سندروم خبر بد!
گروه اجتماعی
وقتی رویدادهای غم انگیز و تلخی به وقوع میپیوندد، روح جامعه تا مدتها آزار دیده باقی میماند. در چنین حالتی جامعه تا زمان رسیدن به یک وضعیت عادی دوره سختی را سپری میکند، اما مشکل زمانی حادتر میشود که چرخه حوادث و رخدادها تکرار شده و ابعاد آن ادامه دار باشد. در برخی جوامع شنیدن خبر بد چندان هم غافلگیرکننده نیست و مردم به اخبار بد و تاسف بار تقریبا خو گرفتهاند، اما بدیهی است که شنیدن خبر بد در هر حالی آسان نیست، هرچند این موضوع با تکرار مکرر جنبه عادی به خود گرفته باشد. در این بین، رسانه ها نمی توانند رخدادها را نادیده بگیرند و صرفا به درج اخبار خوشایند یا خنثی مبادرت کنند و از سویی، سرعت انتشار خبرهای تلخ با گسترش شبکههای اجتماعی شتاب بیشتری به خود گرفته و گاهی خود ما وظیفه خبررسانی را به عهده میگیریم. بنابراین روح و روان جامعه هر لحظه در معرض شلیک گلوله اخبار منفی قرار دارد و نمیتوان نسبت به این اخبار بیتفاوت بود، اما نباید سیاهنمایی کرد و شرایط ملتهبی را بوجود آورد.
انتقال اخبار تا حدی جنبه تخلیه هیجانی دارد، اما هر مقوله ای اگر از حدی فراتر رفته و تبدیل به عادت شود عملکرد زندگی روزمره را مختل میکند، موضوعی که «سپیده مشایخی»- در قامت روانشناس به آن اشاره داشته و می گوید: «درست است که اخبار منفی در زندگی روزمره جریان دارند، اما چقدر کنترل شرایط و حل مشکلات در دست ما است؟ بسیاری از ما منفعلانه نشستهایم و کنترلی بر شرایط نداریم. تنها بازار رسانه را داغ میکنیم و حاصل آن، مخدوش شدن سلامت روان است. باید از خود سوال کنیم که آیا دنبال کردن و بازنشر اخبار منفی باعث شده قدم سازندهای در جهت چارهجویی و رفع آن مشکل برداریم؟ این اخبار منفی صرفا در خصوص جامعه نیست، به عنوان مثال مردم خبر طلاق سلبریتیها را بیشتر دنبال میکنند و اصلا توجه نمیکنند که آیا این خبر به بهزیستی ما کمک میکند یا خیر و چه تاثیری در زندگی دارد؟»
هرچقدر تیتر اخبار داغتر باشد ما احساس تعلق بیشتری داریم، حتی گاهی خبری کذب را منتشر میکنیم و در انتشار اخبار منفی از یکدیگر سبقت میگیریم. «مشایخی» این مسئله را در زمره آسیب های جامعه برشمرده و می گوید: «این ما هستیم که به خبرها وزن می دهیم و به محض مطرح شدن بارها به اشتراک میگذاریم.»
