نفیسه امامی 
ارزش پول ایران در همه دولت‌ها آسیب‌پذیری از خود نشان داده و هرسال ارزش خود را ازدست‌داده   تا به امروز که بیشترین کاهش ارزش خود را به ثبت رسانده است. ارزش ریال در ماه‌های اخیر به‌طور ناگهانی روند نزولی داشت. این در شرایطی است که ارزش پول برخی کشورهای جنگ‌زده همسایه که اقتصاد ضعیف‌تری نسبت به ایران دارند، سال‌ها با تغییرات اندکی همراه بوده است. كاهش ارزش پول ملی بستگی به سیاست‌های اقتصادی كشورها دارد. چنانچه اقتصاد یك كشور صادرات محور باشد، كاهش ارزش پول ملی می‌تواند به‌صرفه باشد، چراکه قیمت تمام‌شده كالا در بازارهای جهانی كاهش پیدا می‌کند و قدرت رقابت‌پذیری را افزایش می‌دهد، دقیقا همان کاری که چین با پول ملی کشورش انجام داد و به دنبال افزایش ارزش آن‌هم نیست. ما زمانی به سودآوری تضعیف پول ملی می‌توانیم امیدوار باشیم كه بتوانیم از اقتصاد نفت محور به سمت صادرات کالاهای غیرنفتی حركت كنیم و ریسك گران شدنكالای ایرانی ساخته‌شده با مواد اولیه خارجی و تأثیرپذیری از نوسان‌های ارزی را به حداقل برسانیم. در چنین شرایطی ایران می‌تواند از کاهش ارزش پول ملی استقبال کند، اما می‌بینیم با رشد پنج برابری نرخ دلار در دو سال گذشته، صادرات غیرنفتی ایران رشد قابل قبولی نداشته و زیرساخت‌ها و بسترهای لازم برای افزایش صادرات فراهم نشده است.    
متأسفانه در شرایط بحران فعلی که ارزش پول ملی به‌طور بی‌سابقه‌ای کاهش داشته است، شاهد بی‌برنامگی محض از سوی دولت و بانک مرکزی به‌عنوان متولی سیاست‌گذاری پولی کشور هستیم به طوری که فاصله ارزش ریال در برابر ارزهای خارجی بیشتر و عمیق‌تر می‌شود.   
سید‌کمال سیدعلی، معاون ارزی اسبق بانک مرکزی  در گفت‌وگو با «رسالت»، دلایل اصلی کاهش ارزش پول ملی کشور را برشمرد و گفت: دلیل اصلی کاهش ارزش پول ملی کسری بودجه و نحوه تأمین کسری بودجه است. این کسری باید از مسیرهایی تأمین شود که رشد نقدینگی را مهار کند. وقتی کسری بودجه از مسیرهای صحیحی مانند اخذ مالیات، فروش اوراق توسط بانک مرکزی یا اوراق خزانه صورت بگیرد تا پول‌ها جمع و سرعت گردش آن کنترل شود، ارزش ریال تا به این اندازه کاهش پیدا نمی‌کند.
 وی با تأکید بر این‌که هزینه‌های دولت باید کاهش پیدا کند، افزود: وقتی هزینه‌های دولت بالا باشد و بانک مرکزی اقدام به چاپ پول و افزایش پایه پول برای تأمین کسری بودجه کند، در برابر میزان معین تولید کالا، پول زیادی ایجاد می‌شود که به بالا رفتن قیمت کالاها منجر می‌گردد. زمانی که تولید پایین و افزایش پایه پولی بالا باشد، به این معناست که ما در مقابل میزان معینی کالا، پول بیشتری داریم. در چنین وضعیتی قیمت‌ها بالا می‌روند.
سیدعلی تصریح کرد: دلیل اصلی کاهش ارزش پول ملی، نحوه تأمین کسری بودجه توسط دولت می‌باشد و راه‌حل آن تأمین از راه اوراق قرضه یا افزایش نرخ سپرده بانکی است تا مردم تشویق به سپرده‌گذاری شوند. علاوه بر این اخذ مالیات هم یکی دیگر از راه‌های درآمدزایی است اما در شرایط فعلی به دلیل شیوع کرونا و رکود در اقتصاد، افزایش مالیات به‌سرعت جوابگو نخواهد بود مگر مشاغلی که در این وضعیت درآمدزایی بیشتری داشتند. 
به باور سیدعلی، کاهش ارزش پول ملی در پی ایجاد تورم به وجود می‌آید، درصورتی‌که اگر تورم کنترل شود، میزان کاهش ارزش پول ملی ما هم کمتر خواهد شد.  
معاون ارزی اسبق بانک مرکزی  با اشاره به این‌که ما در همه دولت‌ها با کسری بودجه روبه رو بوده‌ایم که تأمین می‌شد، گفت: به همین علت میانگین تورم در سال های قبل در حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد بود، اما وقتی تورم فعلی به بالای ۴۰ درصد رسیده است یعنی کسری بودجه دولت بیشتر شده و نحوه تأمین کسری بودجه مسیری را طی می‌کند که با چاپ پول و افزایش پایه پولی تأمین می‌شود که اقدام صحیحی نیست. البته متقاضی برای خرید اوراق باید باشد و یا نرخ سود سپرده باید به‌قدری جذاب باشد که مردم اقدام به سپرده‌گذاری کنند. 
وی با اشاره به این‌که چین از کاهش ارزش پولی به نفع اقتصادش استفاده کرده است، گفت: چین به دلیل افزایش صادرات محصولات، ارزش یوان را کاهش داد و به دنبال تقویت پول ملی خودش هم نیست، درحالی‌که ما با پنج برابر شدن نرخ ارز طی چند سال اخیر افزایش صادرات نداشتیم. سقف سرمایه‌گذاری صادراتی ما زیاد نیست و برای زیرساخت‌های صادراتی هم سرمایه‌گذاری نکرده‌ایم. 
