مسعود پيرهادي – سردبير
سخنان ديروز رهبر معظم انقلاب در ديدار با کارگران، ابعاد مختلفي داشت، اما بخش هاي مرتبط با فرهنگ و روحيه کار، در سايه مواضع مهم سياسي و نفتي ايشان، کمتر مورد توجه رسانه ها قرار گرفت. معظم له در فرازي از سخنان ديروز، توانايي‌هاي ملت ايران و جوانان پرتلاش و خوش استعداد ميهن را بسيار فراتر از وضع فعلي خواندند و تاکيد کردند: «بايد فرهنگ کار و توليد و تلاش را ترويج دهيم و روحيه انتظار براي ثروت بادآورده را از بين ببريم و روش‌هايي شبيه بخت آزمايي را ترويج نکنيم که دستگاه‌هاي مختلف از جمله صدا و سيما بايد متوجه اين معنا باشند». اين اشاره دقيق رهبري، هم مردم و هم مسئولان را مخاطب قرار مي دهد.
۱.يک دهه قبل، شبکه‌هاي هرمي از گلدکوئست گلدمايند، وست ويژن و ده ها شرکت ديگر، به يکباره در فضاي جامعه ما و به ويژه در ميان جوانان سر برآوردند. شرکت‌هايي که اصلي‌ترين گزاره تبليغاتشان اين بود که «اندکي براي تکميل شبکه تلاش کنيد، پس از آن پا روي پا بيندازيد و شاهد پول فراواني باشيد که به حسابتان مي آيد». نيازي به گفتن نيست که آن شرکت ها و طرح ها، در نهايت از جمع زيادي از جوانان ايراني کلاهبرداري کردند و نوع عملکردشان، هم براي اکثريت جوانان و هم براي کلان اقتصاد کشور مضر بود، اما جالب است بدانيد که جمعيت اعضا و هواداران اين شبکه‌ها ميليوني بوده است. در واقع اين شرکت ها، کلاهبرداري خود را بر روي اين ضعف فکري بخش‌هايي از جامعه جوان ايران سوار کرده بودند که بدون کار و تلاش، انتظار ثروت بادآورده مي کشيدند.
۲.بسياري از کتاب هاي عامه پسند روانشناسي و موفقيتي که مي خواهند راه سريع پولدار شدن را نشان دهند، در بازار بي رونق کتاب ايران پرفروش هستند. چرا؟ چون آن‌ها هم دست روي نقطه ضعفي گذاشته اند که پيش از آن، شبکه هاي هرمي متوجه آن بودند. مثال ديگر رواج عجيب و بي حد و حصر سايت هاي شرط بندي در کشور است؛ ناگفته پيداست که طمع پيشرفت يک شبه در حوزه اقتصاد، جوانان را به سوي اين سايت ها مي‌کشاند.
۳.مسئولان امر هم که معمولا از پيش به فکر ترويج روحيه کار و تلاش و توليد نبوده اند، هميشه در هنگام اوج گرفتن مشکل، آخرين و پرهزينه ترين راه را انتخاب مي کنند، مثلا سايت هاي شرط بندي را فيلتر مي کنند يا به مقابله پليسي و امنيتي با اعضاي شبکه هاي هرمي روي مي آورند که البته در جاي خود ممکن است مورد نياز هم باشد اما آخرين راه است. فرهنگ کار و تلاش بايد گسترش يابد و اين مهم، بيش از آن که پديده اي اقتصادي باشد، موضوعي فرهنگي است. اتفاقا خطاب رهبري در سخنان ديروز در ارتباط با منع برنامه هاي بخت آزمايي، صداوسيما بوده است.
۴. مردم به رؤسا و حاکمان نگاه مي کنند و به شدت از رفتار آنان اثر مي گيرند. دقيقا هم دو دسته از مديران مسبب اين وضعيتند، اول مديراني که در فاصله کوتاهي متمول مي شوند، مديراني که از يک خانواده معمولي برخاسته اند اما پس از يک يا چند دوره مديريت، بساط زندگي موازيشان در خارج از کشور پهن است، عضو چندين مجموعه و شرکت دولتي و خصوصي هستند و فرزندانشان، بدون هيچ تجربه اي باز هم مدير مي شوند. دسته دوم مديراني هستند که مشهورند به بي عملي و بي تحرکي؛ جوانان چگونه مي خواهند از عملکرد اين مديران، مشق کار و تلاش بنگارند؟ مديري که آن قدر از حوزه کاري خود بي اطلاع است که نياز به فردي پوششي براي حمايت شدن دارد، مديري که خود و حلقه اطرافش، مشهورند به نشستن و بي عملي، به راستي چگونه
مي‌خواهند الگوي کار و تلاش باشند؟ بدتر آن که اين روحيه به اغلب رده هاي مديريتي دولت سرايت کرده و يک نفر در حلقه مشاوران و اعوان و انصار پيدا نشده که بگويد در زمان وقوع بحران، اگر از خواب پريديد، کار را شروع کرده و مشکلات فوري مردم را حضوري پيگيري کنيد، نه آن که دوباره بخوابيد که سه بار خوابيدن و بيدار شدن، بدخوابتان کند!