کار نیک با «تیک نیک»
گروه اجتماعی
میگویند لازمه دستیابی به عدالت اجتماعی؛ رفع نابرابریها، تبعیضها و قانونگریزیها از طریق توسعه کارآفرینی اجتماعی است. کارآفرینان با استفاده از طرحهای نوآورانه، بسیج منابع و بهرهگیری از ارتباطات مؤثر، میکوشندبستر مناسبی را برای مشارکت آحاد جامعه بهمنظور رفع مشکلات اجتماعی ایجاد نمایند. تلاش آنان معیارهای تجاری حاکم بر فضای کسبوکار را برهم زده و موانع موجود درراه دستیابی به توسعه پایدار اقتصادی و اجتماعی را مرتفع میسازد. کارآفرینان اجتماعی با شناسایی فرصتهای اجتماعی و اقتصادی به ایجاد و تقویت نهادهای اجتماعی پرداخته و از این طریق سعی میکنند با توانمندسازی اقشار آسیبپذیر اختلاف طبقاتی موجود در جامعه را به حداقل برسانند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که انجام فعالیتهای کارآفرینانه در حوزه اجتماعی باعث شکلگیری و تقویت نهادهای اجتماعی شده است. اینگونه نهادها بهواسطه ماهیت مردمیشان از سرمایه اجتماعی بالایی برخوردارند. سرمایه اجتماعی به وجود آمده در این نهادها عملکرد آنان را در حل مشکلات اجتماعی ارتقا داده و نقش آنان را در تحقق عدالت اجتماعی پررنگتر نموده است ازاینرو میتوان گفت کارآفرینان اجتماعی بهعنوان موتور محرکه توسعه پایدار اجتماعی و اقتصادی جامعه بشری، نقش بسزایی در حل مصائب اجتماعی و برقراری عدالت در این حوزه دارند.
کارآفرینی اجتماعی چیست؟
مفهوم کارآفرینی اجتماعی و تمایز آن از کارآفرینی فردی همواره موردتوجه بوده است. کارآفرینی اجتماعی شامل فعالیتها و فرآیندهای لازمه برای کشف، خلق و بهرهبرداری از فرصتها بهمنظور ارتقای ثروت اجتماعی است. علاوه بر این، کارآفرینی اجتماعی محور توسعه، عاملی برای حل مشکلات اجتماعی و چالشهای پیش رو ی جامعه نیز قلمداد میشود. مقصود از مشکلات اجتماعی همان تضادی است که بین مصالح عمومی مردم و انگیزه ذاتی افراد وجود دارد و مواردی نظیر تلاش برای کاهش فقر و بیسوادی، ارتقای سطح سلامت و بهداشت عمومی، افزایش سطح مهارت، بالا بردن سطح فرهنگ عمومی، گسترش رفاه عمومی، توجه به محیط زیست و غیره ازجمله مواردی هستند که به کارآفرینان و نهادهای اجتماعی هویت میدهند.
کارآفرینان اجتماعی با بهرهگیری از ایدههای نو باعث تغییر در شکل ارائه خدمات و پویایی در فعالیتهای اجتماعی میشوند و مشکلات جامعه را با شیوههای خلاقانه حل نموده و باعث کاهش آسیبهای اجتماعی میشوند. ابتکارات به کار گرفتهشده توسط کارآفرینان اجتماعی بستر مناسبی را برای ایجاد و توسعه عدالت اجتماعی فراهم میسازد. ازاینرو میتوان گفت این کارآفرینان اجتماعی هستند که تحولات اجتماعی را رقم میزنند.
