محسن پیرهادی
چند ماه است که مسئله شیوع ویروس کرونا به دغدغه اول مردم و مسئولان تبدیل‌شده و روند بسیاری از فرآیندهای اقتصادی و اجتماعی را تعلیق کرده و یا تغییر داده است. هرچند باید از زحمات وزارت بهداشت و ستاد ملی مقابله با کرونا در این دوره دشوار قدردانی کرد، اما به نظر می‌رسد در برخی حوزه‌ها نواقصی وجود داشته باشد که نیازمند برنامه‌ریزی دقیق‌تر و مؤثرتر است. امروز دیگر بیش از ۵ ماه از ورود بیماری کووید ۱۹ به کشور گذشته و این مدت برای برنامه‌ریزی دقیق‌تر و انجام پیش‌بینی‌های لازم فرصت کمی نبوده است.
این‌جانب به‌عنوان نماینده مردم، روزانه پیام‌های متعددی پیرامون مسئله برگزاری آزمون‌های سراسری و نگرانی داوطلبان و خانواده‌های آن‌ها دریافت می‌کنم. شدت نگرانی خانواده‌ها، به حدی است که نمی‌توان از کنار آن گذشت. مهم‌ترین مواردی که باید مردم بدانند و از مسئولان نیز پیگیری کرده‌ام به شرح زیر است: 
الف- ضرورت تأمین امنیت جسمی و روانی داوطلبان
یک. با تعویق بیش از یک‌ماهه آزمون سراسری ورودی دانشگاه‌ها و تعویق چندباره آزمون‌های کارشناسی ارشد و دکتری، قرار است طی این چند هفته، چند آزمون بزرگ کشوری برگزار شود. 
در میان این آزمون‌ها، کنکور ورودی دانشگاه‌ها با بیش از یک‌میلیون نفر شرکت‌کننده و با احتساب برخی داوطلبان که در بیش از یک گروه آزمایشی شرکت می‌کنند، نزدیک به یک‌میلیون و چهارصد هزار نفر شرکت‌کننده دارد. آزمون کارشناسی ارشد نیز با نزدیک به ۷۰۰ هزار ثبت‌نام کننده در جایگاه بعدی قرارگرفته است. این یعنی با در نظر گرفتن این دو آزمون و سایر آزمون‌ها اعم از دکتری و دستیاری، درمجموع، بیش از دو میلیون خانواده با مسئله کنکور درگیرند.
بنا به برخی پیش‌بینی‌ها، قرار بود فصل تابستان دوره کاهش چشمگیر بیماری باشد که با توجه به کاهش بسیاری از محدودیت‌ها و عدم اجرای فاصله‌گذاری و طرح‌های جایگزین، اتفاق نیفتاد. در هفته‌های اخیر، روزانه بیش از ۲۰۰ نفر از هم‌وطنان جان خود را از دست می‌دهند و مهم‌ترین مسئولیت و شأن هر حکومت و مسئولی پیش از آموزش و رفاه، حفظ جان شهروندان است. 
در برخی دستورالعمل‌های وزارت بهداشت، اجتماع بیش از ۱۰ نفر در محیط مسقف ممنوع است، حال چگونه می‌توان تضمین داد در هر یک از سالن‌های بزرگ دانشگاه‌ها که حوزه‌های برگزاری آزمون هستند، صدها نفر برای چند ساعت در کنار هم قرار بگیرند و خطری آن‌ها را تهدید نکند؟
دو. اعلام‌شده که داوطلبان مبتلا یا مشکوک به بیماری، طی سازوکاری که مبتنی بر خود اظهاری است شناسایی خواهند شد، این در حالی است که بنا به اعلام کارشناسان، اغلب افراد مبتلا به ویروس کرونا علامت روشنی ندارند و حتی خود متوجه آن نخواهند شد، اما بالقوه می‌توانند ناقل بیماری باشند.   
سه. آزمون‌های ورودی دانشگاه و کارشناسی ارشد، با توجه به شرایط سنی داوطلبان که عموما ۱۸ تا ۲۴ ساله هستند، نگرانی بزرگی برای خانواده‌ها ایجاد کرده است. از سوی دیگر، اغلب شرکت‌کنندگان در این سن و به‌ویژه داوطلبان دختر، به همراه خانواده خود برای شرکت در جلسه آزمون، رهسپار حوزه انتخابیه می‌شوند که همین مسئله، گردشی چند میلیون نفری در چند روز و به‌صورت فشرده را رقم خواهد زد که علاوه بر خود داوطلبان و خانواده‌هایشان، خطر بزرگی را متوجه آحاد جامعه خواهد کرد.
