کریدورهای غیربرجامی
وحید عظیم‌نیا
«استقلال اقتصادی» در جهان‌بینی جمهوری اسلامی ایران به‌اندازه «استقلال سیاسی» اهمیت دارد چه آنکه قانونگذار در اصل ۱۲۱ قانون اساسی و در متن سوگند رئیس‌جمهور، این دو مهم را در کنار هم نهاده و مقام عالی اجرایی کشور را مکلف کرده است «در حراست از مرز‌ها و استقلال سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی کشور از هیچ اقدامی دریغ نورزد» ازاین‌جهت به‌قاعده استقلال اقتصادی، کشور باید در مسیری حرکت کند که مصون از تکانه‌های اقتصادی جهانی باشد و بتواند امور اقتصادی خود را بدون در انتظار بیگانه نشستن، رتق‌وفتق کند؛ کاری که مع‌الأسف در هشت سال گذشته برعکس انجام شد و حتی آب خوردن مردم به تصمیم بیگانگان گره زده شد و نتیجه آنی شد که الآن هست!
بخش عمده‌ای از مشکلات کشور ناشی از بی‌تدبیری‌ها، سوء مدیریت ها و بخش محدودی نیز نشئت‌گرفته از تحریم‌هاست که رفع مشکلات تحریمی نیز دو راهکار «رفع تحریم» و «خنثی‌سازی تحریم» است. برای رفع تحریم، هشت سال از عمر و سرمایه ملت ایران هزینه شد، ولی نه‌تنها تحریم‌ها لغو نشد بلکه افزایش هم یافت حال دولت مردمی درصدد طی مسیر «خنثی‌سازی تحریم»هاست. رهبر انقلاب اسلامی در دیدار دست‌اندرکاران مراسم سالگرد شهادت حاج قاسم سلیمانی و خانواده شهید سلیمانی (۲۶ آذر ۱۳۹۹) در توصیه به مسئولان و ملّت فرمودند: «رفع تحریم دست دشمن است، و خنثی کردن تحریم دست ما است؛ دشمن باید رفع تحریم کند، امّا خودمان می‌توانیم این تحریم دشمن را خنثی کنیم. پس این مقدّم است، این درست است؛ بیشتر دنبال این باشیم. نمی‌گویم دنبال رفع تحریم نباشیم؛ اگر بتوانیم تحریم را رفع کنیم، یک ساعت هم نباید تأخیر کنیم. البتّه چهار سال است تأخیر شده. اگر بتوانیم با روش درست تحریم را برطرف کنیم، باید برطرف کنیم. امّا به این نیندیشید؛ عمده به خنثی کردن تحریم بیندیشید که دست شما است.»
دولت مردمی بناست از همه کریدورهای غیربرجامی استفاده کند. بخشی از این کریدورها استفاده از ظرفیت دیپلماسی اقتصادی و همکاری با کشورهای مختلف است که در قالب اتحادیه‌ها و سازمان‌های همکاری متصور بوده و ایران درصدد تقویت استفاده از آن‌هاست. برخی از ظرفیت‌های همکاری چندجانبه که خارج‌ازمسیر به انتظار غرب نشستن است، عبارتند از:
شانگهای
سازمان همکاری‌های شانگهای (Shanghai Cooperation Organization) ازجمله کریدورهای غیربرجامی برای تأمین منافع اقتصادی کشورمان است. این سازمان با هدف مبارزه با تهدیدهای امنیتی جدید و با گردهمایی سران کشورهای روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان در سال ۱۹۹۶ در شهر شانگهای پا به عرصه ظهور گذاشت. جمهوری اسلامی ایران از حدود سال ۱۳۸۵ در سال ۲۰۰۵ به‌عنوان عضو ناظر به این سازمان پیوست و نهایتاً روز جمعه ۲۶ شهریور ۱۴۰۰ با حضور رئیس دولت مردمی در شهر دوشنبه پایتخت و بزرگ‌ترین شهر کشور تاجیکستان به عضویت رسمی این سازمان درآمد. عضویت دائم در سازمانی به ابعاد شانگهای که ۲ عضو آن یعنی چین و هند از قدرت‌های برتر اقتصادی دنیا، ۲ عضو آن یعنی چین و روسیه عضو دائم شورای امنیت و دارای حق وتو و ۴ عضو آن یعنی چین، روسیه، هند و پاکستان از قدرت‌های اتمی هستند و با اختصاص ۳۵ درصد خشکی زمین و ۴۲ درصد
جمعیت جهان، بیشترین تولیدکننده و مصرف‌کننده انرژی در جهان محسوب می‌شوند طبعاً جایگاه جهانی ایران را ارتقاء خواهد داد. این سازمان با حدود ۲۵ درصد تولید ناخالص ملی دنیا ازجمله معدود سازمان‌هایی با ماهیت همزمان اقتصادی و امنیتی-نظامی است که «حوزه تمدنی آنگلوساکسونی» به آن راه نداشته و ظرفیت‌های توسعه خود را تنها بر بستر کشورهای مستقل از هژمونی غرب بنیان نهاده است.
