فاطمه فلاح‌زاده 
روند مذاکرات وین از ابتدای امر تاکنون به‌خوبی مبرهن ساخت که آمریکا سیاست جامع و منسجمی در برابر ایران ندارد ‌‌و  با رویکردهای    بدون پایه و اساس سیاسی خود پیش می‌رود. این ادعا تنها در داخل کشور و مخالفان آمریکا در سرتاسر دنیا مطرح نیست بلکه نقل مردمی است که از دیپلماسی دولتمردان خودآگاه و شناخت کافی دارند. به گزارش نشریه فارین پالیسی (Foreign Policy) مبنی بر تحلیل آخرین نتایج مذاکرات وین، آمریکا سیاست جامع و منسجمی در برابر ایران ندارد. 
این گزارش با عنوان دیپلماسی بی‌معنای ایالات‌متحده در برابر ایران منتشر شد و نکات مهمی همچون فقدان سیاست جامع و منسجم آمریکا در قبال ایران، اذعان به برتری ایران در مذاکرات وین، راهبرد مشخص ایران در تعامل با غرب و شکست آمریکا در منطقه غرب آسیا را مطرح کرد. 
بر اساس گزارش نشریه فارین پالیسی؛ تهران یک استراتژی روشن، جامع و منسجم در تعامل با غرب دارا بوده و پروژه هسته‌ای ایران قابل‌توجه‌ترین رشد را داشته است. از سویی دیگر ایران بارها اذعان کرده علاقه‌ای به مذاکرات نداشته و این آمریکاست که به‌صورت یک‌جانبه از توافق خارج‌شده و اکنون باید بازگردد و تحریم‌ها را لغو کند. استراتژی مشخص ایران، راهبرد آمریکایی‌ها را خنثی کرده و دیگر صحبتی از یک توافق طولانی‌تر، قوی‌تر و گسترده‌تر در مورد برنامه هسته‌ای ایران نیست.درحالی‌که رویکرد و فقدان سیاست منسجم آمریکا درروند مذاکرات به‌صراحت مطرح بود اما لوید آستین وزیر دفاع آمریکا اظهار داشت که هیچ راه سریعی برای حل چالش‌های امنیتی این منطقه به‌خصوص در ارتباط با ایران وجود ندارد . رئیس‌جمهور  آمریکا واضحا اعلام کرد آمریکا متعهد به جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است.
همزمان با روند مذاکرات بود که بحران اوکراین تأثیر خود را بر فضای دیپلماسی هسته‌ای ایران در وین و مذاکرات جانبی مربوط به آن، بر جا گذاشت. به‌موجب این بحران مذاکرات وین از اواسط اسفند در وضعیت تعلیق مرحله‌ای قرار گرفت.مطابق تحلیل کارشناسان از یک سو کشورهای غربی تلاش داشتند تا زمینه مقابله با روسیه درروند بحران اوکراین را به‌وجود آورند و از سوی دیگر، موضوع تداوم مذاکرات بدون میانجی‌گری اولیانوف دشوار به نظر می‌رسید. بحران اوکراین و روسیه، نقش سیاسی و امنیتی جدیدی را برای بازیگران اصلی هیئت‌مدیره سیاست بین‌الملل  در مدیریت امنیت جهانی به‌وجود آورد. در این فرآیند، اهمیت و ارزش دیپلماسی هسته‌ای و مذاکرات وین به‌گونه‌ای تدریجی کاهش یافت و به همین دلیل بود که  نشانه‌هایی از ابهام، تردید و تأخیر در مذاکرات هسته‌ای مشاهده می‌شد.
 اخذ تضمین کافی اقتصادی، اولویت نخست مذاکره 
با وضعیت تعلیق مرحله‌ای و عدم سیاست یکپارچه آمریکا نمایندگان خانه ملت درباره رویکرد تیم مذاکره‌کننده ایران در مذاکرات وین بیانیه‌ای را صادر و از تیم مذاکره‌کننده خواستار حفظ منابع ملی و مطالبات اصلی شدند. 