چهار. سال گذشته، آزمون کارشناسی ارشد به دلیل بحران سیل در برخی استان‌ها، حدود دو ماه به تعویق افتاد. دلیل آن تعویق، عدم امکان مطالعه برای بسیاری از داوطلبان درگیر با مسئله سیل اعلام شد. حال سؤال این است که آیا شرایط امروز با سال گذشته قابل‌مقایسه است؟ وقتی از تریبون‌های مختلف اعلام می‌شود که مسئله شیوع کرونا، بزرگ‌ترین بحران بشر پس از جنگ جهانی دوم است، آیا نباید با سازوکارهایی در همان سطح و متناسب با بزرگی و خطر آن، با مسئله روبه رو شد و حتی بسیاری از نظامات رایج را کاملا تغییر داد؟
پنج. مرتبا  گفته می‌شود تأخیر بیشتر در کنکور، فایده‌ای ندارد و اساسا تعطیلی‌ها و محدودیت‌ها، مخل نظام اداری و اقتصادی کشور است. البته این نکته در ارتباط با موارد مشابهی همچون تعطیلی کارمندان و ممنوعیت فعالیت برخی اصناف نیز مطرح است و دو پاسخ روشن دارد. جان انسان‌ها، مقوله‌ای نیست که بتوان اهمیت آن را با چیز دیگری مقایسه کرد؛ اساسا وقتی جان در اولویت باشد، هر محاسبه مادی دیگری اعم از صلاح نظام اداری و اقتصاد کشور رنگ می‌بازد، اما پاسخ دوم اتفاقا ناظر به اقتصاد و معیشت مردم است. اگر چند هفته
 فاصله‌گذاری جدی و سیاست‌های سخت‌گیرانه، آن‌طور که در برخی کشورها اعمال می‌شود، در کشور ما پیاده شود، شیوع بیماری تا حدود زیادی کنترل‌شده و بسیاری از روال‌ها قابل انجام و بازسازی خواهد بود. اما با وضعیت فعلی که هیچ سیاست و تغییر مهمی رخ نداده، شیوع ویروس، همچون بیماری طولانی و مزمنی برای ماه‌ها و بلکه چند سال به جان اقتصاد و فرهنگ و آموزش کشور و زندگی مردم خواهد افتاد و خسارت آن از تعطیلی‌های سراسری قطعا بیشتر خواهد بود.
ب- چه باید کرد؟ راه‌حل‌های جایگزین چیست؟
از مجموع موارد پیش‌گفته، به نظر می‌رسد بهترین تصمیم در شرایط کنونی، تغییر بسیاری از سیاست‌های فعلی و ازجمله تعطیلی آزمون‌های سراسری با شرکت‌کننده بالاست. این ماجرا، تنها درخواست هیجانی تعدادی داوطلب جوان نیست، بلکه مطالبه جدی عموم خانواده‌های ایرانی است. اما تعطیلی یا تعویق، بدون انجام پیش‌بینی‌های لازم مشکلی را حل نمی‌کند و تنها فرار به جلوست. در این زمینه موارد زیر به استحضار می‌رسد:
یک. تعویق دوهفته‌ای یا چندهفته‌ای همچون نوبت پیشین، علاج کار نیست و تنها آرامش روانی خانواده‌ها را به هم می‌زند و دوره استرس داوطلبان را طولانی می‌کند.
دو. تاکنون هیچ طرح جامعی از سوی منتقدان برگزاری کنکور مطرح نشده  است. طرح‌هایی همچون حذف کلی کنکور و گزینش بر اساس سوابق تحصیلی، قابل‌اجرا نیست، چراکه اولا نیاز به اطلاع‌رسانی قبلی دارد و داوطلبان از پیش در جریان آن نبوده‌اند و طبیعتا بسیاری متضرر و شاکی خواهند بود. مسئله دوم آن است که طرح حذف کنکور، بیش از ۱۵ سال مطرح بوده و عملا جایگزین مطمئنی برای برگزاری آزمون پیش‌بینی نشده است و امروز، نمی‌توان یک‌باره تصمیمی شتاب‌زده گرفت.
سه. طرح برگزاری هم‌زمان کنکور ۹۹ با ۱۴۰۰ به‌هیچ‌وجه صلاح نیست. اولا نمی‌توان یک سال از زندگی فرزندان کشور را معطل کرد، ثانیاسال ۱۴۰۰، هر یک از آزمون‌های سراسری شرکت‌کنندگان خاص خود را در آن سال خواهد داشت و با اضافه شدن داوطلبان ۹۹ به ۱۴۰۰، عملاتعداد شرکت‌کنندگان دو برابر خواهد شد،  درحالی‌که ظرفیت ورود به دانشگاه‌ها قابلیت افزایش چندانی ندارد. با این روال تعداد بیشتری داوطلب برای تعداد محدودی صندلی دانشگاهی رقابت می‌کنند و تعداد بیشتری از داوطلبان از تحصیلات عالی محروم خواهند شد.
چهار. موارد متعددی ازجمله دوره خدمت برای داوطلبان مرد و بحث اقتصاد دانشگاه‌های پولی اعم از سراسری آزاد، پیام نور و غیرانتفاعی که با عدم دریافت شهریه از دانشجویان جدیدالورود، دچار مشکلات عدیده مالی می‌شوند نیز، هر یک در جای خود قابل طرح است که از این مجال خارج است. ان‌شاءالله با در نظر گرفتن جمیع جهات و انجام پیش‌بینی‌های لازم و همفکری دولتمردان و نمایندگان ملت، بهترین تصمیم برای این مسئله که موجب نگرانی خانواده‌ها شده اتخاذ شود.