آ.سه.آن
یکی دیگر از ظرفیت‌های مهم اقتصادی که جمهوری اسلامی ایران در آن حضور دارد، اتحادیه ملل جنوب شرق آسیا معروف به «آ سه آن» (ASEAN= Association of Southeast Asia Nation) است و تسریع رشد و توسعه منطقه از طریق مشارکت همگانی کشورهای عضو، تضمین صلح و ثبات منطقه، همکاری‌های گسترده درزمینه‌های اقتصادی، گسترش همکاری‌ها درزمینهٔ فنی و تحقیقات و افزایش سطح بخش‌های کشاورزی، حمل‌ونقل و صنایع کشورهای عضو ازجمله اهداف این اتحادیه است. منطقه «آ. سه. آن» مساحتی حدود ۴ میلیون و ۴۰۰ هزار کیلومترمربع و جمعیتی بالغ‌بر ۵۰۰ میلیون نفر دارد.
اکو
سازمان همکاری اقتصادی اکو (Economic Cooperation Organization) به‌عنوان یک سازمان همکاری منطقه‌ای از دیگر ظرفیت‌های اقتصادی برای کشورمان است. این سازمان در سال ابتدا از سوی ایران، پاکستان و ترکیه باهدف پیشبرد همکاری‌های اقتصادی، فنی و فرهنگی میان کشورهای عضو تأسیس شد و سپس هفت عضو کشور جدید را شامل افغانستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان به عضویت پذیرفت. توسعه اقتصادی پایدار کشورهای عضو، حذف تدریجی موانع تجاری و پیشبرد تجارت بین منطقه‌ای، نقش بزرگ‌تر منطقه اکو در رشد تجارت جهانی، همگرایی تدریجی اقتصاد کشورهای عضو با اقتصاد جهانی، توسعه حمل‌ونقل و پیوند زیربنای ارتباطی کشورهای عضو با یکدیگر و جهان خارج، آزادسازی اقتصادی و خصوصی‌سازی، بسیج و بهره‌برداری از منابع مادی منطقه اکو، استفاده مؤثر از پتانسیل‌های کشاورزی و صنعتی منطقه اکو، همکاری منطقه‌ای جهت کنترل مواد مخدر و حمایت اکولوژیکی و زیست‌محیطی و تقویت پیوندهای تاریخی و فرهنگی میان مردم منطقه و همکاری سودمند متقابل با سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی ازجمله اهداف این سازمان است.
