چارچوب نظری و صورت‌بندی معرفتی «جهان پساکرونا»
|علیرضا معاف|
چند ماهی است ماجرای کرونا در جهان شروع‌شده و طی یکی دو ماه گذشته تقریبا سراسر دنیا را درنوردیده و به یک بحران بین‌المللی تبدیل‌شده است و می‌توان گفت پدیده خاص، شگفت‌آور و عجیب بیماری ناشی از ویروس کرونا، بی‌شک اصلی‌ترین ذهن مشغولی بشریت در سه ماه اخیر در سراسر جهان است. تبعات، تأثیرات، دلالت‌ها، پیامدها آثار، نتایج و خروجی‌های علی‌الارض و میدانی پدیده، مقوله، مستحدثه و ماجرای کرونا بسیاری از متفکران اسلامی و اندیشمندان جهانی را واداشت تا به آینده نویسی، آینده گویی، آینده‌پژوهی و آینده‌نگاری جهان پساکرونا بپردازند. در جهان و در کشور ما مسئولین و سیاست‌گذاران و دانشمندان در این باب سخن راندند و قلم زدند. علاوه بر نکات مهمی که رهبر معظم انقلاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در روایت اکنون و آینده جهان مطرح کردند، شخصیت‌هایی نظیر
سید حسن نصرالله، نوام چامسکی، هنری کیسینجر، فوکویاما، جوزف نای، هابرماس ،جرج آگامبن و افرادی مانند دکتر محسن رضایی، دکتر قالیباف، حجت‌الاسلام سیدمهدی میرباقری، دکتر رضا داوری اردکانی، دکتر حسین کچوئیان و … در داخل کشور ازجمله شخصیت‌هایی بودند که دراین‌باره اظهارنظرهای مختلفی کردند که بعضا از جنس نظریه‌پردازی و بعضا از جنس
سیاست پژوهی و برخی هم از مقوله تحلیل ابعاد ماجرا بود.
این مجموعه توصیفات، تعلیلات و تحلیل‌ها در پنج دسته و پنج گونه قابل صورت‌بندی معرفتی و چارچوب دهی نظری، مفهومی و ذهنی است و لازم است در زمانه‌ای که نبرد روایت‌ها و
جنگ حکایت‌ها ذهن مردم جهان را شکل می‌دهد، روایت انقلاب اسلامی از این ماجرا نیز ارائه شود. رهبر انقلاب در ابتدای متن متأخر بیانیه گام دوم نوشتند که جهان با انقلاب اسلامی وارد عصر جدیدی شده است و در میانه متن نیز غرب را در حال احتضار و در سراشیبی خواندند؛
به نظر می‌رسد ماجرای کرونا زودتر ازآنچه ما فکر می‌کردیم درستی پیش‌بینی ایشان را اثبات کرده است. رهبر انقلاب با زمان‌شناسی و هوشمندی به ساماندهی نظام معنایی ملت ایران و ارائه طرح جهان آینده در شرایط حین و بعد از کرونا پرداخته‌اند، مؤلفه‌های این نظام معنایی از فرمایشات ایشان قابل استنباط است:
۱- قوی شدن ملت ایران در میانه و پسا بحران
۲- تبدیل نقمت به نعمت و بلا به فرصت
۳- جهش تولید کشور در برابر رکورد کرونا
۴- رزمایش مواسات و همدلی مؤمنان و مردم
۵- مدیریت میدانی اقدام با محوریت جهادی‌ها
۶- اقدام جهادی ذهنی (امیدآفرینی)
۷- تقدس بخشی به خدمات درمانی
مدیریت بحران توسط رهبر انقلاب در لایه‌های ذیل در حال تدارک و تمهید است:
لایه نگرشی و بینشی: جهاد عمومی، رزمایش مواسات + تعاون اجتماعی
– تقدس بخشی به خدمات درمانی
– سرافرازی ملت ایران در ابتلاء و مدل صبر فعال و راهبردی
– مردمی سازی حل مسئله (مشارکت فعال مردمی)
لایه هنجاری و گرایشی:
– افزایش تاب‌آوری مردم
– ایجاد نشاط اجتماعی با مشارکت فعال مردم در حل مسائل همدیگر
– حفظ اعتماد متقابل مردم و حاکمیت
لایه کنشی و واکنشی:
– تغییر نگاه به بحران از آسیب‌پذیری و آسیب‌شناسی به فرصت شناسی و قوت شناسی