متن این بیانیه بدین شرح بود که از تیم مذاکره‌کننده کشور می‌خواهیم که در مذاکرات جاری در وین خود را محدود به ضرب‌الاجل‌های ساختگی غرب ندانند و با ایستادگی در جهت حفظ منابع ملی و مطالبات اصلی و حفظ خطوط قرمز اعلامی را بدون فوت وقت پیگیری کنند. اکنون‌که بحران، نیاز غرب را به عرضه انرژی ایران افزایش داده، نباید بدون تأمین خواسته‌های به‌حق ایران نیاز آمریکا به کاهش قیمت نفت تأمین شود. از هیئت مذاکره‌کننده محترم می‌خواهیم اخذ تضمین کافی اقتصادی، فنی و سیاسی از طرف آمریکایی بابت عدم تکرار خروج غیرقانونی این کشور از توافق را با جدیت پیگیری کند. حفظ عناصر اساسی برنامه هسته‌ای کشورمان در داخل، قوی‌ترین تضمین برای عدم تکرار خطای آمریکا در بدعهدی است و همچنین لازم است جبران خسارات آمریکا به معیشت مردم کشور نیز پیگیری شود.
نمایندگان مجلس شورای اسلامی در ادامه بیانیه خود اظهار داشتند که رفع تحریم‌ها می‌بایست جامع و مؤثر باشد، رفع بخشی یا صرفا روی کاغذ تحریم‌ها، تأمین‌کننده منافع ملی ما نیست. می‌بایست تضامین علاوه بر حقوقی بودن، حقیقی نیز باشند. اتکا به بهانه‌هایی به داشتن عنوان غیرهسته‌ای یا غیربرجامی بودن عناوین تحریمی را پذیرفتنی نمی‌دانیم. مجلس شورای اسلامی ضمن تأکید بر اهداف و چارچوب‌های قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها، هر توافقی را از منظر انتفاع اقتصادی ایران و احقاق حقوق ازدست‌رفته ملت دنبال می‌کند و با اصرار به مکانیسم ماده ۷ این قانون، تکرار محدودیت در برنامه هسته‌ای و بومی کشورمان   بدون اثربخشی تحریم‌ها را رد می‌کند.
طی جریان تنفس در مذاکرات وین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه کشور برای گفت‌وگو با مقام‌های فدراسیون روسیه عازم مسکو شد. سفر وزیر امور خارجه ایران به مسکو با توجه به شرایط جدیدی که روسیه در آن قرارگرفته بود،  بستری موفق برای گفت‌وگوهای جدی، صریح و روبه‌جلو میان دو کشور بود. روسیه در جریان مذاکرات وین نقشی سازنده و تسهیل گر برای عبور طرف‌ها از موضوعات پرچالش داشت و  در این مسیر همکاری و رایزنی مؤثری نیز با هیئت مذاکره‌کننده ایرانی برقرار کرده بود.
درحالی‌که مذاکرات وین به دلیل تعلل واشنگتن در اتخاذ تصمیمات سیاسی ضروری به آهستگی پیش می‌رفت وزیر امورخارجه ایران عنوان کرد که آماده یک توافق خوب و پایدار است اما طرف آمریکایی با برخی زیاده‌خواهی‌ها، مسئول مستقیم تطویل مذاکرات تاکنون بوده است. 
امیرعبداللهیان آمریکا را مسئول مستقیم طولانی شدن مذاکرات وین دانست و از اعمال تحریم‌های مجدد از سوی آمریکا درمورد برخی اشخاص و شرکت‌های ایرانی انتقاد کرد. 
با تعلل آمریکا در روند مذاکرات اما ایران همچنان به گسترش روابط خود ادامه و بر آن شد که تعامل خود را تقویت کند. در همین راستا با  بدر بن حمد البوسعیدی وزیر امور خارجه سلطنت عمان در مورد برخی مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی مورد اهتمام مشترک ازجمله برقراری آتش‌بس در یمن و همچنین مذاکرات وین گفت‌وگو و تبادل‌نظر کرد. وزیر امور خارجه عمان در این تماس تلفنی ضمن تبریک فرار رسیدن ماه مبارک رمضان به دولت و ملت ایران، از برقراری آتش‌بس در یمن استقبال کرد و با تشکر از نقش و تلاش‌های ایران در این خصوص، ابراز امیدواری کرد که این موضوع موجب فراهم شدن بستر لازم برای گفت‌وگوها بین همه طرف‌های یمنی و بازگشایی مرزهای این کشور شود.