سارک
اتحادیه همکاری‌های منطقه‌ای جنوب آسیا (SAARC= South Asian Association For Regional Cooperation) با رویکرد اقتصادی – سیاسی ظرفیت دیگری برای ایران بوده که از هشت کشور تشکیل شده است. کشورمان حدود ۱۵ سال قبل درخواست عضویت ناظر در سارک را رسماً مطرح کرد؛ و هم‌اکنون به‌اتفاق چین، موریس، ژاپن، کره جنوبی و برخی دیگر کشورها، ناظر سارک محسوب می‌شود. ارتقای سطح تأمین مصالح اجتماعی مردم منطقه جنوب آسیا و بهبود زندگی آن‌ها، سرعت بخشیدن به رشد اقتصادی و استفاده از تمام امکانات بالقوه منطقه جهت تسریع در برنامه‌های اجتماعی و توسعه کشاورزی و تأمین فرصت زندگی مناسب برای تمام مردم، تحکیم همکاری‌های مربوط به اعضا در بین کشورهای جنوب آسیا و تقویت همکاری‌ها میان کشورهای عضو سارک از طریق برگزاری کنفرانس‌های بین‌المللی درباره منافع مشترک ازجمله اهداف این اتحادیه است.
آی.او.آر
اتحادیه همکاری‌های منطقه‌ای حاشیه اقیانوس هند (Indian Ocean Rim-Association for Regional Cooperation یا IOR-ARC) نیز ظرفیت دیگری برای ایران است. این اتحادیه آن‌طور که درباره معرفی آن عنوان شده، متشکل از ۱۹ کشور عضو از سه قاره آسیا، آفریقا و اقیانوسیه است و میزبان بیش از ۲ میلیارد نفر جمعیت جهان بوده و ۲۰/۵ میلیون کیلومترمربع وسعت دارد؛ آفریقای جنوبی، هند، سنگاپور، مالزی، اندونزی، تایلند، سریلانکا، استرالیا، امارات، عمان، یمن، بنگلادش، کنیا، موریس (مقر اتحادیه)، تانزانیا، ماداگاسگار، موزامبیک و سیشیل ازجمله اعضای آن هستند.
غیرمتعهدها
جنبش غیرمتعهدها که شکل‌گیری آن، آغاز پایان دوران استعمار تلقی شده و اعلام مخالفت با پذیرش سلطه قدرت‌های بزرگ است، از
۵۳ کشور آفریقایی، ۴۰ کشور آسیایی، ۲۶ کشور آمریکای لاتین و کارائیب و یک کشور اروپایی (بلاروس) تشکیل‌شده و ۱۸ کشور و ۱۰ سازمان ازجمله سازمان ملل، سازمان همکاری اسلامی و اتحادیه عرب اعضای ناظر آن هستند ازاین‌جهت ظرفیت خوبی به شمار می‌رود.
همکاری اسلامی
سازمان کنفرانس اسلامی یا «سازمان همکاری اسلامی» با ۵۷ کشور عضو در چهار قاره جهان از دیگر ظرفیت‌های مهم برای ایجاد ارتباطات بین‌المللی ایران و رهایی از چنبره غرب و غرب‌زدگی است.
ضرورت شبکه‌سازی
اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU)، سازمان قدرت‌های اقتصادی در حال ظهور (بریکس= BRICS) و دیگر مجموعه‌های اقتصادی هستند که می‌توانند فرصت خوبی برای ایران در صورت عضویت داشته باشند. علاوه بر آن جمهوری اسلامی ایران می‌تواند به سمت شبکه‌سازی و شکل‌دادن به پیمان‌های منطقه‌ای حرکت کند و در صورت گام برداشتن در چنین مسیری می‌تواند، ظرفیت‌های خوبی برای تأمین منافع اقتصادی کشورمان ایجاد کند؛ مثلاً می‌تواند در مسیر تشکیل مجموعه اقتصادی با مشارکت کشورهای هند، پاکستان و افغانستان گام بردارد.
به هر صورت، ارتباطات بین‌المللی کشور هرچه بیشتر باشد طبعاً با راحتی از گردنه تحریم‌ها عبور خواهد کرد بنابراین ازآنجایی‌که دنیا فقط آمریکا و چند کشور اروپایی نیست، ایران می‌تواند با گسترش روابط با دیگر کشورها به راهبرد خنثی‌سازی تحریم‌ها جامه عمل بپوشاند.
برجام , وحید عظیم نیا
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.