‌|   گروه اقتصادی‌|
چند سالی است که صادرات فرش دستباف ایران دچار چالش شده و در این میان به خاطر تحریم‌ها، صادرات نیز به‌شدت کاهش یافته است. در حالی که طی دو دهه قبل سالانه ۵/ ۱ میلیارد دلار صادرات فرش دستباف از کشور انجام می‌گرفت، اما امروز به دلایلی همچون تحریم‌ها، سخت شدن مراودات مالی و سیاسی، قطع بیمه قالیبافان، افزایش قیمت تمام‌شده و عدم حضور و تبلیغات مؤثر در بازار‌های هدف، صادرات این کالای استراتژیک با روند نزولی روبه‌رو شده و در سال‌های اخیر به‌شدت کاهش یافته است. 
باعث تأسف است که طبق برآوردها صادرات فرش دستباف در سال قبل به ۷۰ میلیون دلار رسید و جایگاه نخست فرش دستباف ایران در دنیا به رتبه‌های پایین‌تر نزول پیدا کرده است. بهمن‌ماه سال گذشته بود که رئیس مرکز ملی فرش ایران با بیان اینکه مشکل اصلی فرش دستباف ایران بازار فروش آن است، لازمه توسعه صادرات فرش ایرانی را بهبود قوانین صادراتی عنوان کرده بود. قوانینی که دست و پای صادرکننده را بسته است و نه‌تنها حمایتی از صادرات فرش نمی‌کند بلکه دیگر صادرکنندگان رغبتی به صادرات ندارند و در کارگاه‌های تولیدی را نیز تقریبا بسته اند. 
بسیاری از بازارهای دنیا از جمله کشورهای عربی و چشم‌بادامی‌ها تشنه فرش‌های با کیفیت و ظریف ایرانی هستند و این برند را مساوی با کیفیت برای فرش دستباف می‌دانند، اما با اهمال و عدم حمایت از این صنعت بومی، دیگر کشورها به‌تدریج جای ایران را گرفته‌اند.
با وجود مشکلات زیاد در مسیر صادرات این کالای ایرانی منحصربه‌فرد، به دلیل حکمرانی کرونا بر بازار‌ها و راکد کردن اقتصاد، درآمدزایی فعالان این عرصه بیشتر آب رفته است. رکود بازار بر تمامی بخش‌های اقتصادی کشور تأثیرگذار بوده است و تقاضای داخلی و صادرات فرش نیز متأثر از این شرایط کاهش داشته است. همه‌گیری این ویروس ناشناخته تمام بازار‌های دنیا را به تسخیر خود درآورد و موجب شد نه‌تنها کرکره فروشگاه‌ها پایین بیاید بلکه دادوستد بین کشور‌ها هم متوقف و صادرات و واردات هم تا اطلاع ثانوی به کمترین حد خود برسد.
عبدالله بهرامی مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های فرش دستباف ایران در گفت‌وگو با «رسالت»، صنعت فرش دستباف را تنها صنعت بومی در کشور دانست و افزود: فرش دستباف در حدود ۸۰ درصد قابلیت درآمدزایی ارزی برای کشور دارد و از نظر فرهنگی افتخار و برند ایرانی است، زیرا همه دنیا فرش دستباف را به نام ایران می‌شناسند. وی افزود: آمریکا بعد از تحریم موشکی ایران در سال ۹۷،
 فرش ایرانی را تحریم کرد و این نشان‌دهنده جایگاه بالای فرش ایرانی  و استراتژیک بودن این کالا است در حالی که مسئولان ما توجهی به آن ندارند. صنعت فرش دستباف توانسته بسیاری از بانوان بی‌سرپرست و بدسرپرست را در این صنعت مشغول به کار کند و به همین علت تولید فرش دستباف دارای اهمیت است. 
بهرامی با اشاره به تأثیر بیماری کرونا در تعطیلی کارگاه‌های فرشبافی گفت: همه‌گیری این بیماری باعث شد بازار خوب شب عید از دست برود و مشکلات بیشتری را طی دو تا سه ماه اخیر ایجاد کند، اما مشکلات همواره در این صنعت وجود داشته و می‌طلبد در سال مزین به شعار رونق تولید در این صنعت سرمایه‌گذاری صورت بگیرد. 