اغلب افراد صبحها به محض بیداری فضای مجازی را بررسی و اخبار منفی را دنبال می کنند، اما چرا تا این حد پیگیری خبرهای تلخ به صورت یک عادت درآمده است؟ «مشایخی» در این زمینه می گوید:
« هر رفتار اجتنابی را در روانشناسی اعتیاد میدانیم. در علوم رفتاری اعتیاد را در گستره عادت به انجام رفتارهای اجتنابی تعریف میکنیم. برخی مواقع با خواندن خبرها و حوادث اطراف خود احساس عجیبی پیدا میکنیم. این یک حس لذت است. زمانی که روزنامهها بیشتر بودند و فضای مجازی تا این حد گسترده نبود، بسیاری از افراد به محض خرید روزنامه ابتدا به سراغ اخبار حوادث میرفتند و تمایل زیادی به دنبال کردن اخبار مربوط به قتل، دزدی، موضوعات جنایی و… داشتند. در حال حاضر تعداد این افراد در جامعه بسیار زیاد شده است. آنان از مطالعه اخبار منفی لذت میبرند و اگر این اخبار بسیار ناراحت کننده باشد، باز هم با هیجان خاصی به آن گوش میدهند. به عبارتی دیگر در سیستم مغز و ذهن، واکنش متفاوتی نسبت به این اخبار ایجاد میشود. این واکنش در سیر تکامل ما تعریف شده نبوده و انسان از لحظه تکامل همواره از هر مسئله تهدیدآمیزی اجتناب میکرد و یا رفتارهای ستیز و گریز را برای محافظت از خود در برابر تهدیدات پیش می گرفت. اما در وضعیت فعلی، خبر منفی دیگر تهدیدکننده نیست. افراد با هیجان خاصی خبر منفی را دنبال کرده و در گفتوگوهای روزمره بهکرات درخصوص اخبار منفی صحبت میکنند.»
این روانشناس معتقد است: «ما به شنیدن خبرهای منفی عادت کردهایم. به صورت ناآگاهانه و ناخودآگاه زمانی که در جمع خانوادگی، دوستانه و یا حتی در گروهی که به صورت مجازی با آنها در ارتباطیم و حضور داریم، در خصوص اخبار منفی حرف میزنیم. ما غالبا در نقش قربانی فرو میرویم و شرایط را غیرقابل تحمل توصیف میکنیم و تنها اگر در این قالب فرو برویم پذیرفته خواهیم شد. گاهی اگر اتفاق خوشایندی در زندگیمان رخ داده باشد، کسی را پیدا نمیکنیم که خبر خوشحال کننده زندگیمان را به او منتقل کنیم. خجالت میکشیم که در خصوص موضوعی که باعث شادیمان شده، صحبت کنیم.»
بر اساس نظریه «سوگیری منفی»، ذهن انسان تمایل بیشتری به بررسی و توجه به امور منفی دارد و به همین علت امروزه باور غلطی دربین برخی شکل گرفته است که «اخبار بد» فروش بالاتری دارد. در این رابطه «مژده ارشادی»- روان درمانگر در خصوص تاثیرات اخبار ناگوار بر روان افراد جامعه، می گوید: «امروزه باتوجه به اینکه در عصر ارتباطات قرار داریم، سبک زندگی افراد جامعه حتی با دو دهه گذشته تفاوتهای بسیاری پیدا کرده که یکی از ویژگیهای بارز انسان در این عصر نیاز به ایجاد تعامل است، این نیاز تنها میان انسان با انسان نیست، بلکه این تعامل در قالب ارتباط بین انسان با جمع و گروهی دیگر از اشخاص در هر مکان و هر زمان تعریف میشود، این ارتباط بهوسیله ابزارهایی صورت میگیرد که امروزه این ابزارها در زندگی ما نقش بسیار مهمی را ایفا میکنند. یکی از تاثیرات مهم این تعامل با جهان پیرامون این است که انسانها نسبت به گذشته دسترسی وسیعتری به اخبار، اطلاعات و محتواهای گوناگون دارند، در عصر حاضر شاهد غلبه دنیای مجازی بر واقعیت هستیم و این یعنی بر اساس تصمیمگیری چند فضای سیستمی و رسانهای ممکن است، واقعیات در جامعه حذف شده و اتفاقات رخ نداده در فضای مجازی جایگزین واقعیتها شوند.»
وی تاکید می کند: «در جهان امروز سهولت دسترسی به امکانات نسبت به نسلهای گذشته پیشرفت چشمگیری داشته است اما این امکانات به معنای وجود آرامش بیشتر در جامعه کنونی نیست، یکی از نتایج وجود امکانات در جامعه کاهش تحمل افراد در برابر اتفاقات ناگوار و اخبار بد است. دسترسی به اخبار و اطلاعات یکی از نیازهای ذاتی وجود هر انسان بهشمار میرود، مولفه روانشناختی قدرت برای هر شخصی از اهمیت بالایی برخوردار است و کسب خبر و آگاهی میزان قدرت، نفوذ و اثربخشی شخص را بالا میبرد.»
