گروه اجتماعی 
پرواضح است که واکسیناسیون روشی تاریخی و کاملا علمی و مؤثر به‌منظور مبارزه با بیماری‌هاست، اما همواره جریانات علم‌ستیز به مخالفت برخاسته‌اند و مبنای غالب مبانی واکسن‌ستیزان، شبهه افکنی در نیت شرکت‌های داروسازی و کوشش‌های دانشمندان است و ترویج این باور غلط که واکسیناسیون عملی غیر واجب بوده و راهی برای کسب سود از سوی شرکت‌های داروسازی و حربه‌ای برای کنترل افکار عمومی توسط دولت‌هاست و در تازه‌ترین مورد، این ادعا مطرح‌شده که «بعد از تزریق واکسن کرونا، بدن حالت مغناطیسی پیدا می‌کند.» در چند هفته گذشته برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی تصاویری را به اشتراک گذاشته‌اند که یک آهن‌ربای کوچک به محل تزریق واکسن در بازوی آن‌ها می‌چسبد، درحالی‌که بسیاری از صاحب‌نظران، در واکنش به برخی مطالب منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی مبنی بر ایجاد خاصیت مغناطیسی در بدن افرادی که واکسن کووید۱۹ دریافت کرده‌اند، این موضوع را دارای مبنای علمی نمی‌دانند. علیرضا زالی، رئیس ستاد مقابله با کرونای تهران در ردیف کسانی قرار دارد که به این مسئله واکنش نشان داده و می‌گوید: «وقتی واکسن در یک نقطه‌ای از بافت بدن تلقیح می‌شود، پدیده‌ای تحت عنوان انتشار بافتی رخ می‌‌دهد و واکسن در آن ناحیه مشخص باقی نمی‌ماند و غلظت آن در محل تلقیح کم می‌شود.»  
ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت هم از دیگر کسانی بوده است که با تکذیب این ادعا گفته در طول چند سال اخیر در کشور خودمان و یا کشورهای دیگر افرادی بودند که ادعا کردند که فلز به آن‌ها می‌چسبد و ربطی به واکسن ندارد. بخشی از این حالت به خاطر چربی، رطوبت و جنس پوست است اما درکل این موضوع هیچ ارتباطی به واکسن‌های ایرانی و خارجی ندارد.کیانوش جهانپور، رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت نیز ضمن تکذیب این شایعه به بدن برخی افراد اشاره کرده که «می‌تواند کم‌وبیش فلزات به‌خصوص آهن را به خود جذب کند و این موضوع هیچ ربطی به واکسن ندارد، هیچ نکته منفی یا توانایی مثبتی هم محسوب نمی‌شود.» نکته‌ای که باید بر آن تصریح کرد، این است که از آلومینیوم در هیچ‌یک از واکسن‌های مرتبط با کرونا استفاده‌نشده و  در برخی دیگر، میزان بسیار کم و بی‌خطری به‌کاررفته و درمجموع، آلومینیوم هم خاصیت آهن‌ربایی ندارد.
 آهن در ترکیب واکسن‌ها موجود نیست
گرچه اظهارات دکتر عاطفه عابدینی، دبیر کمیته علمی کشوری کرونا، شائبه برانگیز بوده و او در مصاحبه‌ای ویدئویی گفته، آهن‌ربا شدن افراد در اثر واکسیناسیون مختص ایران نبوده و در همه جای دنیا اتفاق افتاده است که فعلا کمیته‌ای نیز مشغول بررسی این عارضه است. او برای تأیید اظهارات خود درزمینه آهن‌ربا شدن افراد، مخاطبان را به مشاهده ویدئو‌ها در «شبکه‌های اجتماعی» ارجاع داده است. 
بااین‌حال متخصصان سلامت و مقامات وزارت بهداشت به‌اتفاق این مسئله را تکذیب کرده‌اند و دکتر مسعود مردانی، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو ستاد ملی مقابله با کرونا، «تصاویر و اخبار منتشرشده در فضای مجازی مبنی بر عوارض تخریب‌کننده تزریق واکسن کرونا بر سلامت بدن و ایجاد حالت آهن‌ربایی در قفسه سینه و بازو را کذب خوانده و تأکید کرده که مردم نباید به این شایعات توجه کنند. 
