سید محمد بحرینیان
یکی از مسائلی که این روزها، سروصدای زیادی به راه انداخته و موافقان و مخالفان زیادی دارد، بحث بر سر طرح موسوم به صیانت است. مسئله طرح صیانت، تنها چند پلتفرم اجتماعی یا پیام‌رسان نیست و از دو جنبه اهمیت ملی دارد، اول آن‌که به فرمایش مقام معظم رهبری، فضای مجازی به‌اندازه خود جمهوری اسلامی اهمیت دارد. دوم آن‌که امروز، بحث بر سر طرح صیانت، تنها منحصر به داده‌های شخصی در فضای مجازی نیست و ابعاد اقتصادی، سیاسی و اجتماعی دارد و نحوه مواجهه مردم و حاکمیت با آن، نمادی از مواجهه با بسیاری از مسائل حوزه مدنی است.
بنای این نوشته بر پرداختن به جزئیات طرح صیانت نیست. به‌هرحال طرح صیانت، مسیر طبیعی و قانونی خود را از مرکز پژوهش‌ها و کمیسیون مربوطه تا صحن مجلس طی خواهد کرد، اما مسئله این نوشته، پاسخ دادن به یک ابهام است.
گاهی شاهدیم که برخی لوایح یا طرح‌ها، پیش از آن‌که به صحن مجلس برسد، به کف جامعه کشیده می‌شود و در میان اقشار مختلف مردم، بازتاب گسترده می‌یابد. طبیعی است که در چنین شرایطی، اغلب مسئولان به بازخورد جامعه توجه کرده و حتی آن را ملاک اصلی خود برای موافقت یا مخالفت با طرح بدانند. توجه به نظر مردم، ضرورتی عقلی و مورد تأکید متون دینی معتبر ماست، اما گاهی موضع‌گیری یک نماینده مجلس یا مدیر دولتی بر اساس نظر مردم، از سوی برخی محافل به عوام‌گرایی یا پوپولیسم تعبیر می‌شود.
اگر یک نماینده، بر اساس روش‌های دقیق سنجش آرا، بداند که نظر مردم نسبت به یک طرح مثبت نیست باید چه کند؟ آیا وکیل مردم می‌تواند با تعابیری همچون پوپولیسم، به نظر موکلانش بی‌توجه باشد؟ ممکن است گفته شود که اگر اطلاع مردم از جزئیات یک طرح کافی نبود و نظرشان با تأمین منافع خودشان تعارض داشت چه. راه مشخص است. در مردم‌سالاری دینی، مسئولان، مشروعیت خود را از مردم می‌گیرند.
این یعنی در هنگام بروز چنین تعارضی، نماینده مردم یا باید با حضور در محافل و با استفاده از بستر رسانه‌های عمومی و شخصی، مردم را نسبت به جزئیات مسئله مطلع کرده و آن‌ها را نسبت به حقوقشان آگاه کند و نظر آن‌ها را جلب کند و یا این‌که خود نیز به رأی و نظر مردم تن دهد، هرچند نظر شخص خود او چیز دیگری باشد. این مردم نیستند که قرار است نظر مسئولان را تأمین کنند، بلکه مسئولان باید نظر مردم را تأمین کنند چون خود برآمده از مردم‌اند. بر این اساس، ایستادن بر نظر شخصی، آن‌هم جایی که عموم مردم چیز دیگری می‌خواهند برای نماینده مردم، درست نیست. در هر مورد و طرحی، یا با تبیین و آگاه‌سازی، باید مردم همراه شوند و یا باید آن طرح از دستور کار خارج شود. مردم‌گرایی، پرداختن به بازی‌های عامیانه و پوپولیسم نیست، بلکه ضرورت مردم‌سالاری دینی در هر دو حوزه مردمی و دینی آن است. طرح صیانت و هر طرح دیگری نیز باید با همین متر و معیار موردبررسی قرار گیرد.