کاسبی از انتخاب رشته کنکوری‌ها
گروه اجتماعی
این روزها کاروبار مؤسسات انتخاب رشته دانشگاهی سکه است و به دلیل تقاضای بالا حتی مراکزی هم که هیچ ربطی به کنکور و مسائل آموزش عالی ندارند، به این عرصه روی آورده‌اند، آن‌هم در شرایطی که بالغ‌بر نیمی از داوطلبان مجاز در کنکور سراسری انتخاب رشته نمی‌کنند و صندلی خالی دانشگاه‌ها از تب‌وتاب دانشجو شدن به طرز عجیبی کاسته و رقابت صرفا محدود به رشته‌ها و دانشگاه‌های خاص است.
گاهی نتایج کنکور برخی داوطلبان با تمایل و مقصود آنان همخوانی ندارد و نمی‌توانند به رشته و دانشگاه مدنظرشان وارد شوند و در اینجاست که مؤسسات انتخاب رشته یا همان مؤسسات کنکوری وعده قبولی تضمینی می‌دهند. خیلی‌هایشان در اینستاگرام صفحات تبلیغی دارند و مشتری جذب می‌کنند. آن‌ها بابیان جملات گول زننده به متقاضیان القا می‌کنند که با هر رتبه‌ای در رشته دلخواه خود قبول می‌شوند و داوطلب در همان شهر و دانشگاهی که دوست دارد پذیرفته خواهد شد! حال اینکه عبدالرسول پورعباس، رئیس سازمان سنجش آموزش کشور، این مشاوره‌های تضمینی را تحت عنوان «بازار مکاره» تعریف می‌کند. بازاری که به گفته او از زمان اعلام نتایج کنکور به‌عنوان مشاوره‌های تضمینی راه می‌افتد. پورعباس صریح می‌گوید که هیچ مشاوره انتخاب رشته‌ای تضمینی نیست و برخی از این مشاوره‌ها مبالغ زیادی از داوطلبان دریافت می‌کنند، درحالی‌که بهترین مشاوره، سیستم انتخاب رشته مجازی سازمان سنجش است که می‌تواند فرد را در مقایسه با سال گذشته قرار دهد و انتخاب رشته را بر اساس سهمیه، رتبه، نمره و مناطق انجام دهد. در مدارس و برخی دانشگاه‌ها نیز به‌صورت مناسب مشاوره‌هایی وجود دارد. اما بازهم نمی‌توان تضمین صددرصدی داد.
بااین‌وجود، همچنان بسیاری از داوطلبان کنکور که سودای تکیه زدن بر کرسی دانشگاه‌های معتبر و رشته‌های پرطرفدار را در سر می‌پرورانند، فریب شعارهای اغواکننده مشاوران سودجو را می‌خورند و به آن‌ها مراجعه می‌کنند. مشاورانی که ادعا می‌کنند با رتبه‌های نجومی داوطلب را به دانشگاه‌ها و رشته‌های تاپ می‌رسانند. مشاورانی که با مراجعه به آن‌ها و گذاشتن کارنامه اولیه کنکور روی میزشان و دیدن رتبه ۲۰ و ۳۰ هزاررقمی، محکم و قاطع می‌گویند: قبول می‌شوید!
همواره در زمان انتخاب رشته دانشگاه‌ها، مسئولان آموزشی کشور به همراه کارشناسان تعلیم و تربیت این هشدار را به مردم می‌دهند که فریب مؤسسات انتخاب رشته را نخورید؛ چراکه اگر داوطلب به نمرات کارنامه‌اش و دوره‌هایی که مجاز به انتخاب رشته است، دقت داشته باشد و دفترچه راهنمای انتخاب رشته را هم به‌درستی مطالعه کند، می‌تواند اطلاعات خوبی درباره انتخاب رشته کسب کند. موضوعی که عباس فرجی، کارشناس تعلیم و تربیت با اشاره به آن می‌گوید: اگر داوطلبان بدانند که تمامی این انتخاب رشته‌ها با نرم‌افزاری خاص انجام می‌شود دیگر فریب این افراد را نمی‌خورند. همه این افرادی که مؤسسات انتخاب رشته راه‌اندازی کردند رقم‌های عجیب‌وغریبی از داوطلبان می‌گیرند برخی از داوطلبان هم به خاطر شرایط خاصی که دارند این رقم‌ها را می‌پذیرند.
