گروه اقتصادی
دیروز گزارشی را به نقل از اویل پرایس یکی از رسانه‌های بین‌المللی نفت و انرژی منتشر کردیم که درآن آمده بود،«صادرات گاز ایران به ارمنستان ۱۰۰ درصد افزایش می‌یابد، ارمنستان با ایران توافق کرده است که با دو برابر کردن حجم گاز وارداتی از ایران، مدت توافق تجاری گازی خود با ایران را تا سال ۲۰۳۰ تمدید کند.دو کشور بر اساس توافق تهاتر گاز با برق در سال ۲۰۰۶ تجارت انرژی انجام می‌دهند؛ بر اساس این توافق، ایران در ازای دریافت ۳ کیلووات ساعت برق تولیدی در نیروگاه‌های حرارتی ارمنستان یک مترمکعب گاز به این کشور ارسال می‌کند.برق ارسالی از ارمنستان از طریق دو خط به ایران می‌رسد و احداث سومین خط با ولتاژ بالا نیز قرار است تا پایان سال ۲۰۲۳ تکمیل شود.» به همین بهانه و بااهمیت تجارت با کشورهای همسایه با آقای پرویز جاوید، عضو انجمن اقتصاددانان کشور به گفت‌وگو پرداخته‌ایم. 
 آقای جاوید در ابتدای گفت‌وگو به اهمیت تجارت با کشورهای همسایه بپردازیم. ازنظر شما گسترش روابط با کشورهای همسایه چقدر ضرورت دارد؟ 
گسترش تجارت با کشورهای همسایه اهمیت فراوانی دارد به‌ویژه برای کشور ما که با ۱۵ کشور به‌صورت مستقیم درارتباط است و با حدود ۴۰ کشور دیگر به‌صورت غیرمستقیم مراوده و ارتباط دارد. وجود ارتباطات گسترده در سطح جهانی بیانگر موقعیت بسیارعالی ایران است. به‌عبارت‌دیگر کشور ایران به سبب موقعیت بسیار عالی خود توانسته ارتباطات بسیاری داشته باشد و در حوزه تجارت موفقیت کسب کند. 
 ارتباط با کشور‌ همسایه ترکیه چطور؟ فکر می‌کنید گسترش روابط با ترکیه تا چه اندازه حائز اهمیت باشد؟ 
در زمان نخست‌وزیری رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور‌ کنونی ترکیه به ایران سفر کرد و در اتاق بازرگانی کشور پیمانی را تحت عنوان گسترش تجارت دو کشور ایران و ترکیه به امضا رساند. باوجود وضع قرارداد در آن سال‌ها اما حجم تجارت به میزانی که مقررشده بود، اتفاق نیفتاد. فکر می‌کنم برای گسترش تجارت نیاز به یک ضمانت داریم. این ضمانت می‌تواند از سوی وزارت بازرگانی، وزارت جهاد، وزارت صنایع یا اتاق بازرگانی پیگیری و نظارت شود. 
 منظور از ضمانت چیست؟ وزارتخانه و اتاق بازرگانی چه نقشی دراین مهم خواهند داشت؟ 
ببینید منظور از ضمانت ارائه یک تضمین‌گیری کافی برای پیگیری و رصد برنامه‌هاست. به‌طورمثال وزارت بازرگانی، وزارت جهاد، وزارت صنایع یا اتاق بازرگانی می‌توانند عهده‌دار تجارت شوند. به طورحتم چنین روندی بسیار مثمرثمر خواهد بود چراکه سایر وزارتخانه فعالیتی بسیار سنگین و حجیم دارند. تصورم این است که اگر بخش خصوصی عهده‌دار گسترش تجارت و همکاری با کشورهای دوست و همسایه شود
 در بازه زمانی کوتاه به موفقیت چشمگیری دست پیدا خواهیم کرد. 
 آقای جاوید ازنظر شما مهم‌ترین مؤلفه‌ برای گسترش تجارت چیست؟
امکانات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری مهم‌ترین مؤلفه‌های گسترش تجارت هستند. بنابراین برای تجارت با یک کشور همانند ترکیه نیازمند امکانات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری هستیم تا قرارداد ترجیحی وضع شود. به‌موجب تحقق تجارت ۳۰ میلیارد دلاری که به‌عنوان تجارت هدف و مطلوب دو کشور ایران و ترکیه عنوان می‌شود، باید امکانات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری را فراهم کنیم. همچنین ضرورت دارد تا کشورهای طرف تجارت نیز در زمان مناسب نسبت به تعهد خود عمل کنند. به‌طورمثال معوقات بسیاری از عراق داشته و داریم که در ارتباط با تعاملات پنج‌ساله گذشته است. نبود امکانات و زیرساخت‌های کافی در کشورهای طرف تجارت ما موجب شده تا معوقات باقی بماند و در برخی موارد پول تجار ایرانی نیز پرداخت نشود. 
