سید احسان دهسار
طبیعت در زمستان می‌میرد، روز با آمدن شب می‌میرد و شب نیز با آمدن روز، خانه‌های قدیمی می‌میرند، آدم‌ها می‌میرند؛ اما هیچ مرگی بدتر از دل‌مردگی نیست. آخر لطف همه‌چیز به دل‌خوش است، دل که خوش نباشد، دنیا هم‌رنگی ندارد. چه چیز دل‌ها را می‌میراند؟ ظاهرا مشکلات و سختی‌ها. بر این مبنا لابد آنچه موجب دلخوشی می‌شود نیز تنعم و رفاه و حالت‌های دلخواه است، اما دل، وجود چموشی است که گوش به‌فرمان دنیا ندارد. یک‌وقت می‌بینی از در و دیوار دارد خبرهای خوب می‌بارد اما هیچ‌کدام غم دل تو را نمی‌زداید. برعکسش هم هست، همه می‌خواهند حال تو بد باشد، اما تو به احوال عالم بی‌اعتنایی و با دل خودت خوشی. شاید همه دیده‌ایم افرادی را که به‌واقع آهی در بساط ندارند اما اهل کتاب خواندن و مطالعه‌اند، اهل مردمداری‌اند، اهل دین و عبادتند و حکمت می‌دانند و درنتیجه در برابر مشکلات هرگز نشکسته‌اند. گاهی با خودمان می‌گوییم‌: «مانده‌ام فلانی با این‌همه مشکل چگونه هنوز زبان گفتن و خندیدن دارد!» این برمی‌گردد به سبک زندگی هر کس. انسان در فقیرترین لحظات، در قعر زندان یا در گوشه‌ خرابات یا هر اوضاع و احوال دیگری می‌تواند عزت‌نفس داشته باشد. حتی برای هر کس لازم است با نور ایمان ،دانش و رفتار درست، شخصیت خود را برای بزنگاه‌های سخت ورزیده و قادر نماید. قرآن کریم و اهل‌بیت علیهم السلام، وجود مشکلات و سختی‌ها در دنیا را امری گریزناپذیر می‌دانند که نه‌تنها الزاما موجب دل‌مردگی و فروپاشی روحی نمی‌شود؛ بلکه می‌تواند زمینه رشد و سعادت فرد را فراهم کند. انتظار دنیایی عاری از مشکلات، امری غیرواقعی است، زیرا بنای دنیا بر سختی‌ها و مشکلات گذاشته شده است؛ چنان‌که امام علی علیه‌السلام دراین‌باره می‌فرماید: «الدُّنيا دارٌ بِالبَلاءِ مَحفُوفَةٌ وَ بِالغَدرِ مَعرُوفَةٌ؛ (دنيا) سرايى است که در لابه‌لای بلاها و مشکلات پيچيده شده و به غدر و نيرنگ و بی‌وفایی معروف است.» آیات قرآن کریم هم زندگی انسان در دنیا را جدای از بلا و سختی نمی‌داند و دراین‌باره می‌فرماید: «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِی کَبَدٍ؛ راستی که ما انسان را در سختی و رنج و مشکل آفریدیم.» مشقت‌ها و سختی‌های دنیا پیوندی همیشگی با انسان خواهند داشت که معمولا انسان‌های بزرگ و موفق، این تهدیدها را به فرصتی برای رشد تبدیل می‌کنند.
اما منبع زندگی و حیات کائنات، امام معصوم است. از این روزها که متعلق به ولی‌نعمت‌ ما حضرت رضا علیه‌السلام است و ما نیز شاید چندان حال دلمان خوب نباشد، باید برای احیای قلوب بهره جست. امام رضا علیه‌السلام به عنوان الگوی بارزی از مقاومت در برابر مشکلات و سختی‌ها، تنها راه نجات انسان از سختی‌ها و مشکلات را پیمودن راه توحید و خداباوری می‌داند که پیروی از اهل‌بیت علیهم السلام شرط لازم این مسیر است چنانکه در حدیث سلسله الذهب پرده از کلام الهی برمی‌دارد که: کلمه لا اله الا اللّه حصار من است و هرکس وارد حصار من شود از عذابم در امان است. سپس در ادامه می‌فرماید: «بِشُروطِها وَ أنَا مِن شُروطِها؛ اما این شرط‌هایی دارد و من از شرط‌های آن هستم.» بنابراین زنده نگه‌داشتن یاد ائمه اطهار علیهم السلام در زندگی و پیروی از دستورات آن‌ها نه‌تنها باعث جلب رحمت و مغفرت از سوی خداوند متعال خواهد شد بلکه باعث حیاتی مجدد و احیای قلب‌ها خواهد شد، چنان‌که امام رئوف حضرت رضا علیه السلام فرمودند: «مَن جَلَسَ مَجلِسا یُحیى فیهِ أمرُنا، لَم یَمُت قَلبُهُ یَومَ تَموتُ القُلوُبُ؛ هر که در مجلسى بنشیند که در آن یاد ما (اهل‌بیت) زنده می‌شود، قلبش، در روزى که قلب‌ها مى‌میرند، نمى‌میرد.»
حقیقت زنده نگه‌داشتن یاد اهل‌بیت علیهم السلام، در یادگیری معارف دینی و استفاده از آن‌ها در زندگی جلوه می‌کند؛ از همین رو امام رضا علیه‌السلام فرمودند:«رَحِمَ اللّه ُ عَبْدا اَحیا اَمْرَنا… یَتَعَلَّمُ عُلومَنا وَ یُعَلِّمُهَا النّاسَ، فَاِنَّ النّاسَ لَوْ عَلِموا مَحاسِنَ کَلامِنا لاَتَّبَعونا؛ رحمت خدا بر بنده‌اى که امر ما را زنده کند … دانش‌های ما را فراگیرد و به مردم بیاموزد. اگر مردم زیبایی‌های سخنان ما را می‌دانستند از ما پیروى می‌کردند.» سبک زندگی اهل‌بیت نه‌تنها باعث تغییر دیدگاه ما نسبت به مشکلات و سختی‌ها خواهد شد بلکه به ما این امکان را خواهد داد که همانند آنان از این مشکلات و سختی‌ها در جهت ارتقای درجه و معنویت خود استفاده کنیم.