گروه اقتصادی 
صنعت گردشگری یکی از مهمترین صنعت های دنیای امروز است که با توجه به درآمدهای ارزی و بین المللی می تواند عواید بسیاری برای کشور داشته باشد، دراین گزارش به مشکلات و موانع توسعه صنعت گردشگری پرداخته ایم:
 چرا اقتصاد گردشگری مهم است؟
قبل از آغاز کرونا در جهان، سفر و گردشگری یکی از چهار شغل جدید ایجاد شده در سراسر جهان بوده که توانایی گسترش بیشتر را در سراسر دنیا داشت، اقتصاد گردشگری  ۱۰٫۳ درصد از کل مشاغل و ۱۰٫۳ درصد از تولید ناخالص داخلی آمریکا را تشکیل می‌داد و حجم پول جابه جا شده در این صنعت به  ۹٫۶ تریلیون دلار رسید، در همین حال، هزینه گردشگران بین‌المللی در سال   ۲۰۱۹ میلیادی به ۱٫۸ تریلیون دلاررسیده که این مبلغ۶٫۸ درصد از کل صادرات آمریکا است.
در ابتدای آغاز کرونا تا یک سال همه سفرهای تفریحی و گردشگری تعلیق شده و این تعلیق آسیب های زیادی را به صنعت گردشگری دنیا زده است، خطوط هوایی، هتل ها و اپراتورهای گردشگری وحتی حمل و نقل زمینی و ریلی نیز آسیب های جدی و بعضا جبران ناپذیری از کرونا دریافت کردند.
طبق آمار بین المللی تعداد گردشگران در سه ماهه اول سال ۲۰۲۰ تقریباً ۳۳ میلیون کاهش یافته که سازمان بین المللی کار این تأثیر را ویرانگر نامیده است.
در شرایط فعلی همه دولت ها سعی دارند با مشوق های مالیاتی و سایر مشوق ها صنعت گردشگری خود را تقویت کنند به عنوان مثال، در فرانسه، کمک مالی ۷ میلیارد یورویی برای ایرفرانس همراه با الزام تبدیل شدن به «سبزترین شرکت هواپیمایی در جهان» انجام شده که این کمک این هواپیمایی را از ورشکستگی نجات داد.
راه دیگری که دنیا در پیش گرفته مشوق های گردشگری از مبدا است، بسیاری از شرکت‌های اقتصادی دنیا با شرکت های گردشگری قراردادهای سالانه را امضا کرده و برای کارمندان خود امکانات رفاهی در زمینه گردشگری مهیا می کنند تا با این نوع فعالیت هم از اقتصاد گردشگری حمایت کرده و هم به رضایتمندی کارمندان خود از کار بیفزایند.
در همین رابطه با مرتضی خاکسار، فعال صنعت گردشگری به گفت‌وگو نشسته ایم:
 آقای خاکسار در ابتدا به تشریح صنعت گردشگری بپردازیم. به طورکل این صنعت متاثر از چه مسائلی است؟ 
به منظور توسعه هرحوزه‌ای نیازمند یک نقشه راه مدون و دقیق هستیم. این برنامه برای تحقق کامل خود نیز نیازمند نظارت و‌ مدیریت برنامه‌ریزی است. صنعت گردشگری نیز از این قاعده مستثنی نیست. دراین میان ممکن است گاه عوامل طبیعی و گاه عوامل غیرطبیعی آن را دستخوش تحولاتی کند. عوامل طبیعی همچون سیل، زلزله و ویروس منحوس کرونا است. عوامل غیرطبیعی نیز مشابه التهابات سیاسی و اقتصادی درون یک جامعه است. هنگامی که صحبت از گردشگری می‌شود، مقصود تنها عوامل داخلی و حوزه گردشگری داخل کشور نیست بلکه به یک صنعت گردشگری در عرصه جهانی اشاره می‌شود. بنابراین هنگام گفتمان پیرامون حوزه گردشگری یک کشور به مواردی همچون اینکه در عرصه جهانی چگونه است؟ چه جایگاهی دارد؟ در کدام نقطه قرار دارد و می‌بایست در کدام نقطه قرار بگیرد، اشاره می‌شود. 
