بپذیر و به نیکی‌ها دعوت نما و از جاهلان روی بگردان (و با آنان ستیزه مکن)! ونیز فرموده است: «وَلْيَعْفُوا وَلْيَصْفَحُوا أَلَا تُحِبُّونَ أَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ؛آن‌ها باید عفو کنند و چشم بپوشند؛ آیا دوست نمی‌دارید خداوند شمارا ببخشد؟!» و نیز فرموده است: «وَأَنْ تَعْفُوا أَقْرَبُ لِلتَّقْوَىٰ وَلَا تَنْسَوُا الْفَضْلَ بَيْنَكُمْ؛ و گذشت کردن شما به پرهیزکاری نزدیک‌تر است و گذشت و نیکوکاری را در میان خود فراموش نکنید.»
بعضی از افراد، محکوم خواسته‌های خود هستند! چندان فکر نمی‌کنند و تصمیماتشان مبتنی بر دلایل منطقی نیست، بلکه فقط امر می‌کنند و دستور می‌دهند و از حرف خود برنمی‌گردند؛ هیچ‌گونه نرمش و انعطافی در رفتارشان به چشم نمی‌خورد و حاضرند اطرافیان خود را شکنجه دهند تا خواسته‌های خودشان تحقق یابد. این دسته از افراد به خاطر نداشتن صبر و گذشت در زندگی، دچار مشکلات فراوانی خواهند شد.
گذشت در زندگی مشترک زناشویی باعث می‌شود بسیاری از کینه‌ها، حسادت‌ها و کدورت‌ها از بین برود و مشکلات و نابسامانی‌ها مرتفع گردد به‌گونه‌ای که انسان از زندگی مشترک لذت ببرد و احساس آرامش پیدا کند؛ بالعکس، اگر بخواهد به دنبال به کرسی نشاندن حرف خود باشد زندگی برایش تلخ می‌شود و همیشه با همسرش درگیری لفظی دارد و سرانجام این‌گونه زندگی‌ها چیزی جز جدایی نیست.
یکی دیگر از راهکارهایی که به تداوم و استحکام نظام خانواده کمک می‌کند پرهیز از تجمل‌گرایی است. برخی زنان براثر جهالت و نقص تربیت خود، ازدواج را به‌عنوان وسیله‌ای برای رسیدن به انواع تجملات و لذایذ می‌پندارند. مسلماً شیفتگی زن به تجملات و دل‌بستگی او به چشم‌وهم‌چشمی‌ها، زندگی را برای مرد بسیار سخت و طاقت‌فرسا می‌کند تا جایی که ممکن است کاسه‌ صبر او لبریز شود و دست‌به‌کارهای خطرناکی بزند. تجمل‌پرستی، نوعی جنون است که وقتی در فردی بروز پیدا کند درمانش به این آسانی نیست.
تردیدی نیست که هوس‌بازی و تجمل‌پرستی و مصارف بیهوده‌ زن در اغلب موارد، مرد را از پا درمی‌آورد و پیامد آن، ازدست‌دادن شوهر و آشفتگی نظام خانوادگی می‌باشد. اگر بانوان بخواهند به مسائل تجملی و زرق‌وبرق‌های بیش‌ازحد توجه کنند و با چشم‌وهم‌چشمی‌ها از یکدیگر سبقت بگیرند علاوه بر این‌که همسران آنان، دچار مشکلات روحی و روانی می‌شوند، نظام خانواده از هم فرومی‌پاشد وزندگی شیرین آنان تلخ می‌شود و پیوسته در نزاع و درگیری به سر می‌برند؛ آن‌هم بر سر مسائلی که اصلاً نقشی درروند شکوفایی زندگی ندارد.
از امام علی علیه‌السلام نقل‌شده است كه فرمود: «أَنْعَمُ اَلنَّاسِ عَيْشاً مَنْ مَنَحَهُ اَللَّهُ تَعَالَى اَلْقَنَاعَةَ وَ أَصْلَحَ لَهُ زَوْجَهُ؛ خوش‌ترین زندگی را كسی دارد، كه خداوند سبحان قناعت را ارزانیش دارد و همسرش را برای او شایسته گرداند.» ازاین‌رو، بلندپروازی‌های بی‌مورد و بی‌جهت مخصوصاً در اوایل زندگی مشترک، خانواده را دچار تنش، اضطراب، پریشانی، نزاع و درگیری‌های لفظی، بحث‌های طولانی و ادامه‌دار و… می‌نماید و اعضای خانواده به‌جای لذت بردن از زندگی، همیشه کامشان تلخ خواهد بود.