وی با انتقاد از عدم همراهی دولت با قالیبافان و وجود مشکلات بسیار در مسیر تولید فرش دستباف بیان کرد: دولت نه‌تنها تسهیلات کم‌بهره‌ای را به قالیبافان اختصاص نداد بلکه بانک مرکزی، صادرات فرش را به نام تعهد پیمان ارزی تحریم کرده است. در این وضعیت صادرکننده مکلف است ارز حاصل از فروش کالا در خارج از کشور را به ارز نیمایی به شبکه بانکی برگرداند. این کار برای صادرکننده مقدور نیست، زیرا ۶۰ تا ۷۰ درصد از فرش‌های ایرانی به‌طور امانی در اختیار فروشنده‌ها قرار می‌گیرند و آن‌ها مقداری از پول فرش‌ها را می‌دهند و مابقی را در صورت فروش می‌دهند. بهرامی اضافه کرد: از سوی دیگر وقتی مواد اولیه با دلار آزاد خریداری می‌شود چطور می‌توان با ارز نیمایی به بانک مرکزی بازگردانده شود. در نتیجه صادرکننده رغبتی به صادرات نشان نمی‌دهد. بیشتر فروشگاه‌های مواد اولیه و کارگاه‌های تولیدکننده تعطیل شده‌اند و ما بارها از دولت خواسته‌ایم که ما را حمایت کند و یا شرایط را برای کار فراهم نماید. صادرات کل سال ۹۸، ۷۰ میلیون دلار بوده که در همه ادوار گذشته به این رقم نرسیده بود زیرا ما در بدترین شرایط تحریم هم ۵۰۰ میلیون دلار در سال صادرات فرش داشته‌ایم. 
وی با اشاره به اینکه بیشترین صادرات فرش دستباف ایران به آلمان صورت می‌گیرد، گفت: آلمان مرکز توزیع فرش‌های ایرانی است. در این کشور انبارها و سوله‌های بزرگی قرار دارند که فرش‌های دستباف به دیگر کشورها را توزیع می‌کند، اما متأسفانه در ارتباطات بین‌المللی و برگشت پول با مشکلات زیادی مواجه شده است. ما در بدترین شرایط حداقل در هر سال دو میلیون مترمربع فرش تولید می‌کردیم، اما سال قبل کاهش زیادی در تولید داشته‌ایم و به نظر می‌رسد شرایط در سال جاری بدتر شود.
مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های فرش دستباف ایران، چین را بازار بسیار مستعدی برای صادرات فرش دانست و گفت: چین به استفاده از تجملات و کالاهای لوکس علاقه نشان می‌دهد و افراد ثروتمند زیادی دارد که به فرش ایرانی علاقه‌مند هستند. در نمایشگاه‌های بین‌المللی فرش، بیشتر چینی‌ها به دنبال فرش با برند ایرانی هستند، زیرا می‌دانند دیگر کشورهای تولیدکننده فرش از نقش‌ها و طرح‌های ایرانی کپی‌برداری می‌کنند.    
بهرامی با بیان اینکه تحریم‌های آمریکا منجر به کاهش ۳۰ درصدی صادرات فرش شد، گفت: دولت می‌تواند با تسهیل قوانین و تقویت صادرات و حضور در نمایشگاه‌ها صادرات ۷۰ درصدی داشته باشد. ما می‌توانیم با تحریم‌ها مقابله کنیم و آن‌ها را دور بزنیم، اما قدرت ما به قوانین خلق‌الساعه در کشور نمی‌رسد.وی با اظهار تأسف از اینکه صنعت فرش دستباف در حال از بین رفتن است، افزود: در این صنعت هیچ رانتی وجود ندارد به همین علت سرمایه‌گذار و بخش دولتی به آن وارد نمی‌شوند و باعث شده این صنعت به حال خود رها شود.
 مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی‌های فرش دستباف ایران، بزرگ‌ترین گنجینه طرح و نقشه فرش دستباف را مختص به ایران اعلام کرد و افزود: جایگاه اول ایران در فرش دستباف را هند، پاکستان، ترکیه و مصر گرفته‌اند. این کشورها می‌دانند فرش دستباف چه قیمت و ویژگی دارد به همین علت بزرگ‌ترین طراحان و بافندگان ماهر ایرانی را به این کشورهای برده‌اند و از هنر دست آن‌ها استفاده می‌کنند. 
بهرامی تبلیغات و بازاریابی برای فرش دستباف ایرانی را در حد صفر عنوان کرد و افزود: هیچ تبلیغی برای فرش ایرانی در داخل و خارج از کشور نمی‌شود چون هیچ فرش دستبافی به نام برند خاصی تولید نمی‌شود و همه به نام فرش ایرانی عرضه می‌شود. درآمد حاصل از صادرات و فروش فرش پایین است و تبلیغات هم نیازمند سرمایه کلان است. در نتیجه تبلیغات گسترده‌ای انجام نمی‌گیرد. 
وی در پایان سخنانش بیان کرد: تبلیغات نیازمند عرضه خدمات بعد از فروش نیز است. کشورهای مختلفی مانند ژاپن، چین، کشورهای عربی و آمریکای لاتین خواهان فرش‌های ریزبافت ایرانی هستند درحالی که ما امکان انجام خدمات بعد از فروش ازجمله مرمت و شست‌وشو را نداریم، زیرا گمرک ایران اجازه ترخیص فرش‌ها را نمی‌دهد، اما در مقابل ترکیه مرمت فرش‌ها را به عهده گرفته و از این طریق ارزآوری می‌کند.