 پیش ازاین مهم‌ترین مسئله در عرصه گردشگری ویروس کرونا بود. حال که این ویروس به نوعی کنترل و تمام شده است، صنعت گردشگری با چه مسائلی رو به رو است و در چه مرحله‌ای قرار دارد؟ 
پس از تاسیس گردشگری و تالیف‌ مولفه‌های اصلی که به عنوان مهم‌ترین دغدغه‌های فعالان و دست اندرکاران گردشگری ذکر شده بود، با ویروس کرونا رو به رو شدیم. ویروس کرونا گردشگری را در معرض خطر قرار داد و ضربه مهلکی را بر پیکره صنعت گردشگری وارد کرد. به موجب همه‌گیری ویروس کرونا بسیاری از فعالان از صحنه خارج شدند. 
احساسم این است که بعد از شیوع ویروس کرونا و عبور از دوران پسا کرونا تنها مسئله حال حاضر التهابات اجتماعی پیش آمده بود. به موجب بروز این اتفاق نقطه هدف گردشگران کور شد و بازار گردشگری نیز با مشکلاتی رو به رو شد. بی‌شک برای سفر به یک شهر و کشور اولویت آن نقطه‌ای است که هیچ‌گونه حاشیه و صدایی وجود نداشته باشد. هرچند که بروز التهابات در تمام نقاط دنیا یک امر طبیعی است و به طور‌کم یا زیاد وجود دارد. در شرایط حال حاضر ضرورت دارد به بدنه ترمیمی این صنعت بپردازیم و از فعالانی که ضربه خوردند، دلجویی کنیم. این دلجویی می‌تواند در قالب حمایت و بسته‌های مالی باشد. 
 مقصود شما از حمایت و بسته‌های مالی چیست؟ 
منظور از حمایت و بسته‌های مالی می‌تواند مانند تشکیل کمیته‌های استانی باشد. همچنین ابلاغ بخشنامه‌ای از سوی مدیران و کارشناسان وزارت گردشگری نیز راهگشا خواهد بود. گام دیگر تصویب بسته‌های حمایتی و ارائه لایحه به نمایندگان وزارت گردشگری و نمایندگان پارلمانی وزارت گردشگری به کمیسیون‌های گردشگری به منظور اخذ بودجه بیش‌تر و تزریق آن به مزرعه گردشگری است. بدیهی‌ست که هرچه بیش‌تر در مزرعه گردشگری کشت کنیم، برداشت بیش‌تری خواهیم داشت. 
 در ابتدای گفت‌وگو اشاره داشتید که صنعت گردشگری یک صنعت کلان است. از نگاه شما مولفه‌های اثرگذار این حوزه برای موفقیت در عرصه جهانی چیست؟ 
هنگامی که از گردشگری سخن می‌گوییم یعنی نگاهی کلان به اطراف خود داریم. لازمه موفقیت صنعت گردشگری نیز داشتن نگاه کلان است. بدین معنا که باید تورهای ورودی خود را بسنجیم و ببینیم که درحال حاضر از‌ چه وضعیتی برخوردارند. به طورحتم فرد گردشگر از زمانی که کوله خود را می‌بندد، به جامعه میزبان به عنوان یک نقطه هدف نگاه می‌کند و تمامی مسائل آن جامعه را می‌سنجد. التهابات اجتماعی و جنگ رسانه‌ای پیش آمده علیه ایران از جمله مواردی بود که فرد گردشگر در سفر خود آن را‌مورد بررسی قرار می‌داد. ناآرامی‌های اخیر و جنگ رسانه‌ای پیش آمده موجب شد تا جامعه هدف گردشگری ایران مورد توجه قرار نگیرد یا ضعیف‌تر به آن پرداخته شود. از طرفی دیگر فیلترینگ  شبکه‌های اجتماعی همچون واتس آپ و اینستاگرام شرایط را برای گردشگران خارجی کمی دشوار ساخت. به طورحتم با کاهش عرصه بین مشتری و خریدار، بازار دیجیتال مارکتینگ نیز برنامه‌های خود را ازدست می‌دهد. این اتفاق ناخواسته موجب شد تا پس از‌کرونا، صنعت گردشگری باری دیگر آسیب ببیند. 