مدیرعامل سابق صندوق ضمانت صادرات گفت: زمانی که بر صادرات محصولات پتروشیمی سرمایه‌گذاری انجام گرفت نتیجه آن را دیدیم. باید آن زیرساخت برای دیگر کالاهای صادراتی ما هم انجام می‌گرفت تا صادرات هم رشد چهارتا پنج برابری داشته باشد، درحالی‌که صادرات ما ۱۰ درصد بیشتر رشد نداشته است. باید پتانسیل‌های صادراتی افزایش پیدا کند درحالی‌که هنوز به خیلی از کالاها اجازه صادرات نمی‌دهیم. سیدعلی
 اضافه کرد: درگذشته گفته می‌شد که اگر نرخ ارز۱۰ درصد افزایش پیدا کند صادرات باید ۱۵ تا ۲۰ درصد بالا برود درحالی‌که اکنون نرخ ارز رشد ۴۰۰ درصدی داشته اما صادرات ما ۱۰ درصد هم رشد نداشته است. 
وی در پاسخ به این سؤال که چرا کشورهای جنگ‌زده‌ای مانند عراق توانسته‌اند تا حدودی از کاهش نرخ پول ملی جلوگیری کنند، گفت: عراق امکان فروش نفت را دارد ولی ما نمی‌توانیم. این کشور از درآمد نفتی خود استفاده می‌کند و آمریکایی‌ها با قراردادی که با آن‌ها بسته‌اند، نفت شان را خریداری می‌کنند. چنانچه این کشور در آینده نتواند نفت خود را به فروش برساند، شرایط اقتصادی به‌مراتب بدتر از ایران خواهد داشت. 
سیدعلی تصریح کرد: ایران منابع زیادی در اختیار دارد که به علت وجود تحریم‌ها امکان صادرات برای کشور فراهم نیست. این در حالی است که میزان صادرات محصولات کشاورزی از کشور زیاد  می‌باشد، اما اکنون به دلیل شیوع کرونا، صادرات آن‌ها کاهش پیداکرده است.
 آسیب‌پذیری ارزش ریال ناشی از اقدامات بانک مرکزی
آلبرت بغزیان اقتصاددان و استاد دانشگاه نیز در گفت‌وگو با «رسالت»، بخشی از آسیب‌پذیری ارزش ریال را ناشی از اقدامات بانک مرکزی دانست و گفت: بانک مرکزی تسلیم سیاست‌های مالی دولت است. وقتی سیاست‌گذاری پولی تحت تأثیر ملاحظات مالی دولت قرار بگیرد، به‌نوعی مغلوب مسائل مالی در بودجه دولت می‌شود. در کشورهای دیگر بانک مرکزی با دولت برای کنترل تورم، بیکاری و رکود همکاری می‌کند، درحالی‌که بانک مرکزی در کشور ما به‌جای حمایت از تولید نرخ ارز که واردات قطعات به آن وابسته است، مدیریت ارز را رها کرده است. بغزیان اضافه کرد: بانک مرکزی به دلیل کاهش درآمدهای ارزی، مدیریت آن را رها کرده و باید از مدیران آن سؤال شود که چه دلیلی برای رسیدن نرخ دلار به ۲۴ هزار تومان وجود دارد درحالی‌که نوید کاهش نرخ ارز را می‌دهند؟ بازار مخالف اظهارنظر بانک مرکزی حرکت می‌کند و نشان می‌دهد بانک موافق روند بالا رفتن نرخ دلار است، زیرابه نظر می‌رسد با بالا رفتن نرخ ارز، درآمد برای دولت ایجاد می‌شود و یا ذخایر ارزی گران‌تر به فروش می‌رسد و یا این‌که صادرکننده، ارز را بازمی‌گرداند. درهرصورت ضرر این اقدام عاید دولت می‌شود، زیرا باید تورم را کنترل کند.   وی با اشاره به اعمال تحریم‌ها و تأثیر آن در کاهش ارزش پول ملی گفت: تحریم‌ها همواره در پایین آمدن ارزش پول ملی سهم داشته‌اند، علاوه بر آن سیاست‌های غلط و
 نا بجا و خودتحریمی ها دست‌به‌دست هم دادند که به نرخ تورم دامن بزنند. تحریم‌ها از ابتدای انقلاب وجود داشته است و چند سال باید به این اقتصاد فرصت داد تا خود را بازیابد. ما طی چند سال گذشته بارها از اقتصاد مقاومتی و جهاد اقتصادی سخن گفته‌ایم، اما وضعیت اقتصاد را بهبود نداده‌ایم و خوش‌خیال به درآمد نفت بوده‌ایم. این اقتصاددان تصریح کرد: اگر تحریم‌ها برداشته شوند، درآمدهای بلوکه‌شده به کشور وارد می‌شوند، اما هیچ تضمینی در کاهش نرخ ارز وجود ندارد، چون به اراده بانک مرکزی بازمی‌گردد، زیرا در بدترین شرایط نرخ ارز را از ۱۸ هزار تومان به ۱۱ هزار تومان رساند، ولی اکنون اراده‌ای در انجام این کار ندارد و روزبه‌روز دلار بالاتر می‌رود. 
بغزیان اظهار کرد: یکی از مشکلات ما در آسیب‌پذیری نرخ ریال در وضعیت تولید است، زیرا تولیدکننده باید مواد اولیه را با نرخ بالا تهیه کند که این به تورم دامن می‌زند و باعث می‌شود نرخ ارز متناسب با نرخ تورم تعیین شود که نتیجه آن کاهش ارزش ریال خواهد بود.