گروه سیاسی
کشورهای اسلامی به‌دلیل جایگاه آن‌ها در نقطه اتصال بین سه‌قاره آسیا، آفریقا و اروپا و دارا‌بودن ثروت‌های عظیم و نیز غنای تمدنی از موقعیت راهبردی بالایی برخوردار هستند و همین عوامل سبب‌شده تا در طول تاریخ همواره مورد طمع قدرت‌های بزرگ باشند. البته در سال‌های اخیر پیگیری منافع امپریالیستی و سلطه‌جویانه در این مناطق ابعاد پیچیده‌تری را به خود گرفته است.
تحولات کنونی خاورمیانه و اجرای طرح سازش عربی برای ریشه‌گستراندن رژیم صهیونیستی درمنطقه و تلاش آمریکا درراستای کمک به این رژیم منحوس، برای عادی‌سازی روابط با اعراب، ایجاد جنگ نیابتی در سوریه و تجهیز و اعزام گروه‌های تروریستی به این کشور، کشاندن دامنه درگیری جبهه سوریه به سرزمین‌های عراق، تفرقه‌افکنی مذهبی و تشدید اختلافات بین گروه‌های اسلامی و تصرف سرزمین‌های آنان، قتل‌عام مسلمانان، سرکوب و کودتا در کشورهای اسلامی برای روی‌کارآوردن مهره دست‌نشانده، اهانت به دین اسلام و شعائر آن و پیش‌بردن پروژه اسلام‌هراسی در دوران کنونی تنها گوشه‌ای از اقدامات قدرت‌های غربی برای مقابله با دنیای اسلام است.
 انسجام و تشکیل بلوکی با محوریت دنیای‌اسلام نه‌تنها می‌تواند پروژه اسلام‌هراسی و کشتار مسلمان به‌دست مسلمان را از بین ببرد، بلکه موجب می‌شود درسایه تشکیل وحدت و خروج کشورهای مسلمان از یک‌جانبه‌گرایی، اتحادیه‌های مختلف مسلمان با کارکردهای اقتصادی، فرهنگی و امنیتی تأسیس شود و در شکوفایی دولت‌های عضو آن مؤثر بیفتد.
روزهای ۱۲ تا ۱۷ربیع‌الاول، به‌عنوان هفته وحدت نام‌گذاری شده و معرفی آن به‌عنوان هفته وحدت ازسوی جمهوری اسلامی ایران، نشان از دغدغه آن برای وحدت‌آفرینی دارد، بااین‌حال امضای طرح سازش ازسوی برخی کشورهای اسلامی و یا سکوت دولت‌های مسلمان در قبال توهین رئیس‌جمهور فرانسه به پیامبراسلام نشان داد که مقوله وحدت حتی به‌صورت نمادین جایگاهی دربین‌این کشورها ندارد و دراین‌‌بین عملکرد منفعلانه نهادهای اسلامی باردیگر ماهیت وجودی تأسیس آن‌ها را به چالش کشید.
 تلاش عربستان برای تحمیل نظرات خود به دیگر دولت‌های اسلامی
درهمین‌راستا، برای نمونه می‌توان به‌عملکرد و کارنامه سازمان همکاری اسلامی اشاره کرد. سازمان همکاری اسلامی بعد از سازمان‌ملل، دومین نهاد بین‌المللی است که ۵۷ کشور مسلمان در آن عضویت دارند. عملکرد این سازمان در دوران حیاتش نشان داده که به‌دلیل بسته‌بودن مسیر چرخش نخبگان، خودکامگی و وابسته‌بودن اعضا به قدرت‌های بزرگ به‌نوعی در انسجام‌بخشی و وحدت‌آفرینی موفق نبوده است.
ازسوی‌دیگر، پراکندگی جغرافیایی این نهاد اسلامی بااین‌که می‌توانست عاملی درراستای ایجاد سازمانی فرا قاره‌ای باشد، اما همین موضوع پراکندگی دولت‌های عضو سبب شده تا عملا این سازمان در بزنگاه‌های حساس به‌جای تصمیم‌گیری کلان به‌صورت منطقه‌ای، براساس قدرت مانور اعضای قوی‌تر اقدام کند. بدین‌ترتیب نه‌تنها برای جامعه‌اسلام وحدت‌آفرین نبوده بلکه در مقاطعی اقدامات یک‌جانبه‌گرایانه برخی اعضا موجب زیر‌سؤال بردن ماهیت وجودی آن شده است.
 البته این سازمان درطول سال‌های اخیر توانسته تا حدودی از شدت اقدامات یک‌جانبه و تحمیل نظارت برخی اعضای قدرتمندتر مانند عربستان به‌دیگر اعضا جلوگیری کند. چنانکه موضع‌گیری وزیر خارجه عربستان در پنجاهمین مراسم سالگرد سازمان همکاری‌های اسلامی و انتقاد از آن، بیانگر شکست سعودی‌ها در تحمیل بی‌چون‌وچرای نظراتشان به‌دیگر اعضاست. وی در این نشست اظهار کرد که انجام اصلاحات جامع و فراگیر در سازمان همکاری اسلامی و ایجاد زمینه برای توسعه آن، برای رویارویی با چالش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی کنونی امری ضروری و فوری به شمار می‌آید. 
 مرگ کنشگری فعال اتحادیه عرب در سایه نفع‌جویی فردی
بااین‌وجود، شاید اتحادیه عرب را دیگر اتحادیه‌اسلامی دانست که نه‌تنها درراستای اهداف مسلمانان و اعراب مسلمان گام بر نمی‌دارد، بلکه تحرکات پیدا‌وپنهان آن حکایت از وابستگی اعضا به قدرت‌های خارجی دارد.  برخی اقدامات اتحادیه عرب در طول سال‌های اخیر، همچون تسویه‌حساب‌ اعضاء با برخی کشورهای مسلمان منطقه، قراردادن نام حزب‌الله در لیست گروه‌های تروریستی یا حتی تلاش‌های این اتحادیه درحمایت از عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی، همگی حکایت از این دارد که به مرگ کنشگری سیاسی و نقش‌آفرینی فعال خود نزدیک می‌شود. چنانکه طبق گفته شبکه تلویزیونی المیادین، کشورهای عربی این اتحادیه در جدیدترین اقدام خود مانع از این شدند که فلسطین محکوم‌کردن اقدام عادی‌سازی اسرائیلی-اماراتی را در اتحادیه عرب مورد بحث قرار دهد. این منابع همچنین عنوان کردند که برخی کشورها با تهدید فلسطینی‌ها ازطریق اعمال‌نفوذ خود و حمایت کشورهای ثروتمند فشار وارد می‌کرده و در اتحادیه عرب نبرد سختی پشت‌پرده‌ درجریان است.
بدین‌ترتیب به‌نظر می‌رسد، در دوران حاضر هدف وجودی اتحادیه‌ها و نهادهای اسلامی به چالش کشیده شده و اعضای وابسته آن سعی دارند به‌جای پیگیری نفع جمعی مسلمانان برروی دستیابی به اهداف و منافع خود تمرکز کنند.