حمید سوری، استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و رئیس کمیته اپیدمیولوژی ستاد ملی مقابله با کرونا هم با رد این ادعا نوشته است: «هیچ‌کدام از واکسن‌های موجود تولیدشده اصلا آهن در ترکیب خود ندارند.» 
 ادامه نهضت ضد واکسیناسیون با شائبه اتصال فلزات به بدن
این روزها ویدئوهای بسیاری از چسبیدن فلزات و اشیا به بازوی افراد منتشرشده که این ویدئوها میلیون‌ها بار در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته‌شده‌اند و حتی به یک «چالش فضای مجازی» برای سرگرمی تبدیل‌شده‌اند. 
در این چالش افراد وانمود می‌کنند که پس از دریافت واکسن، اجسام فلزی به بدن آن‌ها می‌چسبد و این ویدئوها با استقبال فراوان کاربران مواجه شده است، اما این موضوع ادامه همان نهضت ضد واکسیناسیون است که در ابتدا با واکسن آبله و انتقاد و ابراز مخالفت‌ها آغاز و سپس  به واکسیناسیون فلج اطفال تسری یافت و اکنون نوبت به واکسن بیماری کووید۱۹ رسیده است. مقصود افرادی که به نشر گسترده شایعات شبه‌علمی اقدام می‌کنند، ایجاد شبهه نسبت به دستاوردهای علمی است و می‌خواهند اذهان عمومی را نسبت به کارآمدی این روش‌های درمانی مأیوس کنند و در این مسیر بی‌اطلاعی عمومی و ضعف آگاهی افراد برگ برنده‌ای برای پیشبرد اهداف مغرضانه آن‌هاست. ازاین‌روبهتر است پیش از پذیرش آنچه در شبکه‌های اجتماعی منتشرشده، اطلاعات منطقی و موجه را از طریق مراکز علمی و معتبر و کارشناسان رشته‌های مرتبط دریافت کرد. 
جنبش‌های علم‌ستیز و مخالفان واکسیناسیون با گسترش فضای مجازی، روزبه‌روز از ناآگاهی افرادی که منابع مطالعه و تحقیق در دست ندارند، سوءاستفاده کرده و این افراد متأثر از محتوای منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی قرارگرفته و از واکسیناسیون خود امتناع می‌ورزند و این تصور را دارند که ادعاهای کذب، منبع معتبری برای عدم تزریق واکسن است و از بد حادثه، طرفداران جنبش ضد واکسن، هرروز در حال افزایش است و به اضطراب جوامع در امر واکسیناسیون دامن می‌زنند؛به‌خصوص افرادی که از اطلاعات و آگاهی لازم در فهم مسائل علمی برخوردار نیستند و به‌سادگی ممکن است تحت‌تأثیر این اطلاعات غلط و جعلی قرار بگیرند.
 «تیومرسال» و یا «آلومینیوم» در برخی واکسن‌ها کم است
سیدعلیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در پاسخ به ابهاماتی که دراین‌باره وجود دارد به «رسالت» توضیحاتی را ارائه کرده و در ابتدا بیان می‌کند: «ما در این زمینه باید دو مطلب را موردبررسی قرار دهیم؛ اول این‌که چنین پدیده‌ای وجود دارد اما نه الزاما در ارتباط با واکسن، چون متأسفانه در این مدت موجی به راه افتاد و برخی دست به انکار این موضوع زدند و گفتند چنین مسئله‌ای صحت ندارد و خیلی‌ها تقلب می‌کنند. ما اگر یک جست‌وجوی ساده انجام دهیم، متوجه می‌شویم در مورد اتصال قاشق و اشیای فلزی به بدن، رکورد گینس را هم به ثبت رسانده‌ایم. البته این موضوع به خیلی قبل‌تر از کرونا مربوط می‌شود و تکنیکی دارد و افراد می‌توانند با استفاده از این تکنیک، اشیای فلزی را به بدن خود متصل کنند، اما باید دو مسئله را در نظر بگیریم، این‌که آیا این پدیده ارتباطی با واکسن دارد یا ندارد؟ برای بررسی این موضوع باید به ترکیب واکسن توجه کرد، اگر ترکیب واکسن‌های مختلفی مثل سینوفارم را مرور کنید، جدا از ویروس غیرفعال شده، موادی نظیر هیدروکسید آلومینیوم استفاده می‌شود که می‌دانیم یک تکنیک قدیمی است که برای افزایش ایمن‌سازی واکسن مورداستفاده قرار می‌گیرد و یکسری نمک‌ها و ترکیبات دیگری هم هست که باعث تنظیم پی اچ واکسن‌هاست و محیط کشت نیز حاوی آمینواسیدها، ویتامین و قند است و تنها عضوی از این واکسن که حالت فلزی و پارامغناطیسی دارد، همان آلومینیوم است که می‌تواند در هسته میدان مغناطیس خارجی قرار بگیرد، اما این‌که خاصیت مغناطیسی در جبر داشته باشد، بسیار ضعیف است. ماده دیگری که ممکن است در واکسن‌ها باشد که البته قبلا بوده، «تیومرسال» است که حاوی ترکیباتی از جیوه بوده و به‌صورت اتیل مرکوری، سه دهه پیش در واکسن‌ها مورداستفاده قرار می‌گرفت و این جیوه، بیماری‌زایی و یا خطر بسیار کمی برای بدن دارد و برای بزرگسالان اصلا خطری ندارد. هرچند استفاده از این ترکیبات برای واکسن منع شده و می‌توان گفت این مواد، حالت دیامغناطیس دارند و احتمالا تحت تأثیر میدان مغناطیسی خارجی قرارگرفته و جذب می‌شوند، درهرصورت اکثر عناصری که در جدول تناوبی هستند، مثل نقره و مس و طلا و جیوه و بیسموت و حتی کربن و گرافیت هم دیامغناطیس‌اند که بیسموت و گرافیت قوی ترین مواد دیامغناطیس هستند، به‌طوری‌که ۸ برابر جیوه و نقره این خاصیت را دارند و وقتی این مواد در دماهای بسیار پایین قرار می‌گیرند، رفتاری از خود نشان می‌دهند که حالت ابررسانا ست و می‌توانند تمام میدان‌های خارجی را از خود عبور بدهند و باید در نظر بگیریم که در برخی واکسن‌ها ممکن است تیومرسال و یا آلومینیوم وجود داشته باشد اما مقدار این مواد در واکسن آن‌قدر نیست که بتواند باعث چسبندگی و آهن‌ربایی شدن بدن شود.»
 بدن ما می‌تواند دارای یک میدان مغناطیسی باشد
ناجی اضافه می‌کند: «ما تصاویر متعددی دیده‌ایم از افرادی که قاشق و وسایل فلزی را به دست و سر و پا و سینه خود چسبانده‌اند اما میزان تزریق واکسن حدود ۳/۰ تا۵/۰ سی‌سی و نهایتا یک سی‌سی است و مقدار زیادی نیست تا بدن حالت آهن‌ربایی پیدا کند،به‌غیراز این‌که این‌ها عناصر دیامغناطیسی هستند که باید توسط آهن‌ربا جذب شوند و در بدن آهن‌ربایی وجود ندارد. درمجموع می‌توانیم بگوییم که اشتباهی صورت گرفته و رفتار مغناطیسی که این روزها در بدن افراد دیده می‌شود، مربوط به تزریق واکسن نیست و قبل از تزریق هم بدن برخی افراد حالت آهن‌ربا داشته، منتها امتحان نکرده‌اند. مثالی که در اینجا می‌توانم ذکر کنم، خودم و همسر هستیم که واکسن‌های اسپوتنیک و آسترازنکا تزریق کرده‌ایم و هیچ شیء فلزی‌ای به بدن ما نمی‌چسبد اما دخترم که واکسنی تزریق نکرده، شیء فلزی به بدنش می‌چسبد. بنابراین خصوصیات مغناطیسی و چسبیدن اشیای مختلف به بدن هیچ ارتباطی به زدن یا نزدن واکسن ندارد و یک خصوصیات مستقل است، اما در اینجا مسئله‌ای وجود دارد که ایجاد اشکال می‌کند چون بسیاری از افراد این موضوع را از اساس زیرسؤال برده‌اند،درحالی‌که قابل‌انکار نیست و به بدن‌های ما به علت خصوصیات خاصی که دارد، می‌تواند  بعضی از فلزات متصل شود. یک‌بخشی از این مسئله، فیزیکی است یعنی کشش سطحی بین دو جسم که عامل مؤثر بین آن‌ها به جسم دو سطح برمی‌گردد و میزان مقطعی سطح تماس، به نسبت جرم حجمی این دو ماده و سایر فاکتورهای دیگر مرتبط