 نبود امکانات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری را چطور‌ می‌توان پیگیری و جبران کرد؟ 
سفارت ایران، رایزنی‌های اقتصادی و کمک به بخش خصوصی می‌تواند این مشکلات را ساماندهی کند. ببینید دولت به سبب حجم گسترده وظایف و فعالیت‌ها قادر نخواهد بود یکایک چنین مسائلی را پیگیری و بررسی کند بنابراین بهتر است تا تفکیک وظایف صورت بگیرد و همان‌طور که در ابتدای گفت‌وگو گفته شد، بخش خصوصی عهده‌دار شود. به طورمثال در بررسی مشکلات تجاری با کشورهای عراق و ترکیه، اتاق بازرگانی ایران و عراق، اتاق بازرگانی ایران و ترکیه می‌توانند پیگیری کنند و از سوی دولت عهده‌دار نظارت بر فعالیت‌ها شوند. چنانچه اتاق بازرگانی  از‌سوی دولت ناظر بر نحوه عملکرد و فعالیت‌ها شود، می‌تواند قوانین را مصوب کند و آنچه را به مطلوب کشور و تجارت است 
به سرانجام برساند. نباید فراموش کنیم که کشوری بسیار بزرگ هستیم و منابع و ظرفیت‌های ارزشمندی داریم. وجود منابع و ظرفیت‌های ارزشمند در ایران را تمامی کشورهای دنیا ازجمله طرف حساب‌های تجاری همسایه همچون ترکیه و عراق می‌دانند. بنابراین باید از این ظرفیت‌ها به‌خوبی بهره بگیریم. متأسفانه در حوزه زیرساخت‌ها با مشکل روبه‌رو هستیم و ازاین‌رو باید تلاش کنیم و موانع موجود را برطرف سازیم. 
 تخصیص اختیار به بخش خصوصی تا چه اندازه در حوزه تجارت مؤثر‌ خواهد بود؟
همان‌طور که در میانه گفت‌وگو اشاره شد دولت وظایف گسترده‌ای دارد و قادر نخواهد بود به‌تمامی جزئیات حاکم بر اقتصاد بپردازد. به‌بیان‌دیگر دولت عائله‌مند‌است و به سبب این بزرگی فرصت انجام همزمان کارها را نخواهد داشت. بخش خصوصی می‌تواند عهده‌دار این نوع از وظایف شود و در حوزه نظارت و قانون‌نویسی، کارها را به اجرا برساند. خوشبختانه در بخش خصوصی و اتاق بازرگانی افراد توانمند و حاذق کم نیستند. ازاین‌رو می‌توان امید داشت و نوید داد که در صورت تخصیص وظایف از سوی دولت، بخش خصوصی با موفقیت کارها را پیش خواهد برد. شایان‌ذکر است تا بگوییم که بخش خصوصی صاحب منافع است و به همین واسطه می‌تواند فعالیت را به‌خوبی پیش ببرد و به سرانجام برساند. 
 واگذاری چنین وظایفی به بخش خصوصی تجربه جهانی دارد؟ 
بله! درحال حاضر در بسیاری از کشورهای دنیا این اتفاق افتاده است و تخصیص وظایف به سبب گستردگی وظایف دولت صورت گرفته است. نمونه این روند را در کشوری همچون ترکیه می‌توان مشاهده کرد. آنچه که امروز برای گسترش تجارت ضرورت دارد تخصیص بخشی از وظایف به بخش خصوصی به‌ویژه اتاق بازرگانی کشور است. افزون براین همکاری مجلس شورای اسلامی نیز ضرورت دارد. دولت می‌تواند به‌صورت لایحه این موضوع را ارائه دهد و مجلس شورای اسلامی آن را به‌صورت طرح در دستور‌کار قرار دهد و مصوب کند. این طرح می‌تواند در قالب حمایت و کمک به بخش خصوصی باشد یا این‌که مبادلات تجاری ایران را نه‌تنها با کشورهای همسایه بلکه با تمامی کشورهای دنیا امکان‌پذیر و آسان کند. به‌صراحت می‌توان عنوان کرد که با همکاری مجلس شورای اسلامی و بخش خصوصی، گسترش تجارت در بازه زمانی کوتاه با نتایجی بسیار مثبت اتفاق خواهد افتاد. 
 تغییر در نظم جهانی و لزوم توجه به کشورهای همسایه
به گزارش« رسالت» مقام معظم رهبری در دیدار اخیر خود با دانشجویان و نخبگان علمی بازهم بر تغییر موقعیت ژئوپلتیکی دنیا تأکید کرده و تصریح کردند؛ ایران اسلامی باید موقعیت جدید خود را در نظم جدید دنیا تثبیت کند. 
یکی از تغییرات دنیا تغییر معادلات اقتصادی و ظهور قدرت‌های اقتصادی نوظهور نظیر هند است، هندوستان به‌واسطه دریای عمان و از طریق بندر چابهار ایران می‌تواند محصولات تولیدی خود را به اروپا صادر کند و ایران از این ظرفیت عظیم ترانزیتی استفاده کند.
ایران می‌تواند از طریق گسترش روابط با ترکیه نیز به بازار اروپا راه‌یافته و راه دیگر حضور در بازارهای اروپا نیز گسترش روابط با ارمنستان و حمایت ویژه ایران از این کشور برای تثبیت راه ترانزیتی است که در ماه‌های اخیر به‌درستی صورت گرفته است. کشورهای همسایه ایران با توجه به تنوع آب و هوایی و تنوع ذخایر نفت و گاز و انرژی یکی از مقاصد جذاب ترانزیتی هستند و ایران نیز با توسعه بخش زیرساختی به‌ویژه در صنعت هوایی و ریلی می‌تواند نقش خود را در آینده اقتصاد جهان تثبیت کند.