کارآفرینان با استفاده از مهارتهای کسبوکار برای ایجاد شرکتهایی که هدف نهایی آنها انتفاع جامعه است تمرکز میکنند. نهادهای اجتماعی ممکن است شرکتهای تجاری تابعه را ایجاد کنند و از آنها برای تولید، اشتغال و یا کسب درآمد استفاده نمایند. اینگونه سازمانها سود حاصل از فعالیتهای خود را صرف انجام فعالیتهای بشردوستانه بهمنظور تحقق اهداف اجتماعی میکنند. این ابتکار عمل به معنای بهرهگیری از منابع بهدستآمده حاصل از فعالیتهای تجاری موفق، برای پیشبرد و حفظ فعالیتهای اجتماعی در جامعه است و یا این کارآفرینان، شیوههای نوآورانه که تأثیرات شگرفی بر تحولات اجتماعی دارد را به کار میگیرند. توجه بر نوآوری در بهرهگیری از فرصتهای اجتماعی که اغلب توجه نسبتا کمی بدانها شده است، بسیار پررنگ بوده و بر پایداری اقتصادی منطبق بر معیارهای کسبوکار متمرکزشدهاند. باید اذعان نمود که اکثر فعالیتهای کارآفرینان اجتماعی بر روی حل مسائل اجتماعی متمرکز شده است. طرحهای نوآورانه برای ایجاد ترتیبات جدید اجتماعی، بسیج منابع موجود و بهرهگیری از ارتباطات مؤثر در نهادهای اجتماعی روندی است که میتواند معیارهای تجاری حاکم بر فضای کارآفرینی را متحول سازد. بر طبق این نظریه، تغییراتی که توسط کارآفرینان اجتماعی در کوتاهمدت ایجاد میگردد میتواند به کمک سیستمهای موجود، شتاب فزایندهای گرفته و منشأ ایجاد تغییرات بزرگی در درازمدت باشند.
در همین زمینه فرصتی دست داد تا گپ و گفتی با«عطیه دخانچی» بهعنوان مسئول اجرایی و بنیانگذار استارتاپ اجتماعی تیکِ نیک داشته باشیم.
ارتقای مسئولیت اجتماعی از طریق آگاهی بخشی در تیک نیک
سؤال: در ابتدا تیکِ نیک را معرفی کنید و اهمیت آن را در فضای فعلی جامعه تشریح کنید.
پاسخ: تیکِ نیک، استارتاپ اجتماعی در قالب یک پلتفرم ترویج مسئولیت اجتماعی و فرهنگسازی از طریق آگاهی بخشی و دعوت به کنشگری در کمپینهای متنوع اجتماعی است. ما به دنبال این هستیم که در قالب یک اپلیکیشن موبایل، آگاهی افراد را در حوزههای مرتبط با مسئولیت اجتماعی بالا ببریم و از آنها بخواهیم کارهای خوب و مسئولانه روزمره خود را به اشتراک بگذارند و در قبال آن امتیاز دریافت کنند، با یکدیگر رقابت کنند، پاداش مادی یا اجتماعی دریافت کنند، دیده شوند و هر فرد در نقش ترویجگر ،دیگران را نیز ترغیب کند. بهعبارتدیگر چشمانداز ما این است که همه افراد در تیکِ نیک یک پروفایل نیک داشته باشند. اگر در لینکدین پروفایل کاری دارند، در تیکِ نیک پروفایل نیک بودن و مسئولانه زندگی کردن، داشته باشند.
قطعا توجه به فرهنگسازی با روشهای خلاقانه و بهروز موضوعی است که خلأ آن در جامعه حس میشود و میتوان اقدامات اثربخش و بسیار مثبتی در راستای فرهنگسازی و ترویج مسئولیت اجتماعی انجام داد. بیتردید قرارگرفتن کلمه کارآفرینی نوید حضور و ظهور یک ایده خلاقانه تا تحقق اهداف را میدهد. کارآفرینان اجتماعی تصمیم دارند از طریق تعریف و پیادهسازی مدلهای جدید کسبوکار و ارائه مفاهیم جدیدی از کمک کردن ، به یاری محرومان و افراد نیازمند بپردازند و بین کوششهای خیرخواهانه و فعالیتهای اجتماعی رابطه برقرار کنند.مهمترین هدف کارآفرینی اجتماعی توجه به یک انگیزه اجتماعی ، بهبود انسجام اجتماعی ، کمک به واحدهای خیریه ، سازماندهی کمکهای داوطلبانه و یاریرسانی به افراد نیازمند است. بهطورکلی کارآفرینی اجتماعی فعالیتی نوآورانه برای خلق ارزش اجتماعی است که میتواند در درون حتی کوچکترین بخشهای جامعه نیز شکل بگیرد.کارآفرینی اجتماعی مقوله ای است که در حوزه شهری کاربرد وسیعی دارد و میتوان آن را بهعنوان یکی از مفاهیم مهم در توسعه و برای تحقق اهدافی مانند معیشت پایدار، توانمندسازی نیازمندان و توانمندسازی خیریهها از طریق توسعه زنجیرههای تولید و بازار برای آنها دانست.کارآفرینی اجتماعی با بهکارگیریهای مدلهای کسبوکار، تاحدی راهحلهای نوآورانه برای مشکلات اجتماعی پایدار و پیچیده مطرح میکند.امروزه در سراسر جهان ، افراد آگاه به مسائل اجتماعی ، مدلهای ارزشآفرین و خلاقانهای را بهمنظور حل مشکلات اجتماعی معرفی میکنند.عموما این راهحلها ، روشهایی هستند که پیشازاین توسط سایر سازمانها و نهادها نادیده گرفته شده است. بنابراین باید اذعان کرد کارآفرینان اجتماعی میتوانند نقش مهمی در اصلاح شرایط اجتماعی ناسازگار معرفی کنند.