وی با تأکید بر اینکه برخی از افراد یک تا ۱۰ میلیون تومان برای انتخاب رشته می‌گیرند، می‌گوید: برخی از افراد چند دفتر در شهرهای مختلف دارند و آن‌ها با تبلیغاتی که در صفحات مجازی و رسانه‌ها انجام می‌دهند مخاطبان زیادی را جذب کردند. برخی از این افراد اصلا تخصص مشاوره را ندارند و نمی‌دانند که چگونه باید برای فرد مشاوره تحصیلی انجام دهند. جالب اینجاست برخی از همین افراد با وعده‌های مختلفی مثل قبولی قطعی در کنکور یا طرح ادعاهای کذبی مثل استفاده از مشاوران و کارمندان سازمان سنجش، سعی می‌کنند اعتماد داوطلب و خانواده‌هایشان را جذب کنند، اما این مسئله حقیقت ندارد.
فرجی می‌افزاید: بچه‌ها اصطلاحات دفترچه را نمی‌دانند و به همین خاطر به سراغ مؤسسات می‌روند و مبالغی هزینه می‌کنند؛ درحالی‌که در خود دفترچه به‌صورت کامل همه موارد توضیح داده‌شده و مطالعه کامل آن کفایت می‌کند. به داوطلبان توصیه می‌کنیم در مدت کوتاه باقی‌مانده، به‌جای رفتن به مؤسسات، وقت بگذارند، تحقیق کنند و از اطرافیان که آگاهی و اطلاعات دارند مشاوره بگیرند.
آنچه مشاوران و یا کاسبان کنکور در جریان انتخاب رشته بر آن مانور می‌دهند، فهم درست از راهنمای دفترچه انتخاب رشته است، درحالی‌که با توجه به ظرفیت‌های اعلام‌شده ازسوی سازمان سنجش آموزش کشور، داوطلبان به‌راحتی می‌توانند جایگاه قبولی خود را متوجه شوند و نیازی به پرداخت هزینه‌های گزاف برای انتخاب رشته ندارند.
مرتضی کیا به‌عنوان کارشناس آموزش‌وپرورش از این مسئله ابراز تأسف می‌کند که صنعت کنکور بستری ایجاد کرده که باعث شده خانواده‌ها مبالغ قابل‌توجهی برای انتخاب رشته صرف کنند.
کیا، درباره ملاک‌های انتخاب رشته کنکور توضیح می‌دهد: ملاک اصلی در ابتدا «علاقه» است. در این تب‌وتاب چندروزه انتخاب رشته، بازار کاذبی شکل می‌گیرد و افرادی تحت عنوان مشاور از خانواده‌ها پول‌های گزافی می‌گیرند، درصورتی‌که مطابق برخی آمارها، بالغ‌بر ۸۰ درصدفارغ‌التحصیلان دانشگاه در مشاغل غیرمرتبط با رشته‌شان مشغول به کار می‌شوند. در انتخاب رشته، آگاهی و شناخت و علاقه مهم است.
