مصطفی هدایی
تغییر در هر نظام و سیستم سیاسی ملزومات ویژه و اولویت‌های اصلی برای تثبیت و پایداری دارد که انقلاب اسلامی ایران نیز از آن مستثنا نیست. ایدئولوژی اصلی انقلاب  اسلامی ایران بر پایه دین مبین اسلام و به نام «الله» بود. در این بستر یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌هایی که با تغییر روبه‌رو می‌شود، آموزش‌وپرورش است. تربیت نسل‌های جدید بر اساس ایدئولوژی جدید و از بین بردن مظاهر کهنه و قدیمی نظام شاهنشاهی از همان ابتدا در دستور کار رهبر کبیر انقلاب و شورای انقلاب قرار گرفت. حال در این میان برخی از نیروهای انقلابی ازجمله آیت‌الله مطهری نقش مهمی در تدوین کتب اسلامی و آموزشی داشتند. 
اسلام، دین تعلیم و تربیت است. در اولین آیاتی که بر نبی اکرم(ص) نازل‌شده امر به خواندن شده است. بخوان به اسم «ربّ» و پروردگار انسان. «اِقْرَا باسمِ رَبّکَ الذّی خَلَق.»در این بین انقلاب اسلامی ایران نیز  بر پایه دین مبین اسلام شکل گرفت و ادامه یافت. رهبر کبیر انقلاب درباره اهمیت تزکیه و تربیت عنوان می‌کنند:
«گرفتاری همه ما برای این است که تزکیه نشده‌ایم، تربیت‌نشده‌ایم. عالم شدند تربیت نشدند، دانشمند شدند تربیت‌نشده‌اند، تفکراتشان عمیق است لکن تربیت‌نشده‌اند و آن خطری که از عالمی که تربیت‌نشده است و تزکیه نشده است بر بشر وارد می‌شود، آن خطر از خطر مغول بالاتر است. غایت بعثت این تزکیه است. غایت آمدن انبیا این تزکیه است.» درجایی دیگر نیز فرموده‌اند:  «انسان یک موجودی است که اگر چنانچه مهار نشود و سرخود بار بیاید و یک علف هرزه‌ای باشد و تحت تربیت واقع نشود، هر چه بزرگ‌تر بشود به‌حسب سال و بلندپایه‌تر بشود به‌حسب مقام، آن جهات روحی تنزل می‌کند.»
به‌طورکلی استمرار و بقای هر جامعه مستلزم انتقال مجموعه باورها، ارزش‌ها، رفتارها، گرایش‌ها، دانش‌ها و مهارت‌ها از راه آموزش‌وپرورش به نسل‌های جدید است. درواقع بخش تربیتی و تعلیمی نسل‌ها به خاطر اثرگذاری بر نسل بعدی، نقش اساسی و حیاتی در پیروزی، خوشبختی و شقاوت جوامع دارد و بی‌توجهی نسبت به آن به‌خصوص در جامعه اسلامی بدون‌شک آثار زیانبار و جبران‌ناپذیری را به دنبال خود دارد، به‌گونه‌ای که امام خمینی(ره) هرگونه سهل‌انگاری در این زمینه را به‌مثابه خیانت به اسلام، نظام جمهوری اسلامی و استقلال فرهنگی کشور می‌دانست. امام(ره) در دیدگاه‌های عرفانی و فلسفی خود شاخصه‌های خاصی را در تعریف علم و مراتب و فرآیند حصول آن مدنظر داشت که تبیین دقیق این دیدگاه‌ها و بازنمایی ابعاد مختلف اندیشه امام(ره) را باید در نظر گرفت. 
به گفته حجت‌الاسلام ذوعلم، از پژوهشگران آموزشی، امام(ره) معتقد به اصلاح جامعه از مدرسه بودند:«از دیدگاه حضرت امام(ره)، بحث «فرهنگ» مبنای هویت یک ملت معرفی‌شده است که معنای بسیار عمیقی دارد و بر همین اساس بوده است که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی و پس‌ازآن نسبت به مقوله فرهنگ تأکید جدی داشته‌اند. امام (ره) بر اساس این دیدگاه، مبنای مبارزه خود با رژیم پهلوی را موضوع فرهنگی می‌دانستند و معتقد بودند که این رژیم نظام‌های ارزشی جامعه را تخریب کرده است و باید اصلاح عمیقی در آن صورت بگیرد. حضرت امام(ره) در دوران پیش از انقلاب اسلامی احتجاج خاصی با رژیم پهلوی داشتند که اگر فرهنگ را به دست ما بدهید، می‌توانیم استقلال این کشور را بازگردانیم؛ بنابراین در دیدگاه امام راحل فرهنگ یک جایگاه مبنایی دارد و تمام ابعاد جامعه را اعم از عرصه تعلیم و تربیت، تبلیغ دین و هنر در برمی‌گیرد.»
پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، انتخاب مدیران آموزش‌وپرورش بر اساس نگرش‌های طبقاتی و برخی مسائل سیاسی بود، بعد از انقلاب بیشتر معیار انقلابی بودن، تعهد، شایسته‌سالاری، تحصیلات و تجربه موردتوجه قرار گرفت. با پیروزی انقلاب، فلسفه آموزش‌وپرورش دگرگون شد و مادی‌گرایی ، خود‌باختگی ، خودپرستی ، دین‌ستیزی و ترویج فساد و بی‌بندوباری، جای خود را به حاکمیت ارزش‌های انقلابی و انسانی داد. 
انقلاب اسلامی به حاکمیت این الگوهای تحمیلی رژیم وابسته شاهنشاهی پایان داد و فرصت نمو و تبلور نهاد تعلیم و تربیت را فراهم ساخت که اگرچه تا دستیابی به شرایط ایده‌آل فاصله زیادی مانده اما مروری بر راهی که در طول چهار دهه گذشته با سرعتی خوب و مناسب طی شده، موجب شناسایی دستاوردهای انقلاب در عرصه آموزش‌وپرورش شد که به سهم خود بازشناسی نقاط قوت و درنتیجه ضرورت تقویت آن‌ها را موجب شده و سرعت دادن به‌شتاب حرکت در مسیر آینده را به دنبال داشته است. 
رهبر معظم انقلاب اسلامی در زمینه اهمیت آموزش و پرورش و اعتلای فرهنگ تربیتی نسل‌ها به‌مانند رهبر کبیر انقلاب با حساسیت، اهداف و چشم‌اندازها را دنبال می‌کنند و در همین رابطه عنوان می‌کنند:«سرلوحه و محور برنامه‌هاى آموزش‌وپرورش در تنظيم كتاب، در تربیت‌معلم، در نظارت بر كار بخش‌های مختلف آموزش‌وپرورش، در نظارت بر كار آموزش‌دهندگان و داخل مدارس بايد بر اين باشد كه ببيند آيا تفكر اسلامى منتقل مى‌شود،يا نه؛ انسان‌سازی بر مبناى اسلام و مسلمان ‌سازى كودكان در اين مدارس انجام مى‌گيرد، يا انجام نمى‌گيرد. هرچه ما در اين جهت كمبود داريم، بايستى همت كنيم و آن كمبود را برطرف نماييم. 
 باید با استفاده از افراد فرزانه و اندیشمند موجود در آموزش‌وپرورش، حركتی تحول‌گونه در این بخش و در «ساماندهی و شكل و محتوای» محیط‌های آموزشی و مطالب درسی صورت بگیرد تا آینده روشن این مجموعه در پرتو تدین، علاقه‌مندی و دلسوزی موجود در معلمان محقق شود.»
اهمیت آموزش و تربیت نسل جدید برای پاسداری از  انقلاب اسلامی و ارزش‌ها و آرمان‌های انقلابی تا حدی است که دشمنان یکی از مراکزی  که برای نفوذ و تخریب انقلاب و نظام اسلامی مورد هدف قرار داده‌اند، مدارس است. ازاین‌رو استمرار توجه و تربیت دقیق دانش آموزان در مدارس و فضای بیرون از آن برای جلوگیری از آسیب‌پذیری در مقابل امواج تخریبی دشمنان در عرصه فرهنگ و آموزش از ضروریات کشور است؛ به‌نحوی‌که امام خمینی (ره) عنوان می‌کنند:« مسامحه و سهل‌انگاری در تعلیم و تربیت، خیانت به اسلام و جمهوری اسلامی و استقلال فرهنگی یک ملت و کشور  است و باید از آن احتراز کرد.»