وظیفه در قبال تعاملات روزمره سؤال: مسئولیت اجتماعی در نظر شما به چه معناست؟
پاسخ: ما مسئولیت اجتماعی را در سه سطح تعریف کردهایم؛ اولازهمه مسئولیت نسبت به خود از بعد سلامتی جسم و روان و رشد فردی است، چراکه وقتی فردی قبل از هر چیز در قبال خود مسئول نباشد، نمیتواند فرد مسئولی در جامعه باشد. دومین مسئولیت نسبت به دیگران است که فرهنگ شهروندی و تعاملات روزمره اجتماعی را شامل میشود. همچنین شناخت اقشار خاص جامعه و نیازمندیها و محدودیتهای آنها در راستای رفتار مسئولانه نیز در این دسته میگنجد. سومین مسئولیت در قبال زمین و محیطزیست است. از سوی دیگر، کارآفرینان اجتماعی با تشخیص فرصتهای موجود و اجرای اقدامات نوآورانه برای رفع مشکلات اجتماعی نقش بسزایی در رفع نابرابریها و شکافهای طبقاتی موجود در جامعه دارند. نکته دیگر آن است که اعضای جامعه برای ایفای درست مسئولیتهای اجتماعی خود به قابلیتهای كارآفرینی نیاز دارند و قابلیتهای كارآفرینی دیدگاه توسعه پایدار و حفظ محیطزیست را در افراد تقویت میکند.هدف و مقصود نهایی کارآفرین، ایجاد ثروت است؛ ولی برای کارآفرین اجتماعی این هدف صرفا وسیلهای در جهت هدفی بزرگتر است. کارآفرین اجتماعی تنها در صورتی در فعالیتهای سودآور مشارکت میکند که بداند چنین فعالیتهایی به خلق «بهبود اجتماعی» قابلتوجهی برای اعضای جامعه منجر خواهد شد؛ بهبودیای که تمرکز بیشتری بر اقشار ضعیف و حاشیهای جامعه دارد.
مخاطبان تیک نیک
سؤال: باتوجه به نکاتی که مطرح کردید، یکبار دیگر بفرمایید مخاطبین تیکِ نیک چه کسانی هستند؟
پاسخ: تیکِ نیک یک پلتفرم چندسویه است. یک سمت آن کاربران هستند، همانطور که پیشتر گفتم به طرق مختلف در اپلیکیشن میتوانند مشارکت کنند و امتیاز کسب کنند و بهنوعی مشابه یک بازی با یکدیگر رقابت کنند. سمت دیگر پلتفرم، افراد و NGOها و گروههایی هستند که در نقش کمپینر به دنبال راهاندازی کمپین خود و ایجاد اجتماعات اختصاصی خود هستند. در سمت دیگر نیز شرکتها قرار دارند.