در پی ر‌ویکرد تعلل آمریکا در مذاکرات وین یک شبکه قطری در گزارشی به موضوع مکث در مذاکرات وین پرداخت و عنوان کرد مذاکرات برجام کمای طولانی را برنمی‌تابد. شبکه قطری الجزیره در گزارشی درباره وضعیت فعلی مذاکرات وین و احتمال دستیابی به توافقی در این مذاکرات بر سر احیای توافق هسته‌ای، نوشت: با گذشت یک سال پس‌ازآن که نمایندگان ایران،‌ آمریکا و دیگر قدرت‌های جهانی در وین برای احیای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ گرد هم آمدند، هنوز کار برای نهایی‌سازی توافقی که ماه‌هاست میان تنگنا و گشایش در نوسان بوده است، باقی مانده است. این مذاکرات مستقیم و غیرمستقیم در پایتخت اتریش، یک ماه پیش توسط جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده این مذاکرات به دلیل مسائل چندجانبه‌ای که باید حل می‌شدند متوقف شد درحالی‌که متن توافق در این مذاکرات تقریبا نهایی شده بود.الجزیره در ادامه نوشت: گفته می‌شد وقفه ایجاد شده به‌منظور پیدا کردن راهکاری برای درخواست دقیقه نودی روسیه مبنی بر این بوده است که تحریم‌های اعمال شده بر مسکو به خاطر حمله‌اش به اوکراین به روابط تجاری‌ اقتصادی‌اش با ایران آسیبی نزند. این مسئله ظرف چند روز پس آن‌که مسکو اعلام کرد ضمانت‌های کتبی مکفی را در این زمینه از واشنگتن دریافت کرده است، حل شد اما توافق با وجود متوقف شدن مذاکرات غیرمستقیم میان تهران و واشنگتن به مدت چند هفته، قریب‌الوقوع به نظر نمی‌آید. 
 ایستادگی ایران بر خطوط قرمز خود و تحت‌فشار بودن دولت جوبایدن
ایران از ابتدای روند مذاکرات شرط خود را برای تعامل  و مواضع خود را به‌روشنی مطرح کرده بود. پایبند ماندن به توافق و رفع بی‌قیدوشرط تحریم‌ها ازجمله مسائل مهمی بود که همواره از سوی ایران در جریان مذاکرات وین مطرح می‌شد.در همین راستا حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران مدتی قبل درباره حذف نام سپاه پاسداران از لیست سازمان‌های تروریستی خارجی آمریکا عنوان کرده بود که موضوع خارج کردن اسامی اشخاص حقیقی و حقوقی از لیست قرمز و از مجموعه تحریم‌ها و اقدامات یکجانبه‌ای که آمریکایی‌ها علیه ایران اعمال کرده‌اند، یکی از موضوعات جدی مذاکرات اخیر ما در وین است. وقتی می‌گوییم اشخاص حقیقی و حقوقی، در حوزه اشخاص حقوقی برخی از هلدینگ‌های بزرگ اقتصادی و مؤسسات بزرگ حکومتی ما قرار دارند و یکی از موضوعات، مربوط به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است.وبگاه شبکه قطری الجزایر نیز دراین‌باره نوشت: یکی از مهم‌ترین این مسائل، این است که آیا نام سپاه پاسداران ایران از لیست سازمان‌های تروریستی خارجی آمریکا خارج خواهد شد یا نه؟ مقامات ایران بارها تأکید کرده‌اند مسئله سپاه یک خط قرمز بزرگ است که از آن عقب نخواهند نشست. دولت جو بایدن از سوی جمهوری‌خواهان و حتی دموکرات‌های هم‌حزبی‌اش بر سر حذف احتمالی نام سپاه از این لیست که در دوران دولت دونالد ترامپ انجام شده بود، تحت‌فشار است.وزیرامورخارجه ایران بارها عنوان کرده که از خطوط قرمز خود کوتاه نمی‌آید و نفعی در مذاکره مستقیم نمی‌بیند. وی در اولین جلسه ستاد هماهنگی روابط اقتصادی خارجی که مورخ ۲۱ فروردین ۱۴۰۱ برگزار شد، عنوان کرد: طرف آمریکایی در دو، سه هفته گذشته زیاده‌خواهی‌هایی را مطرح کرد که در تعارض با برخی بندهای متن است و علیرغم اینکه بخش زیادی از متن در مسیر این مذاکرات مورد توافق قرارگرفته، طرف آمریکایی پیشنهادات و خواسته‌های را مطرح می‌کند که در تضاد با برخی از بندهای متنی است که مورداشاره قرار گرفت.امیر عبداللهیان تأکید کرد: آمریکایی‌ها به‌صورت مستمر از ضرورت مذاکرات مستقیم با ایران صحبت می‌کنند و ما با بررسی‌های که انجام دادیم به این نتیجه رسیدیم که نفعی در مذاکره مستقیم با آمریکا نداریم. آمریکایی‌ها هنوز روی زمین اقداماتی انجام نداده‌اند که بتوانیم یک چشم‌اندازی را در این زمینه مشاهده کنیم و بگویم در کنار ابراز حسن نیتشان اقدامات مثبتی را بر روی زمین انجام دادند.