دریافت سود هنگفت با فریبکاری
ظرفیت پذیرش در کنکور سراسری ۱۴۰۱ حدود ۵۰۳ هزار نفر است که ۱۶۷ هزار نفر از طریق رشته‌های با آزمون و ۳۳۶ هزار نفر از طریق رشته‌های صرفا با سوابق تحصیلی پذیرفته می‌شوند. باتوجه به آنکه ۸۵ درصد رشته‌های دانشگاهی بدون آزمون‌اند؛ گروهی از مشاوران با تمرکز بر این رشته‌ها، داوطلبان را گمراه می‌کنند. مشاوران کاسب و سودجویی که به دلیل ناآگاهی و عدم شناخت داوطلبان کنکور، آن‌ها را به سمت رشته‌هایی که قبولی در آن‌ها مبتنی بر سابقه تحصیلی است، هدایت کرده و سود هنگفتی را با اغوای داوطلبان و خانواده‌هایشان به جیب می‌زنند! درواقع این افراد، با حربه فریب داوطلب، رشته‌ای بی‌آزمون را به‌جای رشته‌ای با آزمون قرار داده و با این شگرد، سالانه شاهد مشکلات داوطلبانی بوده‌ایم که مبالغ هنگفتی را به این مؤسسات پرداخت کرده‌اند و در رشته موردنظر پذیرفته‌نشده‌اند و برای اعلام شکایت به آموزش‌وپرورش مراجعه کرده‌اند، اما ازآنجاکه این مؤسسات زیرنظر آموزش‌وپرورش نیستند شکایت خانواده‌ها و داوطلبان راه به‌جایی نبرده است. نکته‌دیگر این است که گاهی شاهد پذیرفته شدن داوطلبان در رشته‌ای هستیم که توان علمی آن را ندارند و در پایان جز سرخوردگی و رها کردن تحصیل نتیجه‌ای نمی‌گیرند.
واحد مشاوره در بحث هدایت تحصیلی، ناکارآمد عمل کرده است
روند نظارت بر مشاوره‌های انتخاب رشته‌ای هدایت تحصیلی و مشاوره‌های کنکوری جای نقد و گلایه دارد و عباس فرجی، کارشناس حوزه آموزش‌وپرورش ضعف عمده را متوجه معاونت پرورشی وزارت آموزش‌وپرورش دانسته و تأکید می‌کند: «واحد مشاوره در بحث هدایت تحصیلی در ۱۰ سال گذشته ناکارآمد عمل کرده و هرساله چالش‌هایی در هدایت تحصیلی و انتخاب رشته کنکور داریم. اداره کل مشاوره معاونت پرورشی در این حیطه ضعیف عمل کرده و نتوانسته نظام مند رفتار کند.»
چالش در سنجش و پذیرش دانشجویان و مهم‌تر از آن، هدایت تحصیلی دانش‌آموزان ،حجت‌الله بنیادی، استاد دانشگاه فرهنگیان را نیز به واکنش واداشته است. این استاد دانشگاه می‌گوید: «درروند سنجش و پذیرش دانشجو لازم است علایق، توانمندی‌ها، استعدادها و شایستگی‌های دانش‌آموزان از مقطع اول ابتدایی به‌تدریج شناسایی و در پرونده‌ای به ثبت برسد. در این صورت دانش‌آموز هنگام ورود به پایه دهم می‌داند که باید در چه مسیری ادامه دهد.»
نظام استعدادسنجی و هدایت تحصیلی ما به‌درستی عمل نمی‌کند و شناخت جامعی از دانش‌آموزان نداریم، برهمین اساس، حجت‌الله بنیادی ما را به سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش ارجاع می‌دهد که در راهکار (۱ ۲ -۳) این سند بر «طراحی و استقرار نظام جامع هدایت تحصیلی و استعدادیابی به‌منظور هدایت دانش آموزان به‌سوی رشته و حرَف و مهارت‌های موردنیاز حال و آینده کشور متناسب بااستعدادها، علاقه‌مندی و توانایی‌های آنان» تأکید شده است. حتی در راهبردهای ملی نقشه جامع علمی کشور نیز «ارتقای نظام مشاوره و استعدادیابی و هدایت تحصیلی کشور» و «طراحی و استقرار نظام جامع مشاوره، استعدادیابی و هدایت به‌منظور هدایت دانش آموزان و دانشجویان به‌سوی رشته‌های علمی متناسب با اولویت‌های کشور براساس استعداد و علاقه‌مندی و توانایی‌های آن‌ها و اولویت‌های کشور» موردتوجه و تأکید قرارگرفته است.
بنیادی با انتقاد از روند کنونی خاطرنشان می‌کند که نظام آموزشی ما عمده دانش‌آموزان را به سمت کنکور هدایت می‌کند و این در حالی اتفاق می‌افتد که نگاه جامعی به سوابق تحصیلی ندارد.