شیوههای کسب درآمد
سؤال: گفتید شرکتها هم میتوانند مشارکت کنند. مدل درآمدی تیکِ نیک چگونه است؟
پاسخ: درآمد تیکِ نیک از محل شرکتهاست. ما سرویس طراحی و اجرای کمپین مسئولیت اجتماعی را به شرکتها ارائه میکنیم. علاوه بر این شرکتها میتوانند به کمپینهای تیکِ نیک بپیوندند و یا کمپین خود را در این بستر داشته باشند. بهعنوان نمونه ماه گذشته کمپینی برای فرهنگسازی زدن ماسک، برای شرکتی طراحی و اجرا کردیم. در حال حاضر نیز بر بستر اپلیکیشن تیکِ نیک کمپینی به نام #راه_سبز داریم و در این کمپین از افراد خواسته شده است در ازای ثبت کیلومتر بدون خودرو در اپلیکیشن(پیاده یا با دوچرخه)، از طرف حامیان کمپین درخت کاشته میشود. درواقع ما به دنبال این هستیم که کسبوکارها در راستای مسئولیت اجتماعی خود به کمپینهای اجتماعی بپیوندند و هم نقش مسئولانه ایفا کنند و هم در میان جامعهای از مخاطبین که این مسائل برای آنها اهمیت دارند، دیده شوند.
دغدغه برای فرهنگسازی و ترویج کار نیک
سؤال: فارغ از اهدافی که در رابطه با تیک نیک ذکر میشود، چه هدف شاخصی در رابطه با راهاندازی آن وجود داشته و چه موفقیتهایی تاکنون حاصل شده است.
پاسخ: من از سالها پیش در چند NGO فعال بودهام و همواره علاقه و دغدغهام فرهنگسازی و ترویج گری بوده است. در همین راستا مأموریت تیکِ نیک نیز همین است و تاکنون با استقبال زیادی از طرف مخاطبین مواجه شده، میتوانم بگویم از موفقیتهای مهم تیکِ نیک در همان روزهای اول شکلگیری، قبل از اینکه در قالب یک اپلیکیشن ارائه شود، کمپینی باهدف آگاهسازی و ایجاد تلنگر در موضوع اسراف غذا با نام #ظرف_مهربانی بود که ماه رمضان سه سال پیش اجرا شد و ویدئو آن بیش از ۲۰ میلیون بار بازدید داشت و با استقبال زیادی از طرف مردم مواجه شد.
پیوند تخصص فنی و علایق اجتماعی به یکدیگر
سؤال: تحصیلات شما چیست و چطور تصمیم گرفتید تیک نیک را راهاندازی کنید، آیا از همان ابتدا چنین ایدهای را در ذهن داشتید یا اینکه ایده دیگری داشتید و بعد به ایده تیک نیک رسیدید.
پاسخ: مقطع کارشناسی مهندسی کامپیوتر را در دانشگاه شهید بهشتی و کارشناسی ارشد مهندسی فناوری اطلاعات را در همان دانشگاه تمام کردم. اخیرا نیز در مقطع دکترا برای رشته مدیریت فناوری اطلاعات دانشگاه تهران دفاع کردم و فارغالتحصیل شدم. درواقع پیشزمینه تحصیلیام فنی است ولی به دلیل علاقه، کمکم به سمت علوم انسانی مایل شدم. بعد از دوران کارشناسی ارشد چند سالی در رشته تخصصی خودم یعنی فناوری اطلاعات مشغول به کار شدم و همزمان فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی در NGOها انجام میدادم. حدودا
۳ سال پیش بود که با همسرم و یکی از دوستان همکلاسیمان در دوران کارشناسی، تصمیم گرفتیم تخصص فنی و علایق اجتماعیمان را به یکدیگر پیوند دهیم و استارتاپی اجتماعی بر بستر فناوری اطلاعات راهاندازی کنیم. در این
۳ سال مسیرهای مختلفی را بررسی کردیم تا اینکه سال پیش نسخه فعلی اپلیکیشن تیکِ نیک منتشر شد.
تیک نیک، مشابه خارجی ندارد
سؤال: آیا در این مسیر با موانع خاص و گستردهای روبهرو بودهاید، این موانع شامل چه مسائلی بوده است؟ چه کسانی شما را حمایت کردهاند و چه کسانی مانع ایده خلاقانه شما شدهاند؟
پاسخ: میتوانم بگویم مهمترین چالش ما تاکنون، نو بودن ایده تیکِ نیک و نبود نمونه عینا مشابه خارجی بوده است. چالش دیگر این است که تا کنون تأثیرگذاری اجتماعی بیش از جنبههای درآمدی برایمان موضوعیت داشته است و بهنوعی تیکِ نیک یک کارآفرینی اجتماعی بر بسترآنلاین و برمبنای مدل استارتاپی است، ترکیبی که در ایران بسیار نادر است. به همین دلیل بسیاری از افرادی که دید کسبوکاری و بیزینسی دارند، تیکِ نیک را به دلیل ماهیت اجتماعی آن، درآمدزا و سودده نمیدانند و کسانی که دید اجتماعی دارند، به دلیل کسبوکار بودن، از آن حمایت کافی نمیکنند. درحالیکه در خارج از ایران کسبوکارهای اجتماعی بیشتر به رسمیت شناخته میشوند و سازمانها و ساختارهای متنوعی برای حمایت از آنها وجود دارد.
