چرا دولت‌ها شکست می‌خورند؟
سعید امینی
از امروز دوم شهریورماه هفته دولت آغاز شده است. به رسم برنامه‌های کلیشه‌ای از هفته دولت به عنوان هفته افتتاح و تعریف و تمجید از اقدامات قوه مجریه توسط خود دولتی‌ها یا حامیان او یاد می‌شود. معمولا رؤسای جمهور تلاش می‌کنند دولت خود را بهترین، کارآمدترین و مظلوم‌ترین دولت جلوه دهند و قطعا در این زمینه؛ هم از ابزارهای رسانه‌ای و هم از افراد مطلوب و مدنظرش بهره می‌برند، اما در پشت‌پرده این همه تعریف و تمجید واقعیت‌هایی نهفته است که با یک حساب‌وکتاب ساده می‌توان متوجه شد شرایط واقعی کشور خیلی با اقدامات نمایشی و پوپولیستی دولت‌ها تناسبی ندارد.
تراژدی غم‌انگیز دولت‌ها
متأسفانه شکست‌ها و ناکامی‌های دولت‌های پس از جنگ؛ یعنی از دولت مرحوم هاشمی رفسنجانی گرفته تا دولت دوازدهم بیش از موفقیت‌هایشان بوده است. اغلب این شکست‌ها در سه حوزه اقتصاد، سیاست خارجی و فسادزدایی قابل‌تجزیه و تحلیل است. درواقع رئیس‌جمهور بودن در ایران همانند تراژدی غم‌انگیزی است که خوب شروع می‌شود اما انتهای داستان خیلی مطلوب و خوشحال‌کننده نیست. مردم به رؤسای جمهور همانند فرشته نجات نگاه می‌کنند، اما بعد از
۶ سال که از عمر دولت می‌گذرد، نزد مردم به دیو دو سری تبدیل می‌شوند که برای پایان دولتش فقط ثانیه‌ها را می‌شمرند.
معمولا کاندیداهای ریاست جمهوری با یک سری شعارها و وعده‌ها پا به عرصه انتخابات می‌گذارند و پس‌ازاینکه پیروز میدان شدند و بر کرسی ریاست جمهوری تکیه زدند، در ابتدا تمام مشکلات را متوجه دولت قبل می‌کنند و تخریب دولت‌های پیشین را در دستورکار قرار می‌دهند و سپس با انجام یک‌سری برنامه‌های کوتاه‌مدت درصدد کمی بهتر شدن اوضاع و شرایط برمی‌آیند. به عبارت دیگر همواره تمام دولت‌ها تلاش کرده‌اند با برخی اقدامات کوتاه و گذرا و نیز هیجانی کردن شرایط، فقط چهار سال نخست را بگذرانند تا اینکه نوبت به چهار سال دوم برسد و دوباره همان قصه‌ای تکرار می‌شود که قبلاً هم وجود داشته و مردم با آن بیگانه نیستند. هر دفعه دولت‌ها از مردم صبر و تحمل را طلب کرده‌اند و این روند نهایتا تا سال ششم مسئولیت رؤسای جمهور ادامه پیدا می‌کند و از سال ششم به بعد نگاه مردم به رئیس قوه مجریه مانند گذشته نیست و همانند قبل به‌عنوان منجی و نجات‌دهنده به او نمی‌نگرند.
عوامل مؤثر در شکست دولت‌ها
پرواضح است؛ رئیس‌جمهور پس‌ازاینکه با انبوهی از مطالبات تحقق‌نیافته مردمی مواجه می‌شود، دست به اقدامات روزمره و گذرا می‌زند و حتی وزرای دولتش هم برای اتمام دوره مسئولیتشان لحظه‌شماری می‌کنند تا دوره وزارتشان تمام شود و خیال خود را راحت کنند. این چرخه معیوب همچنان تکرار می‌شود و تا به امروز شخصی یا نهاد و سازمانی برای توقف آن عزمی از خود نشان نداده است. کارشناسان و تحلیل گران مسائل سیاسی معتقدند مشکلات کنونی که شاهد آن هستیم معلول علت‌های ثابت هستند و تا زمانی‌که این علت‌ها رفع نشوند، هر دولتی با هر گرایشی هم روی کار بیاید نمی‌تواند مشکلات کشور را حل کند. از منظر تحلیل گران «بی‌اعتنایی به قانون»، «فردگرایی و ایجاد کارنامه کوتاه‌مدت»، «عدم پاسخگویی»، «بی‌توجهی به شایسته‌سالاری»، «بی‌توجهی به تجارب گذشته»، «آسیب دیدن اعتماد متقابل مردم و حاکمیت»، «کماعتنایی به نخبگان»، «عوام‌گرایی و عوام‌فریبی»، «انتخاب هیجانی»، «کاهش سرمایه اجتماعی دولت‌ها»، «پروپاگاندای زمان انتخابات»، «فقدان حافظه تاریخی مشترک» و «نبود گفت‌وگوی اقناعی با جامعه» از عوامل شکست و عدم توفیق دولت‌ها محسوب می‌شوند که دولت سیزدهم برای اینکه به سرنوشت دولت‌های قبلی دچار نشود باید درک عمیق، صحیح و تحلیل اصولی و روش‌شناسانه از این عوامل داشته باشد.