دلالی پرسود انتخاب رشته
به گواه اظهارات متخصصان تعلیم و تربیت، حوزه مشاوره انتخاب رشته به یک دلالی تبدیل‌شده و باید مدیریت شود و عباس فرجی در این رابطه می‌گوید: «بعضا مبالغ چند ده میلیونی که از سوی برخی افراد از خانواده‌ها گرفته می‌شود فقط تحت تأثیر قبولی و رتبه است و بحث روانشناسی و سایر ابعاد انتخاب رشته در این داستان مغفول است. هدف فقط فرستادن داوطلب به دانشگاه است و درباره تطابق ویژگی‌های شخصیتی و علاقه دانش‌آموز به رشته‌ها و دانشگاه‌ها سخنی به میان نمی‌آید.»
«رشته‌های خاص همیشه تقاضای خود رادارند»، فرجی بابیان این موضوع اضافه می‌کند: «بسیاری از بچه‌های ما نمی‌توانند وارد آن رشته‌های خاص شوند. بنابراین به هر رشته‌ای که مشاوران برایشان انتخاب می‌کنند تن می‌دهند بدون اینکه شناختی داشته باشد و تازه‌ترم دو به بعد متوجه می‌شوند که به چه رشته‌ای آمده‌اند. یک نرم‌افزاری درست‌شده که با عدد و رقم کار می‌کند و درباره خود رشته شناختی به داوطلب نمی‌دهد. از آن‌سو مشاوران مدارس نیز ناکارآمد عمل می‌کنند و در هدایت تحصیلی ملاک اصلی نمرات دانش‌آموز است؛ درحالی‌که در شیوه‌نامه‌ها، فاکتورهای دیگری هم قیدشده است. هدایت تحصیلی ناصحیح به افزایش مشکلات در سطوح بالاتر تحصیل دامن زده است.»
انتخاب رشته صحیح مستلزم مدیریت صحیح و اطلاعات کافی
«سال‌هاست که سودجویان قبل و بعد از کنکور سراسری کاسبی‌های صوری راه انداخته‌اند که چیزی جز سرکیسه کردن داوطلبان و خانواده‌ها در برندارد. دلالان یا همان مافیای کنکور ماه‌ها قبل از این آزمون با تبلیغات گسترده داوطلبان را به سمت کلاس‌های تست و مشاوره‌های قبل کنکور جذب می‌کنند و بلافاصله پس از اتمام کنکور تغییر مسیر داده و تبلیغات خود را به سمت انتخاب رشته درست و مناسب هدایت می‌کنند.» عبارتی که از قول علیرضا صالحان، عضو هیئت‌علمی دانشگاه نقل‌شده است و وی با اشاره به عدم اطلاع بسیاری از این مشاوران صوری نسبت به کنکور و انتخاب رشته می‌گوید: « انتخاب رشته درست نیاز به یک مدیریت صحیح و اطلاعات کافی در خصوص رشته‌های منتخب و متناسب با هر منطقه دارد، این کار را خود دانش‌آموز با یک بررسی از وضعیت کنکوری‌های سال گذشته نسبت به رتبه کسب‌شده و تعداد جذب‌کنندگان دانشگاهی می‌تواند انجام دهد تا رشته خود را برحسب رتبه و نیاز دانشگاه انتخاب کنند. علاوه بر این هر داوطلب پس از اعلام رتبه‌ها می‌تواند به سایت سنجش مراجعه کند و طبق آنچه در سازمان سنجش برحسب نیاز دانشگاه‌ها بارگذاری شده اولویت‌های خود را انتخاب کند.»
این عضو هیئت‌علمی دانشگاه در خاتمه به سازمان سنجش پیشنهاد می‌دهد که برای قطع دخالت دلالان کنکور و کاهش هزینه خانواده به‌عنوان متولی امر یک اپلیکیشن طراحی شود تا متقاضیان به اسامی افراد با درج رتبه و رشته قبول‌شده دسترسی پیدا کنند تا بتوانند برحسب الگوی مطرح‌شده درست انتخاب رشته کنند.