بازار نوپای گردشگری نیازمند بازنگری قوانین است. همانطور که برای پدیده‌های طبیعی برنامه از پیش تعیین شده داریم، نیازمند تدوین برنامه برای عوامل غیر طبیعی نیز هستیم. امروز رشد، بقا، تولید و جذب گردشگر بیش‌تر در صنعت گردشگری نیازمند بازنگری‌ قوانین است. بی‌شک صنعت سبز گردشگری همچون یک نهال نوپا می‌باشد که نیازمند مراقبت و رسیدگی است. 
آقای خاکسار مطابق مسائلی که ذکر کردید، راهکار توسعه صنعت گردشگری و برون رفت از مشکلات فعلی چیست؟ 
باید به بازارهای جهانی توسعه را خود را نشان دهیم و ضرورت دارد تا مردم دنیا متوجه ساز‌وکار مشخص حوزه گردشگری شود و دریابند که ایران کشوری توام با برنامه ریزی برای مسائل طبیعی و غیرطبیعی است. اگر از شما‌ بپرسیم که درصورت سفر به یک مرکز خدماتی داخل شهری که فاقد برنامه ریزی‌ست، باری دیگر به آنجا‌ سفر می‌کنید، پاسخ‌تان چه خواهد بود؟ به طورحتم می‌گویید خیر و دیگر‌ نمی‌خواید به مرکز‌ خدماتی پذیرایی بروید که برنامه‌ مدونی برای گذراندن اوقات شما ندارد. گردشگری نیز مشابه همین امر است و چنانچه برنامه مدون وجود نداشته باشد، جامعه هدف کاهش می‌یابد. دربازار گردشگری عملکرد درست و وجود بدنه اعتماد بسیار ضرورت دارد. ممکن است بسیاری از مسائل درون یک کشور برای گردشگر قابل فهم نباشد چراکه او برای یک سفر و اوقات فراغت خود برنامه ریزی کرده است. 
ضرورت دارد مسائل پیرامون خود را بسنجیم و با بررسی درست مشکلات موجود را حل کنیم. وزارت فناوری اطلاعات و وزارت گردشگری می‌بایست همکاری بیش از پیش را در دستورکار خود قرار دهند. افزون براین صدا و سیما‌ جمهوری اسلامی، اصحاب رسانه و فعالان مطبوعاتی باید همت خود را افزایش دهند و بستر اعتماد برای حضور گردشگران را رونق ببخشند. رسانه های بین المللی سعی دارند تصویری مغشوش از ایران نشان داده و ایران را کشوری سیاه معرفی کنند همه فعالان رسانه ای و فرهنگی باید با تلاش دوچندان ایران واقعی را به جهان معرفی کنند تا گردشگران با قابلیت های ویژه توریستی ایران آشنا شوند.
 وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات چطور‌ و از چه طریقی می‌تواند به حوزه گردشگری کشور کمک کند؟
 وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات با همکاری وزارت گردشگری می‌بایست یک سایت یا نرم افزار جهانی را معرفی کنند که هیچ‌گاه با قطعی رو به رو نباشد. این اقدام می‌بایست با جامعه جهانی گردشگری و سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) همسو شود. بستر این نرم افزار می‌بایست بستری به دور از فضایی همچون اینستاگرام یا‌ واتس آپ باشد. ضرورت دارد تا یک برنامه ریزی درست با پیشنهاد کارشناسان مطرح و سازماندهی شود. 
وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات با هماهنگی وزارت گردشگری می‌تواند صنعت گردشگری را بروز کند تا تبادل اطلاعاتی میان جامعه هدف، فروشنده و خریدار بسته تور به سهولت صورت بگیرد. چنانچه این موارد در دستور کار‌قرار بگیرد، جامعه گردشگری بهبود خواهد یافت. بررسی مواردی چالش‌ها در چرخه درآمدی دولت نیز اثرگذار خواهدبود. اگر‌ درصدد تحقق سهم واقعی خود در حوزه گردشگری هستیم، می‌بایست برنامه ریزی خود را بیش از پیش کنیم. 