است که می‌تواند وجود داشته باشد اما در بدن ما آهن‌ربایی وجود ندارد و یک موضوع فیزیکی است و اتفاقا به همین علت است که برخی رکورد گینس را به ثبت می‌رسانند. از طرفی قلب ما به دلیل مکانیسمی که در تپش قلب وجود دارد و خصوصیت مغناطیسی، می‌تواند آن مغناطیس را در بدن به وجود بیاورد و ممکن است رفتارهایی که ما مشاهده می‌کنیم به همین علت باشد و مطالعاتی وجود دارد که میزان هموگلوبین خون در افراد بالا یا پایین است و در این مسئله تأثیرگذار خواهد بود، برای همین است که بدن ما می‌تواند دارای یک میدان مغناطیسی باشد و در یک حالت و موقعیت خاصی، باعث اتصال اشیا به بدن شود، بنابراین هم از قوانین فیزیکی و هم از قوانین مغناطیسی بدن می‌توان استفاده کرد و این مسائل را مشاهده نمود. درمجموع این مسئله هیچ ارتباطی با واکسن ندارد، چون مقدار ماده مؤثره موجود در واکسن آن‌قدر نیست که حالت چسبندگی پیدا کند. در ضمن این‌ها موادی دارند که باید توسط یک آهن‌ربا جذب شود، نه این‌که خود آن‌ها آهن‌ربا باشند و باعث جذب فلزات شوند و دوم این‌که نمی‌توان چنین پدیده‌ای را انکار کرد، بالاخره ما می‌بینیم که این افراد سوای واکسن زدن، طبیعت بدنشان به‌گونه‌ای است که این مسائل را مشاهده می‌کنند و نباید این را هم زیرسؤال برد. پاسخ درست این است که آهن‌ربایی شدن بدن، ارتباطی با واکسن ندارد.»
 می‌خواهند وجهه واکسن را خراب کنند
رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به این‌که در دوران کرونا شاهد اخبار و حواشی و حرف‌وحدیث‌های متعددی هستیم که چسبندگی و آهن‌ربایی شدن بدن، جدیدترین مورد است، می‌گوید: «یکسری افراد از این موضوعات سوءاستفاده می‌کنند برای این‌که وجهه واکسن را خراب کنند. البته نمی‌خواهم به جنس اخبار و شایعاتی که هست اشاره‌کنم، اما در این مدت اخیر یک هجمه بسیار سنگین در برابر واکسن و بیماری ایجادشده و افرادی آزادانه به انتشار اخباری می‌پردازند که در برابر آن واکنش مناسبی هم از طرف ما مشاهده نمی‌شود و ما می‌بینیم فرد معروفی که یکی از دریافت‌کنندگان جایزه نوبل است ادعا کرده، واکسن‌ها باعث ایجاد واریانت می‌شوند و می‌تواند مردم را بکشد و ما صبر کردیم که این خبر بین مردم چرخید و اثر نامطلوب خودش را گذاشت و واکنشی نشان ندادیم، بعد از مدتی به چند سؤال مردم پاسخ دادیم که بازهم آن پریشانی و نگرانی را از بین نبرد. اعتقادم بر این است که ما در وزارت بهداشت و صداوسیما جدا از بدنه حاکمیتی وزارت بهداشت که سخنگویی دارند، باید مجموعه‌ای از افراد باتجربه و مهم را به کار بگیر‌یم که این‌ها نباید فقط ازلحاظ نام علمی، در مرتبه بالایی باشند. متأسفانه ما در دوران کووید این را در کشور دیدیم که افراد وجهه علمی بالایی دارند و براساس اظهارنظرهای نابجا آن اعتبار علمی خود را ازدست‌داده‌اند، بنابراین باید افرادی را به کار بگیر‌یم که مردم حرف علمی و صادقانه را از آن‌ها بشنوند و در برابر شایعات، واکنش سریع و مناسب داشته باشند تا بتوانیم جلوی اخبار بد و خلأهای موجود را بگیر‌یم و فارغ از غرض‌ورزی و بدون این‌که بخواهیم مسائل را هجو کنیم و واکنش نامطلوب داشته باشیم، روشنگری کنیم و نباید دست به انکار و یا بزرگنمایی بزنیم و به این طریق، خلأ اطلاعاتی در بین مردم و حاکمیت پر می‌شود و مردم اطمینان پیدا می‌کنند.»
