مجتبی توانگر
مسئول کمیته ناظر مجلس بر تنظیم بازار
متولیان وزارت صمت «افزایش قیمت جهانی روغن»، «احتکار خانگی» و زمزمه‌های حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات روغن» را مهم‌ترین دلایل کمبود روغن در فروشگاه‌ها و افزایش قیمت آن در بازار می‌دانند. از سوی دیگر کانون انجمن صنفی مرغداران اعلام کرده قیمت مرغ واقعی نیست و نرخ مصوب فروش آن باقیمت تمام‌شده تفاوت دارد و همین موضوع باعث ایجاد نوسانات در تولید این محصول شده است.از اواخر شهریورماه امسال عرضه روغن جامد در بازار کم شد و کمتر از یک ماه بعد نیز این مشکل برای روغن مایع ایجاد شد. مشکلات ایجادشده به حدی بود که یا به‌طور کل روغن در فروشگاه‌ها و مغازه‌ها نبود یا باقیمت‌های بالاتر به بهانه کمیاب شدن فروخته می‌شد؛ یا خرید روغن منوط به خرید اقلام دیگر بود یا اینکه پس از ایستادن در صف به هر نفر تنها یک روغن فروخته می‌شد.
 اگرچه چندی بعد وضعیت عرضه روغن مایع در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و بعدازآن در خرده‌فروشی‌ها بهتر شد و بازار به ثبات نسبی رسید، اما هنوز برخی استان‌ها در تأمین روغن مایع مصرفی خانوار با مشکلاتی مواجه هستند و کمبود عرضه روغن جامد نیز همچنان خودنمایی می‌کند و شهروندان را با چالش‌های بسیاری مواجه کرده است که افزایش قیمت جهانی روغن، احتکار خانگی و برخی مشکلات مربوط به واردات، به‌عنوان دلایل نابسامانی بازار این محصول در این روزها عنوان می شود.    
۷۰ تا ۸۰ درصد روغن خام کشور وارداتی است و قیمت روغن پالم هم‌اکنون از ۶۰۰ یورو به ۹۰۰ یورو در تن افزایش داشته است. همچنین قیمت روغن آفتابگردان از ۷۰۰ یورو به ۱۳۰۰ یورو رسیده است. ضمن اینکه مصرف ماهانه روغن در کشور ۱۵۰ هزار تن است و از آذرماه امسال ۱۲۰ تا ۱۸۰ تن روغن خام در ماه به کارخانه‌ها تحویل داده‌شده است.
از سوی دیگر چندهفته‌ای است مرغ با افزایش قیمت مواجه شده و به‌رغم وعده مسئولان مربوطه در وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صمت مبنی بر ایجاد ثبات در بازار و کاهش قیمت‌ها، به نظر می‌رسد هنوز بازار این کالای پرمصرف به ثبات و آرامش نرسیده است. روند افزایشی قیمت مرغ از دی‌ماه امسال آغاز شد و مرغ تنظیم بازاری ۲۰ هزار و ۴۰۰ تومانی را در یک مرحله به ۲۲ تا ۲۳ هزار تومان و در مرحله بعد یعنی اواخر بهمن در سطح خرده‌فروشی‌ها به ۲۷ تا ۳۰ هزار تومان رساند. البته مشاهدات میدانی در هفته‌های اخیر نشان می‌دهد در برخی مغازه‌های سطح شهر هر کیلو مرغ تا ۳۲ هزار تومان هم به مشتریان عرضه می‌شود و برخی نیز با قطعه‌بندی کردن سعی درفروش مرغ دولتی باقیمت‌های بالاتر دارند.
اگرچه بسیاری از فروشندگان علت افزایش قیمت مرغ را کاهش عرضه مرغ تنظیم بازاری در میدان بهمن(بزرگ‌ترین مرکز عرضه مرغ تهران) و خرید مرغ به‌صورت عمده بیش از نرخ مصوب اعلام کردند، اما چندی پیش نایب‌رئیس کانون انجمن صنفی مرغداران اظهار داشت قیمت واقعی مرغ قیمت مصوب تنظیم بازار یعنی ۲۰هزار و ۴۰۰ تومان نیست و قیمت واقعی مرغ گرم با توجه به افزایش مؤلفه‌های تولید بر اساس آنالیز تشکل‌ها ۲۴ تا ۲۵هزار تومان می‌شود. باوجود این‌که تشکل‌های این بخش درخواست اصلاح قیمت مصوب داشته‌اند اما هنوز هیچ تغییری صورت نگرفته و این قصور باعث ایجاد نوسانات در تولید خواهد شد. وی همچنین عنوان کرده بود ستاد تنظیم بازار، وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صمت باید بعد از افزایش مؤلفه‌های تولید مانند ذرت و سویا، جوجه و… اثرات آن را روی قیمت تمام‌شده تولید بررسی می‌کردند و قیمت واقعی مرغ بر اساس آن تعیین می‌شد تا هم‌میل و رغبت به تولید بالا می‌رفت و هم شاهد این شرایط اعتراضی و دونرخی در بازار نبودیم. اما متأسفانه این اتفاق نیفتاد. البته دراین‌بین مسائل دیگری نیز در خصوص افزایش قیمت مرغ مطرح‌شده است. مثلا اینکه تصمیمات جزیره‌ای و ممنوعیت خروج مرغ از برخی استان‌ها به این گرانی دامن زده یا اینکه تعدادی از مردم و کسبه به دلیل نگرانی از افزایش مجدد قیمت مرغ دست به احتکار خانگی و واحد صنفی زده‌اند.  رئیس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان معتقد است عرضه خارج از شبکه عامل نابسامانی بازار مرغ است. عباس تابش گفت: پرونده‌های مختلفی در خصوص عرضه مرغ به تعزیرات حکومتی ارسال‌شده و اگر بتوانیم ورودی  و خروجی مرغ زنده و خروجی گوشت مرغ از کشتارگاه‌ها را در سامانه ثبت کنیم و ورودی مرغ به مراکز عرضه نیز ثبت شود، این مشکلات حل خواهد شد. به گفته رئیس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان مقررشده وزارت جهاد کشاورزی از هفته آینده تأمین نیاز هزار تنی گوشت مرغ تهران را با زیرساختی که مهیا شده در اولویت خود قرار دهد. در چند روز گذشته نیز تا ۷۰۰ تن روزانه در استان تهران تأمین گوشت مرغ انجام‌شده است. اما مشاور اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی معتقد است فروشندگان و واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور، این محصولات را با تأخیر به دست پرورش‌دهندگان می‌رسانند که این امر در حجم تولید و نامتعادل شدن قیمت‌ها در بازار اثرگذار است.
در فرآیند فعلی نهاده وارد بازارگاه می‌شود و در صورت خروج از گمرک سهمیه به تولیدکنندگان اعلام می‌شود، بنابراین محصول توسط واردکنندگان و فروشندگان به دست تولیدکنندگان می‌رسد. درواقع سامانه بازارگاه فقط یک حواله تخفیف و برنامه حسابرسی است که ورود و خروج نهاده‌ها را مشخص می‌کند و بقیه فعالیت‌ها در دست خود شرکت‌های واردکننده است.
بااین‌همه در حال حاضر، تمام مراکز و فروشگاه‌های متعلق به نهادهای دولتی در سراسر استان‌ها در اختیار تولیدکنندگان قرارگرفته تا بتوانند محصولات خود را در بازار عرضه کنند؛ بنابراین امیدوارم با توزیع مناسب مرغ و سایر کالاها در هفته جاری شاهد شکسته شدن قیمت‌ها و ایجاد آرامش در بازار باشیم.