آقای خاکسار در پایان این گفت‌وگو بگویید که جایگاه ایران در صنعت گردشگری چطور است؟ 
ایران جزو ۱۰ کشور برتر دنیا از منظر استعداد و نهمین کشور دارای سبقه فرهنگی در دنیا می‌باشد. اگر بخواهیم از این استعدادها به خوبی استفا‌ده کنیم، رشدی روزافزون خواهیم داشت. لازمه این رشد تنها برنامه ریزی مدون و تعیین برنامه از پیش تعیین شده برای عوامل غیر طبیعی است. نباید فراموش کنیم که بروز التهابات سیاسی و اجتماعی در تمامی‌ نقاط دنیا ممکن است. بنابراین بروز یک ناآرامی کوچک نباید موجب از دست رفتن شبکه ارتباطی‌مان با صنعت گردشگری دنیا بشود. چنانچه جمهوری اسلامی ایران با هماهنگی سازمان جهانی گردشگری، نرم افزاری را تهیه و توزیع کند و گردشگران بین المللی در هر کشور دنیا از آن بهر‌ه‌مند باشند، صنعت گردشگری از رشد برخوردار خواهد شد. در کنار این اقدام بین المللی همانطور‌که در ابتدای گفت‌وگو عنوان شد، تخصیص بودجه بیش‌تر، لوایح حمایتی و تشویقی، ارائه بسته‌های مالی‌ می‌تواند موجب‌ بهبود صنعت گردشگری در عرصه جهانی شود. 
ایران نهمین کشور دنیا از لحاظ سبقه فرهنگی و تمدن تاریخی است. اکنون که در ردیف نخست جاذبه‌های گردشگری در دنیا به سبب موقعیت طبیعی عالی خود هستیم، باید از آن به نحو عالی استفاده کنیم و فرصت را برای ارتباط گیری بیش‌تر با جامعه هدف گردشگری مغتنم بشماریم. امیدواریم با طرح یک برنامه دقیق و مدون شاهد برون رفت از مشکلات فعلی و ارتباط بیش از پیش با‌ جامعه جهانی گردشگری باشیم. 
 نگاه ویژه دولت سیزدهم به صنعت گردشگری
به گزارش« رسالت» طبق آمار شورای جهانی سفر و گردشگری در سال ۲۰۲۱ صنعت گردشگری در ایران دوباره احیا شده و با رشد ۴۰ درصدی ، ارزش این صنعت به ۲۰۲ هزار میلیارد تومان رسیده که قابل توجه است.سهم گردشگری از کل اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۰ به میزان ۳/۱ درصد بوده که این عدد در سال ۲۰۲۱ به ۴/۱ درصد افزایش یافته است.
بر اساس گزارش شورای جهانی گردشگری در سال ۲۰۲۱ میلادی اشتغال مرتبط با گردشگری در ایران ۱٫۹ میلیون نفر بود که در سال قبل آن با کرونا به شدت کاهش یافته و به ۱٫۱ میلیون نفر رسیده بود.
بر اساس گزارش های سازمان های مسئول سهم اشتغال در صنعت گردشگری ایران ۵٫۱ درصد بوده که این عدد باید بسیار بیشتر شده و ۲۰ درصد از اشتغال برسد که ایران این توانایی را با توجه به تعدد مکان های گردشگری دارد.
کل هزینه ای که گردشگران در سال گذشته میلادی در ایران انجام داده اند به ۲٫۵ میلیارد دلار می رسد که این میزان توانایی ۴ برابر شدن و رسیدن به ۱۰ میلیارد دلار را نیز دارا بوده و با تسهیل ورود گرشگران خارجی به ویژه گردشگران زیارتی مانند کشورهای عربستان و بحرین ایران می تواند به درآمدهای بالایی در این صنعت برسد، جالب است بدانید ایران در سال های عادی بدون تحریم نفتی توانسته بود درآمد سالیانه ۱۰۰ میلیارد دلار در صنعت نفت داشته باشد که در سال های آینده با تمرکز بر صنایع مختلف و توسعه آن می توان کشور را از اتکا به نفت نجات داد. 