سؤال: آیا از همان بدو راهاندازی تیک نیک، اطمینان داشتید که موفقیتی حاصل خواهید کرد، یا اینکه دچار تردید بودید.
پاسخ: ازلحاظ تأثیرگذاری اجتماعی و خلاقیت و توانایی خودمان هیچوقت دچار تردید نبودهایم و همیشه مطمئن بودیم که انتهای مسیری که در حال ساختن آن هستیم روشن است، هرچند ممکن است مسیر سختی باشد.
ارزیابی و دریافت بازخورد مداوم از کاربران
سؤال: تاکنون چه بازخوردهای مثبتی از این طریق دریافت کردهاید و آیا تصمیم دارید که این ایده را گستردهتر کرده و به آن شاخ و برگ بیشتری بدهید؟
پاسخ: بله قطعا به دنبال گسترش آن هستیم. هم از بابت تبلیغات گستردهتر، هم نفوذ در اجتماعات مختلف و هم تقویت ارتباط با کسبوکارها و معرفی این سبک جدید از مسئولیت اجتماعی برای کسبوکارها. در حال حاضر در فاز ارزیابی و دریافت بازخورد مداوم از کاربران محصول اولیه برای توسعه و بهبود اپلیکیشن هستیم.
اجرای کمپینی با نام #خونه_میمونم
سؤال: در ایام کرونا، تیک نیک چه مباحثی را دنبال کرده و چطور توانستهاید مردم را نسبت به رعایت پروتکلهای بهداشتی ترغیب کرده و یا ملزومات بهداشتی را در اختیار بگذارید.
پاسخ: در ایام کرونا هم بهصورت مستمر تولید محتوای انگیزشی و آموزشی داشتهایم و هم کمپینهای متنوعی اجرا کردهایم. بهعنوانمثال اوایل شیوع کرونا کمپینی با نام #خونه_میمونم اجرا کردیم و قرار شد در ازای هربار اعلام خانه ماندن افراد در اپلیکیشن، حامی کمپین، یک محلول ضدعفونیکننده به اقشار ضعیف جامعه اهدا کند. کمپین دیگر همانطور که پیشتر گفته شد، کمپین زدن ماسک بود. علاوه بر این، کمپینی باهدف ترویج کتابخوانی در زمان قرنطینه با نام #کتاب_خونه نیز اجرا شد.
گاهی سازمانهای دولتی بهجای حمایتاز استارتاپها، رقیب آنها میشوند
سؤال: طبق پژوهشها، بزرگترین چالش فضای استارتاپهای ایران، بحث تأمین مالی و سرمایهگذاری است که یکی از مهمترین مشکلات در تأمین مالی کسبوکارهای نوپا و دانشبنیان، مشکل جذب سرمایه و فقدان مدلهای تأمین مالی مناسب و خلأهای قانونی دراینارتباط است. مشکل دیگر عدم شناخت و آگاهی سرمایهگذاران بخش خصوصی نسبت به فضای کسبوکارهای اینترنتی است که باعث افزایش عدم اطمینان و اعتماد سرمایهگذاران شده است. علاوه بر این تعداد نهادها و اتحادیههای سرمایهگذاری که از طرف دولت پشتیبانی شوند بسیار کم بوده و معمولا هیچ پشتیبانی مناسبی از این بابت صورت نمیگیرد. دسترسی پیدا کردن به تسهیلات بانکی هم مستلزم به رسمیت شناخته شدن آن استارتاپ از سوی وزارت کار است، دیدگاه شما در این رابطه چیست؟
پاسخ: بله کاملا درست است. اگر ماهیت کارآفرینی اجتماعی بودن تیکِ نیک را نیز به موارد بالا اضافه کنید، چالشها چند برابر میشود. سرمایهگذاران بهراحتی در این حوزه سرمایهگذاری نمیکنند. بعضی از ارگانها و سازمانهای دولتی و شهرداریها هم گاه بهجای حمایت از استارتاپها و ایدههای نو، خود رقیب آنها میشوند و به دنبال توسعه محصولات مشابه هستند و یا گاه آنقدر موانع مختلف برای همکاری ایجاد میکنند که ترجیح میدهیم کاری نکنیم. چنین محیطی باعث سرخوردگی و حتی فرار کارآفرینان میشود که جایی برای بیان و ابراز ایدههای خود نمییابند و خود را درکمند بوروکراسی و روابط ناسالم سازمانهای تصمیمگیرنده میبینند. به همین دلیل جزء جامعه بیتحرک و ساکن میشوند که شرایط و محدودیتها چنین خواستهاند.