 پاسخ علمی راه مقابله با واکسن هراسی
ناجی ادامه می‌دهد: «باتوجه به اطلاعات نادرست و نشر آن در جامعه، بسیاری از افراد یا واکسن را تزریق نکرده‌اند و یا دوز دوم آن را تزریق نکرده‌اند. جمعیت بالایی از ۷۰ ساله‌ها که برای تزریق فراخوان شده‌اند، تمایلی برای تزریق واکسن ندارند، به خاطر این‌که در مدت اخیر اخبار منفی فراوانی منتشرشده  و از واکسیناسیون می‌ترسند. البته این واکسن هراسی و نشر اخبار منفی فقط مختص به کشور ما نیست، اما در سایر کشورها به دلیل جریان مناسب اطلاعاتی، این اخبار منفی کمتر می‌تواند تأثیرگذار باشد. در ایران بی واکنشی ما می‌تواند نگران‌کننده باشد، در کشورهای دیگر، مجلات علمی و مدیاها به شکل روزانه به مردم پاسخ می‌دهند و اجازه نمی‌دهند شایعات دامنه وسیعی پیدا کند و منجر به هراس افکنی شود. به‌عنوان نمونه در همین جریان آهن‌ربایی شدن بدن افراد و نسبت دادن این مسئله به تزریق واکسن، سخنگوی سازمان غذا و دارو عبارتی را به کاربردند مبنی‌براین‌که «اراجیفی که می‌شنوید زاییده اذهان بیمار و مالیخولیایی است» که هم توهین‌آمیز است و هم ابهامات را بیشتر می‌کند. ما در طول دوره کووید «ریسک کامنیکیشن» نداشته‌ایم و واحد آموزش در وزارت بهداشت و واحد روابط عمومی و یا صداوسیما و مطبوعات این تمرین را نکرده‌اند و ما در حال از دست دادن فرصت‌ها هستیم وهر موقع جلوی آن را بگیریم خوب است. درست است که در وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو سخنگو داریم،  اما اعتقاددارم که باید پنل فعال و علمی و موجهی را مأمور کنیم که به‌صورت ساعتی اخبار و شایعات را تحلیل کرده و نگذارند چندین روز بگذرد و همان روز پاسخ علمی را بدهند و بتوانند مردم را قانع کنند. خیلی از موارد را می‌توان به‌جای انکار به‌درستی تحلیل کرد. درواقع می‌توان وجودش را تأیید کرد اما ارتباطش را با موضوعی که از آن سوءاستفاده شده رد کنیم. لذا ما برای جواب دادن به شائبه آهن‌ربایی شدن بعد از تزریق واکسن باید حساس باشیم و حداقل این پدیده را زیرسؤال نبریم و می‌توانیم از مشاهدات مردم استفاده کنیم. برخی می‌گویند ما واکسن نزده‌ایم و اشیای فلزی به بدنمان چسبیده اما والدینمان واکسن زده‌اند و اشیا به بدنشان نچسبیده و یا ممکن است این به‌صورت اتفاقی در مورد کسانی که واکسن زده‌اند مشاهده شود، درصورتی‌که قبل از تزریق واکسن امتحان نکرده‌اند که آیا چنین پدیده‌ای در بدنشان وجود داشته یا نداشته است. این‌ها مواردی است که ما باید در نظر بگیریم اما پاسخ درست این است که آهن‌ربایی شدن بدن ربطی به تزریق واکسن ندارد و ماهیت و ترکیب واکسن باعث نمی‌شود که در بدن افراد چنین خصوصیتی به وجود بیاید ولی این پدیده در بدن افراد وجود دارد، جدا از این‌که واکسن زده باشند یا نزده باشند.»