گردشگران ایران نیز در سال گذشته ۱۳۹ هزار و ۷۷۲ میلیارد تومان برای سفر هزینه کرده بودند که این رقم نیز توانایی رسیدن به بالای ۳۰۰ هزار میلیارد تومان را داشته به شرطی که تقویت گردشگری از مبدا توسط دولت و شرکت های دولتی و خصوصی انجام شده و با تقویت سفرهای داخلی، این صنعت بتواند به شکوفایی جدی برسد.
۹۹ درصد گردشگران داخلی ایرانی با قصد سیاحت  یا زیارت سفر خود را انجام داده و تنها یک درصد سفرها تجاری بوده که علت اصلی آن را باید ضعف سیستم حمل و نقل در کشور بدانیم، در گزارش های مختلف بارها بر توسعه زیرساخت حمل ونقل و ضعف جدی آن پرداخته ایم و تا زمانی که شاهد تحول جدی در صنعت حمل و نقل به ویژه صنعت ریلی پرسرعت و صنعت هوایی و امکان جابجایی مسافر در کمترین زمان نرسیم، امکان تحول چندین برابری در صنعت گردشگری وجود ندارد.
سال گذشته ۳۴ درصد گردشگران خارجی عراقی ها بودند که نشان از اهمیت سفرهای زیارتی می دهد، بعد از عراق ۱۵ درصد از گردشگران خارجی اتباع کشور ترکیه بوده اند و پس ازآن پاکستانی ها با ۱۰ درصد و آذربایجان با ۹ و کویت با ۲ درصد قرار گرفته اند.
در این گزارش جای خالی اتباع عربستان و بحرین  به چشم می زند و با حل و فصل مسائل دیپلماتیک می توان انتظار تقویت این نوع از گردشگران خارجی در ایران را داشت.
 توسعه روابط با کشورهای دوست
یکی از مهمترین عواملی که می تواند صنعت گردشگری در ایران به شدت تقویت بخشد، توسعه هر چه بیشتر روابط با کشورهای دوست و همسایه است، اخیرا تحولات خوبی در صنعت ریلی کشور رخ داده و ایران عزم جدی برای متصل کردن شبکه راه آهن ایران از طریق راه آهن شلمچه- بصره کرده است. در ماه های اخیر راه آهن تلاش ویژه ای را برای تکمیل و از بین بردن موانع راه آهن شلمچه- بصره انجام داده که این عمل قابل تقدیر است، اما تکمیل یک راه ریلی برای رسیدن به عراق به هیچ وجه کامل نبوده و باید به فکر توسعه خطوط دیگر ریلی به عراق کرد.
راه دیگر ریلی که می تواند صنعت گردشگری را برای ایران به شدت افزایش دهد، راه آهن کرمانشاه –خسروی بوده که می تواند مرز خسروی را به شبکه ریلی متصل کرده و از خسروی تا خانقین عراق که کمتر از ۲۰ کیلومتر فاصله دارد راه دیگری را برای اتصال ریل ایران به عراق مهیا کند. طبق گفته مدیرعامل راه آهن کشور موانع  خط ریلی شلمچه- بصره ۳۰ کیلومتر بوده که در حال برداشته شدن این موانع و اتصال به شبکه ریلی عراق هستیم، اما راه آهن هم زمان باید فکری نیز برای تکمیل راه آهن کرمانشاه- خسروی- خانقین کرده تا راهی نزدیک تر به پایتخت ایران و به ویژه مشهد از عراق اجرایی شود.
توسعه شبکه راه آهن ایران به عراق می تواند صنعت گردشگری ایران را به یک تحول جدی رسانده و مبادلات اقتصادی دو کشور را نیز به شدت افزایش دهد.