لزوم حمایت غیرمستقیم دولت از کارآفرینی اجتماعی
سؤال: گفته میشود، بسیاری از کسبوکارهای نوپا، امکان تأمین مالی از طریق وامهای معمول بانکی بهدلیل درخواست وثیقههای سنگین و نامتناسب با اندازه کسبوکار خود را ندارند. در این میان، روشهای دیگر از قبیل سرمایهگذاریهای جسورانه، تقویت نقش شتابدهندههای تخصصی و مکانیزمهای تسهیلکننده جذب سرمایه همچون ضمانتنامههای اعتباری پرداخت نیز به دلایل مختلفی ازجمله خلأهای قانونی یا عدم همکاری مؤثر دستگاههای ذیربط، هنوز جایگاه مناسبی در نظام تأمین مالی دانشبنیان پیدا نکردهاند. دیدگاه شما در این زمینه چیست؟
پاسخ: ما در حال حاضر در مرکز فناوری سامسونگ امیرکبیر مستقر هستیم. این مرکز تنها شتابدهنده در ایران است که از استارتاپهای اجتماعی در حوزههای سلامت، آموزش، محیطزیست و انرژی حمایت میکند و تأثیرگذاری اجتماعی در کنار درآمدزایی برایشان موضوعیت دارد؛ علاوه بر اینکه هیچ سهامی دریافت نمیکنند و خدمات متنوع و رایگانی را به استارتاپهای پذیرششده ارائه میکنند. هیچ شتابدهنده دیگری در ایران با این ویژگی وجود ندارد. درحالیکه نیاز است شتابندههای حوزه کارآفرینی اجتماعی خیلی بیشتر گسترش پیدا کنند و دولت بهصورت غیرمستقیم از آنها حمایت کند.
مأموریت اصلی تیک نیک، ترویج مسئولیت اجتماعی
سؤال: تعداد کاربران تیکِ نیک و میزان مشارکت تاکنون چگونه بوده است؟
پاسخ: تاکنون بیش از ۵۱ هزار بار مشارکت و بیش از ۴۰ هزار کیلومتر بدون خودرو توسط ۴۵۰۰ کاربر در تیکِنیک ثبت شده است.
سؤال: نقش کارآفرینی اجتماعی در توسعه عدالت اجتماعی و تیک نیک چقدر به این مسئله نزدیک شده.
پاسخ: همانطور که پیشتر گفتم مأموریت اصلی تیکِ نیک فرهنگسازی و ترویج مسئولیت اجتماعی است. قطعا یکی از حوزههای فرهنگسازی، مبارزه با تبعیض است. بهعنوانمثال با فرهنگسازی در حوزه نیازمندیها و چالشهای اقشار دارای معلولیت، حقوق آنها توسط افراد جامعه بیشتر از قبل به رسمیت شناخته میشود و بدنه اجتماعی بیشتری همراه میشود تا تبعیض در قبال این گروه از شهروندان در جامعه کمتر شود.
چگونگی نصب تیک نیک
سؤال: افراد چگونه میتوانند اپلیکیشن تیکِ نیک را نصب کنند؟
پاسخ: از طریق مراجعه به وبسایت تیکِ نیک به آدرس tikenik.ir و یا مراجعه به استور کافه بازار، اپلیکیشن قابل نصب است. راه ارتباطی با تیکِ نیک نیز از طریق جیمیل tikenik.info@gmail.com است.
تیک نیک , عطیه دخانچی
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.