– تغییر نگاه مدیریت بحران از تک عاملی دولت‌محوری به مشارکت اجتماعی مردم محوری
– تغییر نگاه وظایف دولت از نگاه محض به بیماران به نگاه جامع به نیازمندان و همه مردم
لایه گفتمانی:
– نشان دادن زیبایی‌های رزمایش مواسات
– نشان دادن آینده روشن با تأکید بر جهاد سلامت و جهاد مواسات
– مقایسه وضعیت آشفته غرب و آمریکا با مدیریت داخل و اثبات سرعت یافتن افول غرب
صورت‌بندی پنجگانه جهان پساکرونا:
۱- تطور و پرش تمدنی (با عالم جدید مواجه خواهیم شد)
برخی متفکران معتقدند عالم در حال شیفت پارادایمی است و جهان معاصر به پیچ تمدنی رسیده و جایگزینی تمدنی رخ خواهد داد. (شبیه به رنسانس). غرب تمدنی، غرب فلسفی، غرب تکنیکی، غرب اجتماعی، غرب فرهنگی و غرب سیاسی به بن‌بست نظری و عملی، انجماد، انقباض و انسداد رسیده است و توانایی حل‌وفصل اغتشاش نظری، پریشانی گفتمانی و معضلات تئوریک جدید خود را ندارد و جریانات پست‌مدرنیستی توانایی پوشش دهی به ضعف‌های بنیادین تفکر سکولارمدرن اومانیستی را ندارند و بیماری‌های باطنی غرب خودشیفته، خودشگفت و خودستا که خود را مرکز عالم می‌دانست برای همه دنیا آشکارشده است.
۲- تحولات معرفتی و فرهنگی بنیادین
برخی اندیشمندان می‌گویند ذهنیت فراگیر و چارچوب نظری، مفهومی و ذهنی دانشمندان و مردم دچار دگرگونی و دگردیسی اساسی خواهد شد و جهان از گمان و سوءظن به فرهنگ اومانیستی فراتر رفته و به اعتراض و براندازی به این فرهنگ و نظریه رسیده است؛ اما سطح تغییرات از جنس رنسانس و تجدد نیست بلکه با یک تحول تدریجی و فازبندی شده مواجه هستیم.
۳- تغییرات اساسی در معادلات قدرت و سیاست در جهان
برخی سیاست پژوهان و اندیشمندان معتقدند جهان پساکرونا در معادله هشت ضلعی ژئواستراتژیک (جغرافیای راهبردی) (Geostrategic)، ژئو دینامیک (جغرافیای پویایی) (Geodynamics)، ژئو کالچرال (جغرافیای فرهنگی) (Geocultural)، ژئوهلث (جغرافیای سلامت) (Geohealth)، ژئو اکونومیک (جغرافیای اقتصادی) (Geoeconomic)، ژئوریلجیوس (جغرافیای مذهبی) (Georeligious)، ژئوپلیتیک (جغرافیای سیاسی) (Geopolitics) و ژئواپیستمولوژیک (جغرافیای معرفتی) (Geoepistemological )متفاوت و حتی متهافت از گذشته خواهد بود و مولفه های قدرت از غرب به شرق منتقل خواهد شد.
۴-عدم تغییر در نظم جهانی
برخی استراتژیست های غربی اصرار دارند که به‌واسطه کرونا، تغییر ویژه‌ای در جهان رخ نخواهد داد و غرب توان و سعه و ظرفیت مدیریت این بحران را دارد و وارد محیط پلاسیسیته نخواهیم شد و در موقعیت الاسیسیته و ارتجاعی هستیم و جهان همچون فنر فشرده‌شده‌ای است که با مدیریت بحران به شرایط قبل بازمی‌گردد.
۵- تحلیل‌های انحرافی و آدرس غلط
برخی غرب پرستان و غربگرایان وطنی و برخی متحجرین ارتجاعی در روزهای اخیر سعی در ارائه تحلیل‌های القایی و جعلی داشتند و اصطکاک و تعارض دوگانه علم و دین را به شکل القائی مطرح نموده‌اند.
البته می‌توان دسته ششمی هم در نظر گرفت و آن را تحلیل‌های ترکیبی، تلفیقی و هیبریدی عنوان کرد که از ترکیب دو یا چند مدل از مدل‌های فوق حاصل می‌شود.
بحران کرونا , پساکرونا , علیرضا معاف , کرونا
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.