نفیسه امامی 
بالاخره با دستور رئیس جمهور سامانه جامع تجارت راه اندازی شد؛ سامانه‌ ای که قرار است بواسطه ایجاد شفافیت در آمار تجارت با قاچاق کالا، احتکار، رانت، فساد اداری، امضاهای طلایی و تبعیض اقتصادی مبارزه کند و به قرار گرفتن ایران در تراز جهانی تجارت خارجی کمک نماید. سامانه جامع تجارت ایران مکانیسمی تسهیل‌ کننده در حیطه امور بازرگانی با هدف ایجاد ارتباط بین تجار و بازرگانان با دستگاه‌ های ذی ‌ربط طراحی شده است.
سامانه جامع تجارت ایران موضوع بند الف ماده ۶ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوبه سال ۱۳۹۲ است که کار خود را پس از تصویب آیین‌ نامه ماده ‌های ۵ و ۶ قانون در سال ۱۳۹۵ آغاز کرد.  بخش تجارت خارجی سامانه از مرداد ماه ۱۳۹۵ با فرآیند ثبت ‌سفارش چند گروه کالایی آغاز به کار کرد و در پایان سال ۱۳۹۶ همه تعرفه‌ های ثبت ‌سفارش و درگاه ثبت‌ سفارش‌ ها به سامانه جامع تجارت انتقال یافت.
این سامانه به عنوان چتر سامانه ای است که از طریق آن ساماندهی کارت های بازرگانی، ثبت سفارش و عملیات ارزی اجرایی می شود. در گذشته برای بیشتر افراد حقیقی و حقوقی کارت بازرگانی صادر می شد، اما با وجود این سامانه ابتدا شایستگی بازرگان محرز می شود و کارت متناسب با سطح فعالیت وی صادر می گردد.
 انتظار می رود با وجود این فرآیند از تخلفات زیادی که در پی صدور کارت های بازرگانی یکبارمصرف انجام می گرفت، ممانعت به عمل آید. در حال حاضر نیز اعتبارسنجی و صدور کارت بازرگانی در آن عملیاتی شده است و بخش زیادی از داده های اطلاعاتی با سامانه مرتبط شده اند. هرچند هنوز مناطق آزاد و دیگر دستگاه ها به سامانه جامع تجارت وصل نشده اند، چراکه برقراری این ارتباط مستلزم فراهم شدن زیرساخت ها و ورود اطلاعات چندساله به این سامانه است.
وزیر صنعت، معدن و تجارت سامانه جامع تجارت ایران را آغاز فصل جدیدی در شفافیت عنوان کرده و رصد کالاها از گمرک های کشور تا انبارها و سطح عرضه را از طریق سامانه جامع تجارت میسر دانسته است. از طریق این سامانه و ایجاد درگاه واحد برای بازرگانان و فعالان تجاری و رصد و رهگیری کالا‌ها، شاهد عرضه خارج از شبکه، افزایش بی ‌رویه قیمت ‌ها و کمبود کالا در سطح عرضه نخواهیم بود؛ معضلی که این روزها بسیار با آن رودررو بوده ایم که نمونه آن در احتکار نهاده های دامی و یا گران شدن روغن مصرفی قابل مشاهده است. 
عملکرد یکپارچه و هماهنگ زیرمجموعه ها در سامانه جامع تجارت، با کاهش مراجعه حضوری افراد به دستگاه های دولتی، باعث سرعت بخشیدن به انجام امور خواهد شد و تشریفات و بوروکراسی‌ اداری بیهوده و مشکل ‌ساز را حذف خواهد کرد و صرفه جویی در زمان را نیز برای بازرگانان به همراه خواهد داشت. 