این مدرس دانشگاه با اشاره به پیامدهای قرار گرفتن انسان در برابر حجم بالای اخبار ناگوار می گوید:
«زمانیکه فشارهای ذهنی، روانی و فرسودگی جسمی حاصل از اخبار ناگوار به بالاترین حد خود برسد، انسان توان مقاومت در برابر این تنش را نخواهد داشت و بیماری افسردگی بهصورت یک اپیدمی در جامعه شیوع پیدا کرده و حتی امکان دارد بقای انسان به خطر بیفتد. شوکهای ناشی از اخبار ناگوار بسیار زیانآور و زننده است، نشاط اجتماعی و آرامش جامعه را از بین میبرد، تفکر انسان را سلب و فرد را متشنج و مضطرب میکند همچنین در زندگی اجتماعی و روابط خانوادگی افراد به شدت تاثیرگذار است. یکی از پیامدهای وجود حجم وسیعی از اخبار ناگوار در فضاهای گوناگون ایجاد شرایط ترومای نیابتی یا ترومای ثانویه است، وقتی فرد مقابل یک حادثه آسیبزننده شدید قرار گیرد به این آسیب شدید تروما گفته میشود، بنابراین زمانیکه انسان به این تروما دچار شود دارای الگوهای رفتاری خاصی خواهد بود و مسخ شخصیت میشود، این فرد واقعیتها را انکار میکند، واکنشی طبیعی در برابر اتفاقات ندارد و دچار اختلال اضطراب یا استرس پس از ضربه میشود. قرار گرفتن مداوم در معرض این حوادث انسانی باعث ایجاد ترس، عدم امنیت و بیاعتمادی میشود، بنابراین به بروز اختلالات اضطرابی و خلقی و افسردگی بهخصوص در کودکان و نوجوانان منجر خواهد شد.»
«ارشادی» در ادامه به راهکارهای موثر برای پیگیری نکردن اخبار ناگوار پرداخته و عنوان
می کند: « شنیدن مداوم اخبار بد از فضاهای مجازی و حقیقی باعث تضعیف جسمی و روانی، حال بد، خشم و اضطراب میشود بنابراین پیگیری این موارد چه نفعی دارد و چقدر به بقا و حفظ زندگی ما کمک میکند؟ یکی از اقدامات پیشگیرانه مخاطبسنجی و دستهبندی اخبار است، یعنی در زمان پخش اخبار به سن افراد حاضر در جمع و مناسب نبودن اخبار برای سنین پایین توجه کنیم، گاهی نیاز است مسائل ناخوشایند را پیگیری نکرده و از شرکت کردن در بحثهایی که حول محور خبرهای ناخوشایند است، اجتناب کنیم. باید برای پذیرش صحت اخبار به دنبال منبع موثق باشیم، به همان میزان که اخبار بد را دنبال میکنیم به اخبار خوب نیز بها دهیم و به اندازه توان خود سعی کنیم فضای سازنده ایجاد کنیم یعنی اخبار خوب را برای دیگران نیز منتشر کنیم.»
این روان درمانگر تاکید می کند: «مدیریت ذهن موضوع مهمی است که حتما باید مورد توجه قرار گیرد، افراد میتوانند از روشهای آرامسازی ذهن استفاده کنند تا میزان تحمل خود را برای درگیر شدن با یک خبر تلخ بسنجند، همچنین میتوان برای کاهش فشار روانی حاصل از شنیدن اخبار بد از اشخاص قابل اعتماد و یا گروه درمانیهای موجود در شبکههای اجتماعی استفاده کرد، زمانی که با خبر بدی مواجه میشویم در مورد زوایای مختلف حادثه سوال و جواب نکنیم، بلکه درست و موثر از تلویزیون، اینترنت، روزنامهها و سایتهای خبری استفاده کنیم.»
اخبار بد , اخبار منفی
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.