البته با توجه به دغدغه داوطلبان و خانواده‌های آن‌ها در رابطه با انتخاب رشته بهینه، امکانی در سایت سازمان سنجش آموزش کشور فراهم‌شده و معاون فنی و آماری سازمان سنجش آموزش کشور از آغاز به کار سامانه راهنمای انتخاب رشته مجازی آزمون سراسری در هر یک از گروه‌های آزمایشی خبر داده است. آن‌طور که احسان جمالی تشریح کرده، این سازمان نسبت به انتشار ویژه‌نامه راهنمای انتخاب رشته و همچنین طراحی و پیاده‌سازی سامانه راهنمای انتخاب رشته مجازی در آزمون سراسری سال ۱۴۰۱ اقدام کرده و داوطلبان می‌توانند با پرداخت هزینه ۱۹ هزار و ۶۰۰ تومان به ازای هر یک از گروه‌های آزمایشی که در آن گروه مجاز به انتخاب رشته در رشته محل‌های با آزمون شده‌اند، از امکانات این نرم‌افزار بهره‌مند شوند.
به گفته معاون فنی و آماری سازمان سنجش آموزش کشور، داوطلبان باید از احتمال قبولی در رشته‌های موردنظر مطلع شوند و در همین راستا، در نرم‌افزار راهنمای انتخاب رشته مجازی، با استفاده از اطلاعات داوطلبان سال جاری و اطلاعات رشته محل‌های سال‌های اخیر و با رعایت تمامی شرایط و ضوابط، رشته‌هایی که داوطلب در صورت انتخاب رشته در سال گذشته، شانس قبولی در آن‌ها داشت به وی معرفی می‌شود و تصمیم نهایی را داوطلب بر اساس عوامل مؤثر در انتخاب رشته و دانشگاه محل تحصیل باید اخذ کند.
سامانه انتخاب رشته مجازی صرفا نقش راهنمایی و هدایت داوطلبان بر اساس گزینه‌های انتخابی و نیز آمادگی برای انتخاب رشته اصلی را دارد وبراین اساس معاون فنی و آماری سازمان سنجش آموزش کشور می‌گوید: با توجه به اینکه برای انتخاب رشته، عوامل متعددی ازجمله میزان علاقه به رشته و دانشگاه، در نظر داشتن نوع دوره، مقطع تحصیلی، شرایط و امکانات دانشگاه و شهر محل تحصیل، شرایط و ضوابط خاص هر رشته، تعهدات پس از اتمام تحصیل و … مهم است و نرم‌افزار انتخاب رشته مجازی قادر به اولویت دادن رشته محل‌ها مطابق کلیه عوامل مذکور و ازجمله علاقه و سلیقه داوطلب نیست، به همین دلیل این سیستم می‌تواند صرفا به‌عنوان راهنما معرفی کننده رشته‌هایی باشد که داوطلب در آن‌ها شانس قبولی دارد.
احسان جمالی این موارد را هم توضیح می‌دهد که در نرم‌افزار قابلیت جستجو بر اساس نوع دوره، مقطع تحصیلی، رشته محل‌های استان، رشته، نوع پذیرش و یا ترکیبی از همه این موارد پیش‌بینی‌شده و این سامانه با توجه به وضعیت علمی داوطلب حداکثر ۳۰۰ کد رشته محل را با هر جستجو ارائه می‌کند که از بالا به پایین شانس قبولی داوطلب در آن‌ها افزایش می‌یابد و ممکن است این سامانه به برخی از داوطلبان که مجاز به انتخاب رشته شده‌اند، هیچ رشته‌ای پیشنهاد نکند یا رشته محل‌های محدودی پیشنهاد کند؛ به این دسته از داوطلبان توصیه می‌شود با در نظر گرفتن دوره‌ای که مجاز شده‌اند و رشته محل‌های معرفی‌شده در دفترچه راهنمای انتخاب رشته و همچنین اطلاعیه‌های سازمان سنجش و بر اساس علاقه خود و اولویتی که مدنظرشان است نسبت به انتخاب رشته اصلی اقدام کنند.
انتخاب رشته کنکور , کنکور
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.