 یکپارچگی سامانه جامع تجارت
محمد شیرازیان مدیر سامانه جامع تجارت در گفت و گو با «رسالت»، درباره این سامانه و چشم اندازهایی که برای آن درنظر گرفته شده است، بیان کرد: سامانه جامع تجارت متضمن همه فرآیندهای تجارت خارجی و داخلی است، به نحوی که بازرگان از فرآیند اخذ و صدور کارت بازرگانی، ثبت پرونده، استعلام ضوابط کالایی، ثبت سفارش، تخصیص و تامین ارز و تشریفات گمرکی را در این سامانه انجام می دهد. در حوزه تجارت داخلی هم انتقال مالکیت مکان، سفارش و حمل هم در این سامانه انجام می گیرد. 
وی افزود: این سامانه درگاه یکپارچه بازرگان و فعال تجاری معرفی شده است و وظیفه دارد درخواست را از فعال تجاری بگیرد و در اختیار دستگاه متولی قرار دهد. هدف ازایجاد سامانه، شفافیت سازی است که همواره در حوزه تجارت به آن نیاز داشتیم و مدیران برای اتخاذ تصمیم به آن اطلاعات نیازمند بودند.  
شیرازیان با اشاره به مزایای وجود شفافیت در حوزه تجارت و اقتصاد افزود: در حوزه مبارزه با مفاسد، شفافیت به ما این امکان را می دهد که در سطح عرضه، انبار و یا حمل و نقل، مشخص شود کالا از چه مبادی وارد کشور شده است. چنین نیازمندی کشور را به سمت ایجاد یکپارچگی هدایت کرد. بنابراین مقرر شد اطلاعات در سامانه جامع تجارت با هماهنگی دستگاه ها پوشش داده شود. در همین راستا در گام اول نهادها و سازمان ها باید در زیرمجموعه های شان سامانه هایی را راه اندازی می کردند تا در گام بعد در بستر سامانه جامع تجارت یکپارچه می شدند.
وی با اشاره به وضعیت کنونی سامانه توسعه تجارت اظهار کرد: طبق مصوبات شورای اجرایی فناوری اطلاعات با مهلت انجام تا تاریخ ۹/۹/۹۹ بخشی از اقدامات انجام گرفت و بخش دیگر توسط رئیس جمهور تا ۱۱/۱۱/۹۹ مهلت انجام داده شده است.  
شیرازیان با اشاره به کارکردهای سامانه جامع تجارت در حوزه تجارت خارجی، افزود: فرآیند اخذ، صدور و تمدید کارت بازرگانی، اخذ ، شناسایی و صدور کالا، فروشنده خارجی، ثبت پرونده، استعلام ضوابط تجاری، درخواست مجوز ورود، ثبت و سفارش در تجارت خارجی توسط سامانه جامع در حال انجام است. در بخش عملیات ارز خرید و فروش ارز نیمایی، اطلاع رسانی تخصیص ارز و اعلامیه تامین ارز هم در سامانه انجام می شود. 
مدیر سامانه جامع تجارت اضافه کرد:عملیات لجستیک بین الملل هم مدیریت بارنامه های بین الملل، مشارکت بارنامه هایی که به نام بازرگان صادر شده و قبوض انبار کالا از طریق سامانه جامع انبارها که زیرمجموعه سامانه جامع توسعه تجارت است، قرار می گیرد، اما به دلیل نقص در تبادل اطلاعات انبارها در مناطق آزاد چنین امکانی اکنون وجود ندارد که امیدواریم با پیگیری آنها را برطرف کنیم.  
وی با اشاره به نقش سامانه جامع توسعه تجارت در حوزه تشریفات گمرکی گفت: گمرک طبق مصوبات شورای اجرایی فناوری اطلاعات، در فرآیند مجوز ترخیص موظف شد تا آن را در بستر سامانه جامع دریافت کند. با همکاری میان گمرک و سامانه زیرساخت اخذ مجوزهای ترخیص در سامانه پیاده سازی گردید. 
شیرازیان ادامه داد: در فرآیند تجارت خارجی کالاهای مشمول شناسایی با شناسه کالا ثبت سفارش می شوند. اکنون مصوب شده است که در تشریفات گمرکی از شناسایی کالا استفاده شود که این مسئله هم یکی از دستاوردهای قابل قبول مصوبات شورای اجرایی فناوری اطلاعات است. 