 آمریکا‌ در جریان مذاکرات، کارشکنی نکند
وی افزود: آن‌ها اگر حسن نیت دارند، قبل از هر توافقی یکی دو مورد از مسائل ملموس و علنی را اعلام کنند تا نشان دهند در عمل نیز حسن نیت دارند به‌طور مثال بخشی از درآمدهای بلوکه‌شده ملت ایران را آزاد کنند و اگر آقای بایدن که دائم صحبت از حسن نیت می‌کند، یک مورد از تحریم‌ها را با فرمان اجرایی خود به نشانه حسن نیت لغو کند.البته تبادل پیام بین ایران و آمریکا از طریق non paper و از طریق هماهنگ‌کننده اروپایی کمیسیون مشترک برجام ادامه دارد و ما به‌صراحت به آمریکایی‌ها گفته‌ایم که سنگ‌اندازی و کارشکنی نکند. سه کشور اروپایی و همچنین چین و روسیه نسبت به برخی زیاده‌خواهی‌های آمریکا در این مذاکرات انتقاداتی دارند و با خود ما همراهی می‌کنند، درواقع این روشی که آمریکا دنبال می‌کند با روح حاکم بر همکاری در مذاکرات وین همخوانی ندارد. 
با ر‌ویکرد زیاده‌خواهی آمریکا و مطابق روند مذاکرات وین نمایندگان مجلس خواستار تضمین آمریکا برای عدم خروج از برجام شدند. سید محسن دهنوی عضو هیئت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی ظهر روز یک‌شنبه ۲۱ فروردین‌ماه در صحن علنی مجلس بیانیه‌ای در خصوص مذاکرات برجام که ۲۵۰ نفر از نمایندگان آن را تصویب کرده بودند را قرائت کرد.موارد متذکر شده در این بیانیه به این شرح است که تجربه مذاکرات قبلی نشان می‌دهد که عدم تمایل آمریکا و طرف‌های مذاکره‌کننده برای ارائه تضمین‌های لازم؛ عملا نه‌تنها منافع ملی کشور را تأمین نکرد بلکه به دلیل خروج آمریکا از برجام موجب آسیب به منافع ملی و شکست توافق گردید؛ لذا در مذاکرات جدید لازم است آمریکا تضمین قانونی دهد که از برجام خارج نمی‌شود و به شکل کاملا قانونی موضوع در نهادهای تصمیم‌ساز و تصمیم گیر آن کشور مانند کنگره نیز مصوب گردد که در آینده مانعی برای اجرای آن ایجاد نکنند. 
 یکی دیگر از شرایط اصلی مذاکره؛ فقدان تهدید بعد از توافق است و وجود مکانیسم ماشه عملا به معنای حفظ تهدید و شکست مذاکره است لذا لازم است تضمین‌های لازم به شکلی اخذ شود که در صورت ورود آمریکا به برجام، مکانیسم ماشه به بهانه‌های مختلف اعمال نخواهد شد. متأسفانه حتی در حین مذاکرات، آمریکا تحریم‌های جدید را علیه اشخاص، نهادها و دستگاه‌های کشور تصویب می‌کند که بیانگر نیت تخریبی در مسیر مذاکرات است؛ لذا مشخصا در مذاکرات، تصویب و اعمال تحریم‌های جدید ممنوع گردد و قید گردد که تحریم‌های برداشته‌شده مجددا وضع نخواهد شد، روشن است بدون این تضامین، مشکل تحریم به‌حال خود باقی بوده و درنتیجه، موجب خسارت به منافع سیاسی، اقتصادی و اعتبار ملی کشور است.
