حسن شجاعی- دبیر گروه فرهنگی
اسلام عزیز برای داشتن جامعه‌ای سرشار از مساوات و برابری راهکارهایی را ارائه نموده که هرکدام از منظر خود می‌تواند جامعه اسلامی را به تکامل رسانده و ارزش‌آفرین باشد.
یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در اسلام به‌طور ویژه به آن تأکید شده، حمایت و کمک به نیازمندان و نیز تقسیم ثروت‌های جامعه در بین همه است تا ضمن کاهش فاصله طبقاتی، شرایط برای همه افراد جامعه برای تکامل و پیشرفت به‌طور یکسان فراهم شود . یکی از این راه‌ها وقف است که در اسلام تأکید فراوانی بر آن شده است. صدقات جاریه و به‌خصوص وقف، یکی از بهترین و مؤثرترین شیوه‌های انفاق است که موجب می‌شود تا برای همیشه زمان آثار و خیرات بخشش مال و کمک به مردم به‌ویژه محرومان و نیازمندان شامل حال واقف شده، از بهره‌های معنوی و اخروی آن سود برد. در میان انواع روش‌ها و شیوه‌های انفاق و بخشش و خرج مال درراه خداوند، شیوه‌ای همچون وقف، حائز خیروبرکت بسیار و همیشگی، برای واقف و مردم نیست و ثواب آن پس از مرگ، به‌عنوان صدقه دائما به شخص وقف کننده می‌رسد.
به‌طورکلی نظر اسلام اين است که مسلمانان علاوه بر اين‌که وجودشان در زندگی منشأ خیروبرکت باشد بايد بکوشند که پس از مرگ خود نيز آثار نيکی که در يکی‌از ابعاد زندگی انسان‌ها بدرد می‌خورد و موجب رفاه و سعادت زندگی آن‌ها می‌گردد به يادگار بگذارند که اين موضوع در حساب خداوند بسيار پر ارزش است و به‌حساب خواهد آمد.
در این مورد حضرت صادق علیه‌السلام فرمودند: 
« هنگامی که انسان می‌میرد، پرونده عمل او بسته می‌شود مگر اين‌که يکی از اين سه چيز از او باقی‌مانده باشد که در اين صورت پرونده اعمال او مفتوح و تا هنگامی که يکی از اين سه چيز وجود دارد اجر و ثواب در آن پرونده ثبت می‌گردد: ۱- صدقه جاريه (هر چيزی که مصدر و منبع عايدات و درآمدهايی است که در راه خير صرف می‌شود.) ۲- سنت و رسم نيکی‌که در زمان حيات خود به تأسيس آن اقدام و پس از مرگ همچنان مورد عمل است. ۳- فرزند صالحی که پس از مرگ پدر و مادرش به ياد آن‌هاست و برای آنان دعا می‌کند.»برای بررسی بیشتر این موضوع با حجت‌الاسلام محمدتقی اکبرنژاد تولیت مؤسسه فقاهت و تمدن اسلامی گفت‌وگویی ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.وی در ابتدا با بیان این‌که موضوع وقف به فطرت انسانی بازمی‌گردد و برای شناخت آن باید ابتدا این بخش از وجود انسان شناخته شود افزود: خداوند متعال ذات انسانی را این‌گونه خلق فرموده که نمی‌تواند نسبت به موضوعات پیرامونی خود منفعل باشد و خصلت بشر این‌گونه است که برای کمک به همنوعان خود تلاش نماید.
این استاد حوزه خاطرنشان کرد: طبیعت انسان
 بر این مبنا خلق‌شده که در خصوص شکاف و فاصله طبقاتی حساس باشد و هر زمان که در جامعه فردی دچار مشکل و یا نارسایی شد به کمک او بشتابد.
 به همین خاطر موضوع وقف و صدقه ازجمله مسائلی هستند که به فطرت انسان بازمی‌گردند و دین مبین اسلام بنا را بر تقویت و تذکر فطرت انسانی قرار داده تا جامعه از مشکلات پیش‌رو رهایی یابد. برداشت من این است که اگر انسان را متوجه فطرت وجدان خود کنیم موضوعات مانند وقف در جامعه بسیار رشد خواهد کرد و سبب می‌شود تا فاصله طبقاتی و فقر در جوامع مسلمین کاهش یابد.تولیت مؤسسه فقاهت و تمدن اسلامی سپس بابیان این‌که درآیات قرآنی به کلمه وقف به معنایی مصطلح امروزی اشاره نشده اما آیات زیادی با همین مضمون و رویکرد هست که نشان می‌دهد خداوند متعال به موضوع کمک به همنوعان و پاداش آن تأکید فراوان داشته و بر آن اصرار می‌ورزد. آنجا که می‌فرماید: مَنْ ذَالَّذی یُقرِضُ الله قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ اَضْعافاً کَثیرَةً. کیست که خدا را وام (قرض الحسنه) دهد و خدا بر او به چندین برابر بیفزاید. این نشان می‌دهد که پاداش کار خیر تا چه اندازه در نزد خدای متعال زیاد است. و یا در آیه ۷۷ سوره مریم که می‌فرماید: وَيَزِيدُ اللَّهُ الَّذِينَ اهْتَدَوْا هُدًى وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ خَيْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَوَابًا وَخَيْرٌ مَرَدًّا. و خداوند كسانى را كه هدايت‏ یافته‌اند بر هدايتشان می‌افزاید و نیکی‌های ماندگار نزد پروردگارت از حيث پاداش بهتر و خوش‏فرجام‏تر است نشان می‌دهد که باقیات و صالحات و کار خیر در نزد باری‌تعالی ماندگار و باقی است و اثرات خیر آن ابدی خواهد بود. بنابراین امری مانند وقف نیز که باهدف ماندگاری و انجام کار خیر مدت‌دار انجام می‌شود بسیار ارزشمند است و برای انسان، پس از مرگ نیز ثواب خواهد داشت.
حجت‌الاسلام اکبرنژاد سپس به اهمیت وقف در کاهش فاصله طبقاتی و اجتماعی اشاره کرد و بیان داشت: در عصری که به دلیل فساد قدرت‌های بزرگ و تسلط استعمارگران بر منابع جهانی، فقر و نداری در جهان بیداد می‌کند، توجه به توسعه فرهنگ وقف و توجه به آن می‌تواند فضای اقتصادی و معیشتی مردم را بهبود ببخشد و اگر این فاصله طبقاتی کاهش پیدا کند در اصل خود فرد خیر هم از این اتفاق مثبت منتفع خواهد شد. در این خصوص حمایت و تکریم واقفان باید در اولویت حمایت‌های حکومت‌ها قرار داشته باشد تا خیرین با عشق و علاقه و دلگرمی از بابت هدفمند بودن امر خیر خود در این زمینه کوشا باشند.وی در پایان با اشاره به این نکته که حوزه وقف تنها به اطعام هیئت‌های مذهبی و یا ساخت‌وساز مسجد و بیمارستان و مدرسه محدود نمی‌شود یادآور شد: در عصر حاضر واقفان می‌توانند با توسعه عملکرد خود از فعالیت‌های فرهنگی ،پژوهشی و علمی نخبگانی که ازنظر مالی دچار مشکل هستند حمایت کنند و مطمئن باشند اثرات این خدمات علمی که بشریت از آن بهره خواهد برد همانند سایر حوزه‌های وقف از خیرات و برکات زیادی برخوردار خواهد بود.