وی در پایان با اشاره به فرآیند تجارت داخلی یادآور شد: در پروسه تجارت داخلی تبادل اطلاعات در حوزه انبارها و عدم موازی کاری گمرک در سامانه انبارها در سامانه خدمات پس از ترخیص بود. در این بخش هم گمرک موظف شد تا درگاه سامانه انبارهای خود را حذف و متصل به سامانه جامع انبارهای وزارت صمت شود.  
  سامانه جامع تجارت با  بیش از ۲۲ نهاد مرتبط است
رضا باقری اصل رئیس کارگروه تعامل پذیری دولت الکترونیک در گفت و گو با «رسالت»، با بیان اینکه ایجاد پنجره واحد تجاری از سال های گذشته در دستور کار قرار گرفته بود، گفت: کشور بواسطه چالش ها و فرصت هایی که تحریم ایجاد کرده بود، نیازمند ایجاد سامانه ای بود تا تبادل اطلاعات و اسناد تجاری را تسریع و مدیریت کنترل بیشتری برروی آن داشته باشد. در همین راستا امکان اقدام موثر در برابر فساد و مبارزه با قاچاق فراهم می آید. 
وی با اشاره به اینکه سامانه جامع تجارت به ۲۲ دستگاه و بیشتر مرتبط است، افزود: بیش از ۲۵ سامانه به کمک سامانه جامع تجارت آمده است، ضمن اینکه بازیگران بزرگ دیگری مانند سازمان بنادر و دریانوردی، گمرک، بیمه مرکزی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هم در آن حضور دارند. کندی تعامل میان سامانه ها باعث شده بود که نتواند به طور کامل عملیاتی شود و زحمتی را هم برای بازرگان ایجاد کند. 
باقری اصل اضافه کرد: در همه سامانه هایی شبیه به سامانه جامع تجارت دو فاز ایجاد و استقرار و بهره برداری وجود دارد. تا وقتی سامانه به بهره برداری توسط ذی نفعان و بازیگران شریک نرسد، امکان استقرار کامل را نخواهد داشت. در همین راستا تا زمانی که اطلاعات تجاری کشور به درستی در سامانه قرار نگیرد و تبادل اسناد گمرک از این طریق انجام نشود، سامانه به نتیجه نهایی نمی رسد. به همین منظور برای ایجاد هماهنگی بیشتر و با دستور رئیس جمهور و همکاری ستاد مقابله با قاچاق کالا و ارز، گمرک، وزارت صمت و وزارت اقتصاد کارگروهی تاسیس شد تا موانع فعالیت برای سامانه برداشته شود. 
دبیرشورای اجرای فناوری اطلاعات، گام مهم دیگر را ایجاد همگرایی میان سامانه ها عنوان کرد و افزود: میان دو سامانه گمرک و سامانه جامع تجارت که زبان و تعامل متفاوتی داشتند، یکپارچگی پدید آمد و تبادل اطلاعات مبتنی بر پذیرش کد شناسایی کالا در همه زنجیره فرآیند تشریفات گمرکی تا سطح پروانه ترخیص صورت بگیرد. وی ادامه داد: برای شفافیت از میزان موجودی کالای کشور باید ورودی کالا مشخص باشد که چنین شفافیتی وجود نداشت، زیرا انبارها شناسه دار نبودند. به همین منظور اطلاعات انبارهای گمرک را با انبارهای سامانه جامع تجارت یکپارچه کردیم. علاوه بر این ۳۹۶ انبار اختصاصی در سازمان بنادر را با کمک اداره پست شناسایی کردیم. البته شناسنامه دار کردن انبارها درکشور به پایان نرسیده و با همراهی بیمه مرکزی محل نگهداری کالا نیز وارد سامانه جامع انبارها می شوند. 
باقری اصل اضافه کرد: در وزارت صمت نیز پرتال پایش اطلاعات تجاری کشور برای اطلاع مقامات تا سطح کالایی وجود دارد تا زنجیره توزیع در سطح کشور رصد و پایش را انجام دهند.