جمهوری اسلامی ایران حق دارد در چارچوب سهمیه تعیین‌شده توسط اوپک قبل از اعمال تحریم‌ها و با توجه به وضعیت و جایگاه جمهوری اسلامی ایران به هر کشوری و به هر میزانی که موردتوافق طرفین قرار می‌گیرد نفت صادر کند و از طریق سیستم بانکی مبالغ مربوطه را دریافت نماید.
انتقال منابع مالی جمهوری اسلامی ایران ازجمله منابع حاصل از فروش نفت و منابع بلوکه‌شده و مسدود شده از همه کشورها، حق جمهوری اسلامی است و کشورهای طرف مذاکره باید موانع موجود در این مسیر را رفع نمایند و در این راستا هرگونه مانع در تبدیل ارزها (Conversion) و همچنین ممانعت در جذب سرمایه‌گذاری در جمهوری اسلامی ایران ممنوع است و موردپذیرش ملت ایران نیست و حق راستی آزمایی در اختیار دولت ایران است.
 نفعی در مذاکره مستقیم با آمریکا نیست 
مقام معظم رهبری در مورخ ۱۹/‌۱۱/‌۱۳۹۹‬ نیز سیاست نظام در مورد لغو تحریم‌ها و مسئله مهم راستی‌آزمایی را چنین اعلام داشته‌اند: «ایران از اول به تمام تعهدات برجامی خودش عمل کرد، جمهوری‌اسلامی به تمام تعهدات برجامی عمل کرد، آن‌ها نقض کردند. ما حق داریم برای ادامه برجام شرط بگذاریم و این شرط را هم گذاشتیم و گفتیم و هیچ‌کس هم از آن عدول نخواهد کرد و آن این است که اگر می‌خواهند ایران به تعهدات برجامی که چند تعهد آن را لغو کرده برگردد، باید آمریکا تحریم‌ها را لغو بکند، آن‌هم نه به زبان و روی کاغذ که بگوید لغو کردیم، نه! بایستی در عمل تحریم‌ها را لغو کنند و ما راستی‌آزمایی کنیم و احساس کنیم که درست تحریم‌ها لغو شده، آن‌وقت ما هم به این تعهدات برجامی برمی‌گردیم، این سیاست قطعی جمهوری‌اسلامی است و مورد اتفاق مسئولان کشور هم هست و از این سیاست برنخواهیم گشت.»همچنین در مواد ۶ و ۷ قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران نیز شرط انجام تعهدات برجامی از سوی ایران، برقراری کامل روابط بانکی، رفع کامل موانع صادرات، فروش کامل نفت و فرآورده‌های نفتی ایران، برگشت کامل و سریع ارز منابع حاصل از فروش و ارائه گزارش این اقدامات به مجلس و تأیید نمایندگان می‌باشد.بر این اساس بدون شک وعده‌های شفاهی و ازجمله سخنان رئیس‌جمهور آمریکا، نمی‌تواند تضمین شمرده شود، آمریکا و سایر کشورهای غربی، حق خروج از برجام، اعمال مکانیسم ماشه و وضع تحریم جدید یا وضع مجدد تحریم‌های رفع‌شده را نخواهند داشت، قبل از لغو تحریم‌های نفتی، بانکی و راستی‌آزمایی آن‌ها به‌صورت کامل از سوی ملت ایران و تأیید مجلس، هیچ اقدام کاهشی درزمینه هسته‌ای، از سوی دولت جمهوری‌اسلامی نباید انجام شود.
با صدور بیانیه نمایندگان خانه ملت، اظهارات وزیر امورخارجه ایران در اولین جلسه ستاد هماهنگی روابط اقتصادی خارجی ‌و مطابق رویکرد جمهوری اسلامی ایران در تمامی سال‌ها چنانچه پیشنهادات آمریکا در تضاد با قوانین باشد، نفعی در تعامل و مذاکره مستقیم نخواهد بود.
جمهوری اسلامی ایران با ایستادگی بر خط قرمزهای خود بار   دیگر و به‌صراحت عنوان می‌کند که موضع و منافع مردم را اولویت نخست روند مذاکرات می‌داند و تا مادامی‌که حسن‌نیت و تضمین‌های لازم از سوی آمریکا داده نشود، منفعتی در مذاکره مستقیم با آمریکا نیست.