جمالی نوبندگانی، نماینده سابق مردم در مجلس دهم: آمایش سرزمینی در دولت‌ها مغفول مانده است
محمدجواد جمالی نوبندگانی در گفت‌وگو با خبرنگار «رسالت» اظهار داشت: عدم موفقیت دولت‌ها بعد از اتمام جنگ تحمیلی ریشه در عوامل متعدد دارد. نخست اینکه متأسفانه در کشور برنامه‌ریزی مناسب برای اجرای خدمات وجود ندارد؛ این برنامه‌ریزی و نقشه راه توسط مجلس باید انجام شود، اما برخی از نمایندگان مجالس مختلف برنامه‌های پنج‌ساله‌ای را در نظر می‌گیرند، ولی در اجرا از دولت‌ها خلاف آن را درخواست می‌کنند.
وی با بیان اینکه آمایش سرزمینی به معنای واقعی در ایران وجود ندارد، گفت: مقام معظم رهبری بارها از مجالس و دولت‌ها خواسته‌اند که موضوع آمایش سرزمینی را تعیین‌وتکلیف کنند. ما باید مشخص کنیم که استان‌ها و شهرستان‌های کشور چه مزیت نسبی در حوزه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی دارند تا بر روی این مزیت نسبی تمرکز داشته باشند. نه در استانی که با کمبود آب شرب مواجه است، کارخانه فولاد در آنجا احداث شود یا نباید در شهرهایی که صدها کیلومتر از سواحل فاصله دارند، پتروشیمی در آنجا دائر شود. این‌ها مسائلی هستند که واقعاً گریبان دولت‌های جمهوری اسلامی را گرفته است.
نماینده سابق مردم در مجلس دهم اقدامات پوپولیستی دولت‌ها را آفت مجموعه قوه مجریه عنوان کرد و دراین‌باره افزود: دولت‌ها همواره به اقدامات پوپولیستی متوسل شده‌اند و حتی خود مجالس هم در تشدید فضای پوپولیستی نقش داشته‌اند. به‌عنوان‌مثال نمایندگان برای کسب رأی مردم، دولت‌ها را مجبور می‌کنند که به افتتاح‌ها و پروژه‌های غیراصولی مبادرت ورزند و اگر وزیری در برابر فشار نماینده تسلیم نشود، استیضاح خواهد شد و وزیر هم برای فرار از استیضاح زیر بار درخواست غیرکارشناسی نمایندگان می‌رود؛ لذا هم دولت و هم مجلس برای تطهیر چهره خودشان دست به اقدامات پوپولیستی می‌زنند که چنین رویکردی به زیان دولت‌ها بوده است.
جمالی نوبندگانی عامل سوم در عدم موفقیت دولت‌ها را به بودجه عمومی کشور ارتباط داد و خاطرنشان کرد: بودجه در موفقیت دولت‌ها چنان اهمیت دارد که رهبر انقلاب هم بارها از دولت‌ها درخواست کرده‌اند در تنظیم بودجه نهایت دقت را به کار بگیرند.
همچنین آمریکا با پی بردن به وابستگی بودجه کشور به درآمدهای نفتی، نخستین اقدامی که علیه ایران انجام می‌دهد، تحریم فروش نفت است؛ درصورتی‌که عقل سلیم می‌گوید نباید برای تأمین حقوق و اضافه‌کار کارکنان دولت و بخش‌های نیمه‌دولتی نفت را فروخت. برعکس فروش منابع نفتی برای مباحث توسعه‌ای به کار می‌رود و مزیتی برای بهبود شرایط زیرساخت کشور محسوب می‌شود. او پایه‌گذاری اقتصاد بر مبنای تولید را از عوامل مهم و مؤثر در توفیق دولت‌ها عنوان کرد و گفت: در جامعه ما نه فرهنگ تولید خیلی رواج و رونق دارد و نه دولت‌مردان برخلاف شعارهایشان از تولیدکنندگان حمایت می‌کنند. سالانه حدودا
ً ۲۰ میلیارد دلار قاچاق کالا در کشور اتفاق می‌افتد. با وجود چنین رقم قابل‌توجهی چطور می‌تواند تولید ملی را تقویت کرد.
این کارشناس مسائل سیاسی به معضل دیوان‌سالاری در کشور اشاره کرد و گفت که در هیچ کشوری به‌اندازه ایران کارمند وجود ندارد. متأسفانه در ایران تمام مجالس و دولت‌ها به دنبال استخدام افراد هستند و همین مسئله سبب شده تا بخش قابل‌توجهی از بودجه کشور صرف پرداخت حقوق‌ها شود. همچنین استخدام‌‌های دولتی به متراکم شدن و به‌تبع آن ناکارآمدی دولت‌ها منجر شده است.
سعید امینی , هفته دولت
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.